Ο δρ. Αναστάσιος-Ιωάννης Κανελλόπουλος είναι κλινικός καθηγητής Οφθαλμολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (NYU Medical School) και επόμενος πρόεδρος της International Society of Refractive Surgery/American Academy of Ophthalmology.
Οταν επισκέφτηκα το Αγιον Ορος, όπου με εντυπωσίασε η αριστουργηματική ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, συνδεδεμένη απολύτως με τη βυζαντινή, που φυλάσσεται εκεί για περίπου δύο χιλιετίες από ανθρώπους αφοσιωμένους, λιτούς, πραγματικούς ασκητές.
Σε τι σας έκανε καλύτερο η διεθνής εμπειρία σας;
Στο να ξαναμάθω στην πράξη ότι «τα αγαθά κόποις κτώνται». Στο ότι η προσήλωση, η επιμονή και η σκληρή αφοσίωση χαράσσουν την πορεία για κάθε έργο, μεγάλο ή μικρό, για κάθε πράξη που αργά ή γρήγορα αναγνωρίζεται και ανταμείβεται αναλόγως – ηθικά και υλικά. Επίσης στο εξωτερικό έμαθα ότι, ναι, μπορώ να συνεχίσω να νιώθω υπερήφανος που είμαι Ελληνας, αλλά η αξιολόγηση από μέρους μου για κάθε άνθρωπο πρέπει να γίνεται βασιζόμενη μόνο στην πραγματική αξία του και στο έργο του.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Η εμπειρία μου από τη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή -ένα πραγματικά αταξικό εκπαιδευτικό εργαστήρι- μου έδωσε βασικά εφόδια μόρφωσης, καθώς και τον τρόπο να συνδυάζω ταυτόχρονα διαφορετικές πηγές γνώσης και ιδέες. Η ελληνική παιδεία ήταν ένα εξαιρετικό εργαλείο για τις περαιτέρω σπουδές μου και, ακόμη και σήμερα, για τη δουλειά μου. Βεβαίως, οφείλω τα βέλτιστα στον «εκθεσά» δάσκαλό μου, ο οποίος ξεκλείδωσε τη σκέψη μου και μου δίδαξε την έκφρασή της – διότι μέχρι τότε στην έκθεση ήμουν μαθητής του 13…
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Είμαστε εξαιρετικά οξυδερκείς, διαθέτουμε περιέργεια διερευνητική, προσαρμοζόμαστε γρήγορα σε κάθε περιβάλλον, αγαπάμε βαθιά την οικογένεια και τη ζωή. Υστερούμε όμως σημαντικά στην εφαρμογή της ισονομίας και της ισοτιμίας, αγαθών των προγόνων μας, που τα ξεχνάμε κάθε φορά που παραβλέπουμε έναν συνάνθρωπό μας ή που νομίζουμε ότι η παράβαση των κανόνων είναι «μαγκιά» και όχι ισοπέδωση κάθε θεσμού και τάξης που θα βλάψει εμάς τους ίδιους, την οικογένειά μας, τους δικούς μας ανθρώπους.
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε ξανά τον τροχό! Υπάρχουν πρόσφατα παραδείγματα χωρών στην Ευρώπη, όπως η Φινλανδία, που τράβηξαν μια γραμμή στο παρελθόν επαναπροσδιορίζοντας τη σημασία της παιδείας πέρα από μικροπολιτικά οφέλη και όπου μόνο το τοπ 10% των αποφοίτων μπορεί να ασχοληθεί με την παιδεία, είτε ως δάσκαλοι είτε ως καθηγητές, φυσικά με τον ανάλογο μισθό και με συνεχή εκπαίδευση και αξιολόγηση. Ενώ η ανάπτυξη των ιδιωτικών πανεπιστημίων -το πιστεύω και ως απόφοιτος του Χάρβαρντ- είναι αναγκαία ώστε μέσω της άμιλλας να ανεβεί το επίπεδο και των δημοσίων. Στην Ελλάδα, το υπάρχον πανεπιστημιακό σύστημα θεωρώ ότι είναι χαμένο σε μια πνευματική και εκπαιδευτική στασιμότητα.
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Πρέπει ως Ελληνες να μάθουμε να βλέπουμε και να αναγνωρίζουμε τους νέους και να μην τους αντιμετωπίζουμε ως αγγαρεία. Οι νέοι με τις εκπληκτικές ιδέες τους είναι το κλειδί για την ανέλιξη μέσω της καινοτομίας.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Δυστυχώς σε λίγες πια περιπτώσεις, όμως είμαι βέβαιος ότι υπάρχει και ανθεί σε θρανία, σε στίβους, σε κάποιες γειτονιές. Ωστόσο, έχουμε ξεχάσει ως νεοέλληνες να την καλλιεργούμε, να τη σεβόμαστε όσο πρέπει, να την προστατεύουμε και να την επαινούμε. Φαίνεται ότι μας απασχολούν περισσότερο το βόλεμα και η επιτήδεια απόκτηση αγαθών, που έχει γίνει κάτι σαν εθνικό σπορ – αναγνωρίζοντας βέβαια εκείνους που δεν λειτουργούν κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Τι ουσιαστικό μπορούν να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Σαν «γιατροί και νοσοκόμες» να βοηθήσουν την Ελλάδα που πάσχει, ξαναφέρνοντας στο προσκήνιο τη γνώση, τη διαρκή αναζήτηση πολιτιστικού και κοινωνικού επιπέδου, το μήνυμα ότι η ζωή και τα αγαθά της ανήκουν σε όλους, ειδικά σε αυτούς που δουλεύουν σκληρά και με κανόνες.
Τι θα συμβουλεύατε κάποιον συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Να προσπαθήσει να κάνει τη διαφορά με κάθε δυνατότητα και ταλέντο που διαθέτει και να μεταδίδει τη γνώση.
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Κάποιοι από τους Ελληνες, ίσως όχι όσοι θα έπρεπε, κατάλαβαν τη δική μας ευθύνη για την κρίση. Εάν το νέο έργο τους και η διαφορετική συμπεριφορά τους είναι αρκετά για μια αναγέννηση, αυτό θα το δείξει το μέλλον.
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Αξιοκρατία.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Την ελεύθερη σκέψη.
Ο Ελληνας ήρωάς σας.
Ο Λεωνίδας.
Παιχνίδι με τις λέξεις
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Της μάνας.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Του καλοκαιρινού θυμαριού κοντά σε θάλασσα.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
Φιλότιμο.
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας από την Ελλάδα.
Τη δύναμη από τα χρώματα του ήλιου, το μοναδικό και ερωτικό μπλε της θάλασσας, το ελληνικό χαμόγελο και τη λεβεντιά.
Σταθμοί στη ζωή του
1965: Γεννιέται στο Σικάγο των ΗΠΑ.
1983: Αποφοιτά από το Βαρβάκειο της Αθήνας.
1988: Σπουδάζει στο Μανχάταν.
1995: Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και επιστρέφει στη Νέα Υόρκη «με όλα τα ζεστά χαμόγελα των ασθενών μου, της γυναίκας μου και των τριών παιδιών μας»