Στην «Καινούργια φιλενάδα» του Φρανσουά Οζόν, ένας νεαρός άντρας, χήρος μετά τον αιφνίδιο (;) θάνατο της συζύγου του, καταλαμβάνεται από σφοδρή επιθυμία να φορέσει τα ρούχα της νεκρής. Μια ζωντανή, παντρεμένη γυναίκα (ο απωθημένος πλατωνικός έρωτας της νεκρής από τα παιδικά τους χρόνια), η οποία δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι η επιστήθια φίλη της πέθανε, βρίσκεται διαρκώς δίπλα του για να τον προσέχει. Ο θάνατος, όμως, αναμοχλεύει ρομαντικά το παρελθόν και λειτουργεί σαν καταλύτης.
Ο Οζόν, το enfant terrible του γαλλικού κινηματογράφου, επέστρεψε στην επικαιρότητα με διαβρωτικό χιούμορ, καταστάσεις που θυμίζουν Αλμοδόβαρ, αλλά και με δέος για το σινεμά του Χίτσκοκ. Το τελευταίο είναι που προσδίδει κάποιο ενδιαφέρον στην ταινία. Αν έχεις χαλαρή διάθεση, ίσως περάσεις ευχάριστα με την «Καινούργια φιλενάδα». Ενα ψυχολογικό θρίλερ, που ακροβατεί στο χείλος της παρωδίας ενώ φαντάζει και σαν μετάλλαξη του αριστουργηματικού «Δεσμώτη του ιλίγγου». Θα ’ταν απολαυστικό εάν είχε λιγότερη υπερβολή και στις εικόνες του υπήρχε και λίγη ειρωνεία.
Πίσω από την «Καινούργια φιλενάδα» κρύβεται η επιθυμία του Οζόν να δημιουργήσει μια χιτσκοκική ταινία γύρω από τη σεξουαλική ταυτότητα, τη διαφορετικότητα και το δικαίωμα στη μητρότητα. Το φινάλε μπορεί και να σας θυμίσει και τη δική μας «Στρέλλα», η οποία πάντως ήταν καλύτερη, γιατί είχε αυθεντικότερο συναίσθημα και λιγότερη σιλικόνη.
Θολό παρόν
Ο Νταβίντ, ο θλιμμένος χήρος, ανοίγει την ντουλάπα της νεκρής και αρχίζει να φαντάζεται πώς θα ήταν ο κόσμος εάν ο ίδιος ήταν γυναίκα. Το παρελθόν του, αμφίσημο σεξουαλικά, έρχεται στο παρόν για να θολώσει την κατά τ’ άλλα ειδυλλιακή επιφάνεια της καθημερινότητάς του, αλλά και την αντρική του ταυτότητα. Ντυμένος με τα ρούχα της νεκρής Λόρας (η άτυχη σύζυγος) φροντίζει το νεογέννητο παιδί τους. Ετσι θα τον αντικρίσει μια μέρα η Κλερ, η φιλενάδα της. Εμβρόντητη από την αποκάλυψη του μυστικού του, θα ακούσει και τη μύχια επιθυμία του: «Θέλω να βγούμε μαζί για ψώνια», της λέει ο Νταβίντ. Είναι στιγμές που δεν ξέρεις εάν ο Οζόν σαρκάζει ή απλώς έχει όρεξη για ανέκδοτα.
Στον «Δεσμώτη του ιλίγγου» το παρελθόν εισβάλλει στο παρόν κάνοντάς το θολό και αβέβαιο. Στοιχειώνει και τους ήρωες. Η ερωτευμένη Κιμ Νόβακ πεθαίνει, ανασταίνεται και ξαναπεθαίνει μπροστά στα μάτια του Τζέιμς Στιούαρτ, ο οποίος πάσχει από ακροφοβία. «Με ενδιέφεραν οι προσπάθειές του να ξαναπλάσει μια γυναίκα από την εικόνα μιας νεκρής. Να το πω απλά, αυτός ο άνθρωπος θέλει να κάνει έρωτα με μια νεκρή, είναι περίπτωση καθαρής νεκροφιλίας», λέει ο Χίτσκοκ σε μία από τις περίφημες συνεντεύξεις του στον Φρανσουά Τριφό. Στην «Καινούργια φιλενάδα», ο ρόλος που ενσαρκώνει ο Ρομέν Ντουρίς (ο Νταβίντ που θέλει να «πεθάνει» και να ξαναγεννηθεί ως Βιρτζίνια) αντιστοιχεί σε αυτόν της Νόβακ. Ο ρόλος που υποδύεται η Αναΐς Ντεμουστιέ (η Κλερ, που θέλει να ξαναπλάσει τη μορφή της Λόρας) αντιστοιχεί σε αυτόν του Στιούαρτ.
