Το απόμακρο βλέμμα του Βίγκο Μόρτενσεν, στο «Μακριά από τους ανθρώπους» του Γάλλου Νταβίντ Ελχοφέν, δίνει υπαρξιακό βάθος σε ένα «σπαγγέτι γουέστερν» βασισμένο στο διήγημα του Αλμπέρ Καμύ «Η φιλοξενία». Με εξαίρεση τον Λουκίνο Βισκόντι, ο οποίος το 1967 μετέφερε στην οθόνη τον «Ξένο», κανείς άλλος κινηματογραφιστής δεν είχε τολμήσει μέχρι σήμερα να αγγίξει έργο του Γαλλοαλγερινού συγγραφέα και φιλοσόφου. Ο τελειομανής Βισκόντι, λάτρης της όπερας και του θεάτρου, αντιμετώπισε περιγραφικά, σχεδόν εξωτικά, το μυθιστόρημα και κάηκε στην «έρημο του φωτός» του Καμύ. Δύσκολο να εικονογραφήσεις την ξαφνική μελαγχολία του ανθρώπου, που ζει διαρκώς κάτω από το άπλετο φως και δεν μπορεί να «δραπετεύσει παρά μόνον στο αόρατο».
Ο Ελχοφέν, με τη βοήθεια του Μόρτενσεν, τα κατάφερε! Στις εικόνες του αποτύπωσε την ουσία της σκέψης, αλλά και την αισθαντικότητα του Καμύ. Η ιστορία που μας αφηγείται εκτυλίσσεται το 1954 στην Αλγερία, σε μια βραχώδη περιοχή της οροσειράς του Ατλαντα. Οι αντι-ήρωές του αναγκάζονται διαδοχικά να διαπράξουν φόνο κάτω από παράλογες συνθήκες. Παράλληλα, αρχίζει ο αντιαποικιακός αγώνας των Αλγερινών εναντίον των Γάλλων.
Ο παράλογος άνθρωπος
Ενας Αραβας κρατούμενος, που δεν θέλει την ελευθερία του, και ένας Γαλλοαλγερινός, που ζει σαν εξόριστος σε μια άνυδρη κοιλάδα, είναι τα βασικά πρόσωπα της ταινίας. Ο φτωχός και αμόρφωτος Μοχάμεντ, μην μπορώντας να ξεφύγει από μια βεντέτα, σκότωσε για ασήμαντη αφορμή έναν άνθρωπο. Ο καλλιεργημένος Νταρού, πρώην ταγματάρχης του γαλλικού στρατού και νυν δάσκαλος, τον συνοδεύει στον Γολγοθά του μέχρι την τιμωρία.
Ο Μοχάμεντ έχει συλληφθεί από Γάλλους κτηματίες, οι οποίοι θέλουν να τον οδηγήσουν στο διοικητικό κέντρο της περιοχής για να δικαστεί. Παράλληλα, καταδιώκεται από τους στενούς συγγενείς του νεκρού που συνηθίζουν να παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους. Ενας από τους κτηματίες τον παραδίδει στα χέρια του Νταρού, όπως οι δρομείς τη σκυτάλη. Ο Νταρού δεν θέλει στους ώμους του το βάρος του μελλοθάνατου (είναι κάτι περισσότερο από βέβαιο πως ο δολοφόνος θα καταλήξει στην αγχόνη), δεν έχει όμως άλλη επιλογή: ο Μοχάμεντ αρνείται πεισματικά να το σκάσει, λες και αδιαφορεί για τη ζωή του. Την επομένη, έπειτα από ένα βίαιο επεισόδιο, στο οποίο ο Νταρού απωθεί τους Αραβες διώκτες του Μοχάμεντ, οι δυο τους ξεκινούν το ταξίδι τους προς την πόλη. Σε κάθε βήμα τους στο τραχύ και ερημικό τοπίο καιροφυλακτεί ο θάνατος. Το σκηνικό του «γουέστερν» σιγά σιγά παίρνει τις διαστάσεις μιας εσωτερικής υπαρξιακής ερήμου: το συναίσθημα του παραλόγου, που βιώνεται από τους δύο άνδρες, «εδραιώνει την έννοια του παραλόγου».
