Στο σημείο μηδέν εξακολουθεί να βρίσκεται η μοναδική σοβαρή παράλειψη της χώρας μας στο θέμα της διαχείρισης των αστικών λυμάτων. Η απουσία μιας δρομολογημένης λύσης για την εξυπηρέτηση των δήμων Ραφήνας – Πικερμίου και Σπάτων – Αρτέμιδας μάς οδήγησε για δεύτερη φορά στο Ευρωδικαστήριο, με την απόφαση επιβολής προστίμου να ανακοινώνεται μέσα στο έτος. Το τραγικότερο είναι ότι, με τη διατήρηση της υπόθεσης σε εκκρεμότητα, χάθηκαν πόροι 250 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ και είναι αμφίβολο… τι θα προλάβει να ενταχθεί στο νέο πρόγραμμα, καθώς δεν υπάρχουν ούτε καν ώριμες μελέτες. Τη Μεγάλη Πέμπτη ο αναπλ. υπουργός Περιβάλλοντος θα συναντήσει τους δύο δημάρχους της περιοχής.
Η υπόθεση είναι παλιά. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του 1992, το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) των Βορείων Μεσογείων θα κατασκευαζόταν στη θέση «Πλατύ Χωράφι» και θα εξυπηρετούσε τις περιοχές Ανθούσας, Γλυκών Νερών, Παλλήνης, Πικερμίου, Λούτσας, Ραφήνας και τμήματα της Παιανίας, των Σπάτων, της Πεντέλης και της Νέας Μάκρης. Οι περιβαλλοντικοί όροι για το έργο εκδόθηκαν το 2003 και προσβλήθηκαν στο ΣτΕ από τον Δήμο Αρτέμιδας. Το 2008 το ΣτΕ έκανε δεκτή την προσφυγή, ζητώντας να οριοθετηθεί το ρέμα της Ραφήνας, το οποίο επηρεαζόταν από τον σχεδιασμό.
Εν τω μεταξύ η Πολιτεία, που όλα αυτά τα χρόνια πίεζε τους δημάρχους της Ανατολικής Αττικής να αναλάβουν τις ευθύνες τους… ουσιαστικά υπονόμευσε τον σχεδιασμό που είχε εγκρίνει. Το 2008 η τότε Ειδική Γραμματεία Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) ενέκρινε με τις ευλογίες του υπουργείου Οικονομικών τη δημιουργία βιολογικού καθαρισμού στη Ραφήνα μέσω ΣΔΙΤ. Η υπόθεση δεν προχώρησε, χάθηκε και άλλος πολύτιμος χρόνος, ενώ καλλιεργήθηκε η προσδοκία στους τοπικούς πολιτευτές ότι η Πολιτεία θα συζητούσε και άλλες λύσεις.
Στο μεταξύ, βλέποντας τα ευρω-πρόστιμα να έρχονται, η ΕΥΔΑΠ ανασχεδίασε τον τρόπο κατανομής των λυμάτων της περιοχής, σε μια προσπάθεια να περιορίσει το πρόβλημα. Ετσι το μέγεθος του απαιτούμενου έργου μειώθηκε κατά 50%, μένοντας να εξυπηρετήσει μόνο τους δήμους Ραφήνας – Πικερμίου και Σπάτων – Αρτέμιδας. Μάλιστα η δημιουργία αποχετευτικών δικτύων στην περιοχή εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ για 250 εκατ. ευρώ. Η αντίθεση όμως των δύο δήμων ήταν κάθετη. Ετσι τον Νοέμβριο του 2013 η χώρα παραπέμφθηκε εκ νέου στο ευρωδικαστήριο, με πρόταση προστίμου: περίπου 13 εκατ. ευρώ εφάπαξ και 47.000 ευρώ για κάθε ημέρα από την έκδοση της δεύτερης καταδίκης έως την πλήρη συμμόρφωση.
Ο ρόλος της ΕΥΔΑΠ
Οι δύο δήμαρχοι της περιοχής επιμένουν ότι είναι εφικτή η σύνδεση με την Ψυττάλεια, αντί της κατασκευής βιολογικού, ελπίζοντας ότι θα βρουν ευήκοα ώτα στη νέα κυβέρνηση. «Ας μας απαντήσουν εμπεριστατωμένα ότι δεν γίνεται», λέει ο δήμαρχος Ραφήνας – Πικερμίου, Βασ. Πιστικίδης. «Η ΕΥΔΑΠ δεν έχει σταθερή γραμμή. Για παράδειγμα, αποφάσισε να συνδέσει με την Ψυττάλεια τον Σαρωνικό και την Παλλήνη, αλλά μετά εγκατέλειψε το έργο. Αν η ΕΥΔΑΠ ήθελε να προχωρήσει με τον αρχικό της σχεδιασμό, γιατί όλα αυτά τα χρόνια που μεσολάβησαν από την απόφαση του ΣτΕ δεν προχώρησε στην οριστικοποίηση των μελετών του έργου; Γιατί δεν έκανε μια νέα μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπου θα εξετάζει σοβαρά τις εναλλακτικές;». Ανάλογη είναι και η άποψη του δημάρχου Σπάτων – Αρτέμιδας, Δημ. Μάρκου. «Με τη βοήθεια καθηγητή του ΕΜΠ τεκμηριώσαμε τις θέσεις μας. Δεν είμαστε οι μόνοι που δεν έχουν βιολογικό καθαρισμό στην Ελλάδα – το Θριάσιο για παράδειγμα υπολειτουργεί. Το πρόβλημα είναι σύνθετο, ακόμα κι αν ήταν έτοιμος ο βιολογικός, ελάχιστες περιοχές θα μπορούσαν να συνδεθούν επειδή δεν έχουν εγκεκριμένο σχέδιο πόλης. Από την άλλη πλευρά, η Ψυττάλεια αναβαθμίστηκε ώστε να δεχθεί τα λύματα 5 εκατ. κατοίκων.
Θέλουμε λύση, που όμως θα προστατεύει τη θάλασσά μας. Δεν μπορούμε να δεχθούμε την εκβολή του αγωγού στον κόλπο της Αρτέμιδας».
Η ΕΥΔΑΠ, πιθανόν και εξαιτίας της αλλαγής κυβέρνησης, τηρεί επί του παρόντος σιγή ιχθύος. Στέλεχος της εταιρείας ανέφερε στην «Κ» πως το θέμα έχει κλείσει εδώ και χρόνια, καθώς δεν είναι εφικτή για τεχνικούς λόγους η σύνδεση με την Ψυττάλεια. Η ΕΥΔΑΠ υποστηρίζει ότι θα υφίστανται θέματα ασφάλειας στη λειτουργία της αλυσίδας των 14 αντλιοστασίων που απαιτούνται, με αποτέλεσμα η όποια βλάβη να προξενεί άμεσα υπερχειλίσεις λυμάτων στη γύρω περιοχή.
Ωστόσο η εταιρεία δεν μπορεί να δώσει επαρκή απάντηση στο γιατί δεν έχει προχωρήσει στην ολοκλήρωση των μελετών, εφόσον τυπικά η συναίνεση των δήμων δεν είναι απαραίτητη (το έργο, αν γίνει, θα χρηματοδοτηθεί από την Περιφέρεια Αττικής και την Ε.Ε.). Η πολυπόθητη πολιτική απόφαση φαίνεται ότι τελικά θα ληφθεί υπό το βάρος των κοινοτικών προστίμων…