Αν δεν υπήρχε η προτομή της Ελλης Λαμπέτη έξω από το σπίτι της στην οδό Δελφών, γωνία με τη Διδότου, λίγοι θα γνώριζαν ότι είχε ζήσει σε αυτό το αρχοντικό της Αθήνας. Κάθε φορά που περνάω τη σκέφτομαι, όπως φαντάζομαι και όλοι που, ως διαβάτες, από τον ωραίο πεζόδρομο της Δελφών αφήνουν τη ματιά τους να χαϊδέψει την ορειχάλκινη προτομή της. Είναι εκεί από το 1998, έργο του γλύπτη Αναστάσιου Γκιόκα, και συνήθως η μαρμάρινη βάση είναι λερωμένη από γκράφιτι. Συχνά, όμως, μια μικρή πορτοκαλί σφαίρα, ένα νεράντζι από τις πυκνές φυλλωσιές του δρόμου ή από ένα ευγενικό χέρι, τη συντροφεύει.
Είναι μεγάλη υπόθεση ο υπομνηματισμός της πόλης. Και καθώς το ένα φέρνει το άλλο, και ο αχανής, ρευστός, αδηφάγος χάρτης των συνειρμών μας μεγαλώνει και εκτείνεται στο άπειρο, τα ερεθίσματα πυκνώνουν. Μόλις πρόσφατα ήρθε στα χέρια μου ένα παλιό απόκομμα από περιοδικό (δυστυχώς, δεν ήταν σημειωμένος ο τίτλος του) με θέμα το σπίτι της Ελλης Λαμπέτη στην Αθήνα. Υπολογίζω να γράφτηκε γύρω στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και ο τίτλος –που κεντρίζει ακόμη– είναι: «Το σπίτι της Ελλης Λαμπέτη. Κράμα γαλλικής φινέτσας και εγγλέζικης αρχοντιάς». Μαθαίνω ότι το όμορφο αρχοντικό της οδού Δελφών χτίστηκε το 1906 (και από τα ανοίγματα των παραθύρων κρίνω ότι ήταν ένα μοντέρνο σπίτι της εποχής). Εσωτερικά, τα «ψηλοτάβανα δωμάτιά του είναι άνετα επιπλωμένα με ωραία παλιά πράγματα, αλλά και με μοντέρνους, αναπαυτικούς καναπέδες». Εκεί ζούσε η Ελλη Λαμπέτη.
Αυτή η πυκνότητα της ατμόσφαιρας, που ανακαλείται ακόμη και σήμερα έξω από το σπίτι της οδού Δελφών, είναι δηλωτική των συναρπαστικών αφηγήσεων για τις οποίες είναι ικανή κάθε πόλη. Αν αναλογιστεί κανείς πόσες ιστορίες και διαδρομές σπουδαίων ανθρώπων σχετίζονται με σπίτια και δημόσιους χώρους της πόλης είναι εντυπωσιακό πόσα λίγα έχουν απομείνει. Είναι εντυπωσιακό, πολλά έχουν εξατμιστεί. Ωστόσο, υπάρχει η νοερή ιστορία. Υπερίπταται, διαχέεται, αλληλοπλέκεται, ναρκώνεται και αφυπνίζεται.
Στο σπίτι της οδού Δελφών, η Ελλη Λαμπέτη διατηρεί μια «επιμελημένη αταξία». Είναι η «φωλιά ενός ζωντανού ανθρώπου», που «όταν δεν παίζει πιάνο ή διαβάζει ή ακούει κλασική μουσική, τότε σκέπτεται πώς θα επιπλώσει και θα διακοσμήσει το εξοχικό της σπίτι στο Πήλιο». Στη Δελφών, αυτή η επιμελημένη αταξία εκφράζεται, σύμφωνα με το δημοσίευμα, «με εφημερίδες και περιοδικά στο πάτωμα, δύο πολυμεταχειρισμένα παπουτσάκια του χορού πάνω σε μια καρέκλα, σκόρπιες νότες πάνω στο πιάνο, ενθύμια από το θέατρο, ένα βάζο με φρέσκες τουλίπες της περασμένης εβδομάδας – άψυχα, άσχετα πράγματα που όμως αναδίνουν μια ζεστασιά και, παρόλο που είναι ακατάστατα, δημιουργούν την εντύπωση ενός περίεργου κράματος γαλλικής φινέτσας και εγγλέζικης αρχοντιάς».
Την επόμενη φορά που θα περάσω έξω από το σπίτι της οδού Δελφών θα φανταστώ τα ψηλοτάβανα δωμάτια. Εκεί, όπου η Ελλη Λαμπέτη, όταν έφευγαν οι καλεσμένοι της, ξαναέβαζε τη σόμπα μέσα στη μέση και τις εφημερίδες στο πάτωμα ώστε ο χώρος «να ξαναγίνει δικός της». Είχε σχέδια να κάνει έναν κήπο στην ταράτσα του σπιτιού, αλλά άρχισε η περιπέτεια της υγείας της, και τα σχέδια σταμάτησαν.
Το σπίτι υπάρχει ακόμη και είναι κομμάτι της ιστορίας της Αθήνας. Της ιστορίας των ανθρώπων της.