Το όνειρο της Κλερ
Αν πάρουμε στα σοβαρά την «Καινούργια φιλενάδα» θα βρεθούμε απέναντι σε ένα από τα πιο ρηχά φιλμ του Οζόν. Αν προσέξουμε, όμως, στην αρχιτεκτονική της, θα διακρίνουμε μια πανέξυπνη ταινία, αμφίσημη ως προς τον άξονα της δραματουργίας της.
Η αστεία, κραυγαλέα μελό, πλευρά της (αν αναζητήσουμε το κέντρο βάρους στον Νταβίντ, που παρασύρεται στη δίνη του πάθους του) φαντάζει σαν άσκηση ιχνογραφίας πάνω από τις γνώριμες καμπύλες και τα σεναριακά στερεότυπα των ταινιών του Αλμοδόβαρ. Στην πλευρά του θρίλερ (που έχει ως αφηγηματικό άξονα την Κλερ, η οποία έχει καλά κρυμμένα τα μυστικά της από τον σύζυγό της) ο Οζόν αντιγράφει πιστά την αυστηρή γεωμετρία του Χίτσκοκ. Αυτή η όψη της ταινίας είναι μάλλον πιο κοντά στο ομότιτλο διήγημα της Ρουθ Ρέντελ, στο οποίο βασίζεται το σενάριο της «Καινούργιας φιλενάδας». Στην πιο κομβική σκηνή, ένα ερωτικό όνειρο της Κλερ θα τη ρίξει στον ίλιγγο του δικού της απωθημένου πάθους και στη συνέχεια θα την μπερδέψει σε μια κόλαση από ενοχές.
ΔΕΙΤΕ
«Η καινούργια φιλενάδα» (Une nouvelle amie, 2014)
Η πιο ηχηρή δήλωση πίστης του Φρανσουά Οζόν στον Αλφρεντ Χίτσκοκ βασίζεται στο διήγημα «Τhe New Girlfriend» (1985) της Βρετανίδας συγγραφέως Ρουθ Ρέντελ. Μια νεαρή παντρεμένη γυναίκα παθαίνει κατάθλιψη μετά τον θάνατο της φίλης της. Ο σύζυγος της νεκρής ντύνεται γυναίκα, περιπλέκοντας την κατάσταση. Παίζουν: Αναΐς Ντεμουστιέ, Ρομέν Ντουρίς, Ραφαέλ Περσονάζ, Ιζίλντ Μπεσκό, Ορόρ Κλεμάν. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
«Δεσμώτης του ιλίγγου» (Vertigo, 1958)
Ο Σκότι (Τζέιμς Στιούαρτ), πρώην αστυνομικός που συνταξιοδοτήθηκε εξαιτίας της υψοφοβίας του, πέφτει σε μια παγίδα. Ενας παλιός φίλος του τού ζητάει να προσέχει τη γυναίκα του γιατί πάσχει από εμμονές και έχει αυτοκτονικές τάσεις. Ο Σκότι γίνεται η σκιά της αινιγματικής ξανθιάς Μάντλεν (Κιμ Νόβακ). Μαγνητίζεται από το βλέμμα της και την ερωτεύεται, όμως αδυνατεί να αποτρέψει το μοιραίο όταν η Μάντλεν ανεβαίνει σαν υπνωτισμένη στο καμπαναριό ενός μοναστηριού. Επειτα από καιρό, συναντά τυχαία μια σωσία της νεκρής, την Τζούντι, και γίνεται ο… Πυγμαλίωνάς της. (Σε dvd)