Στο διασημότερο έργο του Καμύ, τον «Ξένο», ο αντι-ήρωας, ο Μερσώ, αποξενωμένος ακόμη και από τον συναισθηματικό του κόσμο, έχει γίνει δολοφόνος. Περιμένοντας την εκτέλεση της θανατικής ποινής του, αφήνεται παθητικά και αδιάφορα στη μοίρα του. Εχει συνειδητοποιήσει το παράλογο της ζωής, και αποφασίσει πως δεν αξίζει να τη ζεις, και «νιώθει» ευτυχισμένος!
Πιθανόν θα κάνει το ίδιο και ο Μοχάμεντ, όταν φτάσει στο σημαντικότερο σταυροδρόμι της μίζερης ζωής του. Τότε, ίσως να του είναι αδιάφορο ποιoν δρόμο θα πάρει. Το ίδιο πιθανόν να συμβεί και με τον Νταρού, που είχε ένα διάλειμμα από το μαρτύριό του, όπως ο μυθικός Σίσυφος, για να (ξανα)σκεφτεί για λίγο, έστω κάτω από ιδιάζουσες συνθήκες, την ανθρώπινη κατάστασή του.
Το «Μακριά από τους ανθρώπους» είναι προσεγμένο και στις πιο μικρές του λεπτομέρειες. Τα βράχια, η έρημος και τα μισογκρεμισμένα κτίσματα από πέτρα δίνουν απίστευτη εκφραστική δύναμη στη φωτογραφία του Γκιγιόμ Ντεφοντέν. Το πιο λειτουργικό χρώμα, όμως, στην παλέτα του Ελχοφέν είναι η λιτή ερμηνεία του Μόρτενσεν. Πέρυσι το καλοκαίρι στα «Δύο πρόσωπα του Ιανουαρίου», το φιζίκ του (η αρρενωπότητα και η ομορφιά που δεν είναι σε πρώτο πλάνο, αλλά και η αίσθηση του απόμακρου που μπορεί ανά πάσα στιγμή να γίνει φιλικό), ταίριαξε με τον αλλόκοτα θαμπό κόσμο της Πατρίτσια Χάισμιθ. Σήμερα λάμπει στην έρημο του Αλμπέρ Καμύ.
Δείτε
Μακριά από τους ανθρώπους (Loin des hommes, 2014)
Γαλλική υπαρξιακή περιπέτεια του Νταβίντ Ελχοφέν, με σπάνια πυκνότητα, ύφος… γουέστερν και εξαιρετική ερμηνεία από τον Βίγκο Μόρτενσεν.Το σενάριο βασίζεται στο διήγημα του Αλμπέρ Καμύ «Η φιλοξενία» από τη συλλογή «Η εξορία και το βασίλειο». Το 1954 σε μια ερημική περιοχή της Αλγερίας, ένας Γαλλοαλγερινός δάσκαλος αναγκάζεται να ταξιδέψει μίλια στα βουνά για να μεταφέρει έναν Αραβα δολοφόνο στο δικαστήριο.
(Προβάλλεται στις αίθουσες)
Τα δύο πρόσωπα του Ιανουαρίου (The Two Faces of January, 2014)
Αλλο ένα ρεσιτάλ ερμηνείας του Βίγκο Μόρτενσεν (στη φωτ. μαζί με τον Οσκαρ Αϊζακ) σε μια ταινία, από το ομότιτλο αστυνομικό μυθιστόρημα της Πατρίτσια Χάισμιθ, γυρισμένη στην Ελλάδα. Η Αμερικανίδα συγγραφέας είχε εμμονή με την Ελλάδα και την Ιταλία των δεκαετιών του ’50 και του ’60. Ο Μόρτενσεν είναι σαν να παίρνει τη σκυτάλη από τα χέρια του Αλέν Ντελόν, του γοητευτικότερου μέχρι πρόσφατα ενσαρκωτή ήρωα της Χάισμιθ στον κινηματογράφο. (Σε dvd)