Η εθελοντική αποχώρηση ή ο εξαναγκασμός υπερχρεωμένων χωρών σε έξοδο από την Ευρωζώνη προτείνονται συχνά ως βιώσιμες λύσεις για τις χώρες αυτές. Επίσης, συχνά συστήνεται η υιοθέτηση ενός παράλληλου νομίσματος για τις χώρες αυτές, ως τρόπος για να αντιμετωπίσουν τα τεράστια προβλήματά τους.
Εχουν νομική βάση τα σχέδια αυτά; Πώς μπορεί η εισαγωγή ενός νέου νομίσματος σε ένα κράτος – μέλος –είτε παράλληλα ή σε αντικατάσταση του ευρώ– να λύσει τα χρηματοδοτικά προβλήματα ενός τέτοιου κράτους και των τραπεζών του; Μπορούν αυτές οι κινήσεις πραγματικά να οδηγήσουν στην επιθυμητή ανακούφιση του χρέους, όταν η πλειονότητα των υποχρεώσεων θα παραμείνει σε ευρώ;
Η σχετική νομολογία που έχει αναπτυχθεί δεν δείχνει να επιτρέπει την εισαγωγή ενός νέου νομίσματος από μια κυβέρνηση που βρίσκεται σε χρηματοδοτική δυσχέρεια. Η μετατροπή των υποχρεώσεων μετά την εισαγωγή στο νέο νόμισμα είναι ένα ακανθώδες και σύνθετο ζήτημα –ειδικά αν η νομιμότητα της εισαγωγής του νέου νομίσματος αμφισβητείται εντόνως.
Εχω δομήσει τις σκέψεις μου επί των περίπλοκων αυτών θεμάτων βάσει πέντε ερωτημάτων, στενά συνδεδεμένων αλλά ξεχωριστών μεταξύ τους:
• Υπάρχει η νομική δυνατότητα αποχώρησης ενός κράτους – μέλους από την Ευρωζώνη;
• Μπορεί ένα κράτος – μέλος της Ευρωζώνης να εισαγάγει ένα παράλληλο νόμισμα;
• Μπορεί ένα κράτος – μέλος να αποκλειστεί από την Ευρωζώνη ή την ΟΝΕ;
• Μπορεί να δοθεί η έγκριση σε ένα κράτος – μέλος να εισαγάγει ένα νέο νόμισμα;
• Ποιες είναι οι συνέπειες μιας μη σύννομης εξόδου από την Ευρωζώνη;
Το συμπέρασμά μου είναι ότι μία μονομερής αποχώρηση από την ΟΝΕ και η επιστροφή σε ένα εθνικό νόμισμα θα ήταν μη σύννομη και θα συνεπαγόταν σφοδρές οικονομικές και νομικές συνέπειες. Η εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος ως νόμιμου χρήματος, επίσης, απαγορεύεται από τις Συνθήκες, όπως και η έξωση ενός μη συνεργάσιμου κράτους – μέλους.
Η οικονομική λογική μιας μονομερούς αποχώρησης, για το κράτος – μέλος που θα την επιχειρούσε, είναι κι αυτή ιδιαίτερα αμφισβητήσιμη. Η διαδικασία θα αποτελούσε ανοιχτή πρόσκληση στους κερδοσκόπους να αποσταθεροποιήσουν τη χώρα, ενώ η μη συναινετική έξοδος θα περιέπλεκε τρομακτικά τη διαδικασία μετατροπής του δημόσιου χρέους στο νέο νόμισμα. Ακόμα και αγνοώντας τα οικονομικά επιχειρήματα, οι νομικές επιπλοκές ενός ενδεχόμενου Grexit είναι αρκετός λόγος για να αποφευχθεί.
* Ο κ. Helmut Siekmann είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Νομισματικής & Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (IMFS), Πανεπιστήμιο Goethe, Φρανκφούρτη.