Τελικά η λέξη «αξιοπρέπεια», που επιστρέφει συχνά-πυκνά και με διάφορες αφορμές στο λεξιλόγιο της κυβέρνησης, έχει πολλά συνδηλούμενα. Ούτως ή άλλως, ο καθένας φορτίζει με διαφορετικό τρόπο το περιεχόμενο, το επεκτείνει, το διευρύνει, το αποχρωματίζει ή το αντίθετο· ενίοτε η λέξη αποκτά διαστάσεις τόσες ώστε να καλύπτει εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου ή να στηρίζει πολιτικές αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Στο χθεσινό ρεπορτάζ της «Κ» με το προσκήνιο και το παρασκήνιο της αυτοκτονίας του Βαγγέλη Γιακουμάκη, η συνάδελφος Τάνια Γεωργιοπούλου αναφέρει στον πρόλογό της: «Η αυτοκτονία του 20χρονου καθιστά δυσκολότερη την αναζήτηση ενόχων σε μια υπόθεση που, όπως όλα δείχνουν, συνεργάστηκαν –για ακόμα μία φορά– η σιωπή, ο φόβος και η υποτίμηση των γεγονότων, στο όνομα της διάσωσης της αξιοπρέπειας και της τάξης, όπως συμβαίνει στις υποθέσεις bullying».
Δεν είναι η πρώτη φορά που η κοινωνική ομερτά συγκαλύπτει μια εγκληματική πράξη ή οδηγεί σε μια εγκληματική πράξη. Πίσω όμως από την υπερβολική «ευαισθησία» να μη θιγούν κοινότητες, να μην παραβιαστούν προσωπικά δεδομένα, να προβλεφθεί μια υποθετική αντίδραση ή το ενδεχόμενο μιας εμπλοκής με απρόβλεπτες συνέπειες, κρύβεται ένας πολύ σκληρός ατομικισμός. Και, ασφαλώς, το γεγονός ότι η ελληνική πολιτεία έχει εξαιρετικά αδύναμες, αν όχι απρόθυμες, δομές για να στηρίξει χειρουργικές και αποτελεσματικές παρεμβάσεις σε υποθέσεις bullying. Ετσι ο καθένας είναι μόνος του απέναντι σε σύνθετες αποφάσεις: τα μεν θύματα χωρίς βοήθεια, το δε, περιβάλλον τους, στενό και ευρύ, αδύναμο να κατανοήσει και να παρέμβει. Τότε, κάνει θριαμβευτική είσοδο η «αξιοπρέπεια». Αποδίδεται σε «σεβασμό», «σύνεση», «ήθος», η αναδίπλωση μπροστά σε ό,τι μοιάζει ασύμβατο, διαφορετικό, ανέντακτο. Γι’ αυτήν την «αξιοπρέπεια», μια καμουφλαρισμένη άγνοια, αδυναμία ή ιδεοληψία δηλαδή, ανάβουν και κορώνουν πάθη, πέφτουν μπαλοθιές, κηρύσσονται βεντέτες, χάνονται ζωές. Οικογένειες, κοινωνικές και πολιτικές, σε επάλληλους κύκλους, καλύπτουν την ελληνική επικράτεια. Τι σημαίνει αυτό; Οτι στις μικρές κοινωνίες –και μια σχολή στην επαρχία ανήκει σε αυτήν την κατηγορία– αναπτύσσονται δυναμικές και ισχύουν νόμοι αυθαίρετοι. Οσοι επιχειρούν να παρέμβουν, έρχονται αντιμέτωποι με «κρατίδια», στα οποία η εξουσία ασκείται από ομάδες συμφερόντων. Παράδειγμα (από το ρεπορτάζ της «Κ» και πάλι): «…ο επικεφαλής του κλιμακίου που διενήργησε τη διοικητική έρευνα στη Γαλακτοκομική Σχολή, νομικός Ανδρέας Αθανασόπουλος, έκανε λόγο για απειλές που δέχθηκε από συνδικαλιστές για τη διοικητική έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί στο εσωτερικό της σχολής μετά την εξαφάνιση του Βαγγέλη».
Οι συνδικαλιστές μιλούν «για στοχοποίηση των εργαζομένων, στους οποίους επιχειρείται να ριχθούν ευθύνες». Και αυτοί, αν τους ρωτούσε κανείς, θα μιλούσαν για την υπεράσπιση της «αξιοπρέπειάς» τους, που τους οδήγησε στην απειλή. Κανείς δεν σκέφτηκε ότι η καταγγελία εκτός από απειλή είναι και νομική πράξη, με κανόνες και διαδικασία;
Η αξιοπρέπεια είναι μια έννοια πολύ βολική. Ορίζεται εύκολα, κατακτάται δύσκολα. Ευδοκιμεί όπου οι θεσμοί απουσιάζουν. Αντιδιαστέλλεται από την ευτέλεια και την ποταπότητα, αλλά καμιά φορά αποτελεί απλώς συνώνυμό της. Ταυτίζεται με τα αγριότερα ένστικτα, τη συναισθηματική και πνευματική φτώχεια, την καθήλωση, την ιδιοτέλεια, τον αποκλεισμό που εκτρέφει τη νοσηρότητα και συντηρεί τον πρωτογονισμό. Αποτελεί το μοναδικό καταφύγιο για κοινωνικά και πολιτικά συστήματα που δεν έχουν ούτε κοινωνική ούτε πολιτική συνείδηση. Που τρέφονται από τη μισαλλοδοξία και τον καιροσκοπισμό.