Στα γκισέ των τραπεζών θα βρίσκονται από τον επόμενο κιόλας μήνα τα νέα προϊόντα για ρυθμίσεις δανείων, που προβλέπουν τη μετάθεση πληρωμής της οφειλής ύστερα από 4 ή ακόμα και 10 χρόνια.
Πρόκειται για τα προϊόντα νέας γενιάς, που επιτρέπουν το «πάγωμα» του 50% του δανείου και δίνουν τη δυνατότητα στον δανειολήπτη να μειώσει τη δόση του στο μισό, χωρίς μάλιστα το υπόλοιπο του κεφαλαίου να εκτοκίζεται. Οι νέες ρυθμίσεις αφορούν δανειολήπτες που βρίσκονται σε πραγματική αδυναμία να αποπληρώνουν σήμερα κανονικά το σύνολο της οφειλής τους, ακόμη και αν αυτή έχει ρυθμιστεί. Η αδυναμία τους ωστόσο θα πρέπει να πιστοποιείται από τη συνολική τους οικονομική κατάσταση, δηλαδή το εισόδημά τους και την περιουσία τους.
Ηδη δύο τράπεζες έχουν προχωρήσει στον σχεδιασμό τέτοιων προϊόντων και η προώθησή τους έχει δειλά ξεκινήσει. Στόχος, να περιοριστεί ο όγκος των «κόκκινων δανείων», που αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών, παρά το γεγονός ότι οι ρυθμίσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα αριθμούν το 1 εκατομμύριο δάνεια.
Βασικό χαρακτηριστικό των νέων προϊόντων είναι ότι το μέρος του κεφαλαίου η αποπληρωμή του οποίου θα μεταφέρεται στο μέλλον δεν θα εκτοκίζεται και ουσιαστικά θα «παγώνει» για όσο διάστημα συμφωνηθεί με την τράπεζα. Το διάστημα αυτό μπορεί να ξεκινάει από τα τέσσερα και να φθάνει ακόμη και τα δέκα χρόνια, οπότε το δάνειο θα επανεξετάζεται μετά το τέλος της περιόδου. Η συμπεριφορά του δανειολήπτη καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου που θα ισχύει το «πάγωμα» του 50% του δανείου θα είναι καθοριστική και για τη διαχείριση της υπόλοιπης οφειλής. Ετσι, καθοριστικό ρόλο, εκτός φυσικά από την οικονομική του κατάσταση, θα παίξουν η διάθεση συνεργασίας με την τράπεζα και η συνέπεια που θα επιδείξει.
Με τα νέα προϊόντα που θα απευθύνονται τόσο σε νοικοκυριά όσο και σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις που βρίσκονται σε καθυστέρηση, οι τράπεζες θα επιδιώξουν να αναβιώσουν δάνεια που έχουν περάσει στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων και, για αυτό τον λόγο, θα συνοδεύονται με προνόμια για όσους τηρήσουν με συνέπεια τη συμφωνία τους με την τράπεζα.
Σε μια προσπάθεια να κινητοποιήσουν τους δανειολήπτες να ενταχθούν στις νέες ρυθμίσεις, τα προνόμια -που μπορεί να είναι έκπτωση στη δόση ή bonus δόσεις- δεν θα παραπέμπονται στη λήξη της περιόδου «παγώματος» του δανείου, μετά δηλαδή την τετραετία, την πενταετία κ.ο.κ. Αντίθετα, θα παρέχονται κατά τη διάρκεια της κανονικής αποπληρωμής του, όπως κάθε χρόνο ή κάθε εξάμηνο. Με τον τρόπο αυτό θα επιδιώξουν να κρατήσουν ζωντανό το κίνητρο για τον οφειλέτη, πριμοδοτώντας και επιβραβεύοντας όσους με κόπο, αλλά και συνέπεια, τηρούν τη συμφωνία με την τράπεζα.
Πρώτος παράγοντας με βάση τον οποίο θα αξιολογείται η δυνατότητα «παγώματος» της οφειλής θα είναι φυσικά τα οικονομικά στοιχεία του νοικοκυριού. Στόχος είναι τα προϊόντα αυτά να προσφερθούν σε εκείνους που έχουν αποδεδειγμένη αδυναμία να αντεπεξέλθουν σε μια κανονική δόση και έχουν εξαντλήσει τα υπόλοιπα εργαλεία μέχρι σήμερα, όπως η αναστολή πληρωμών ή η επιμήκυνση του δανείου, με βάση τις υφιστάμενες ρυθμίσεις.
Τα νέα προϊόντα τύπου balloon payment αποσκοπούν στο να δώσουν μια συνολική απάντηση στο πρόβλημα των «κόκκινων δανείων», που έχουν φτάσει στο αστρονομικό ύψος των 75 δισ. ευρώ, όταν το σύνολο της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα διαμορφώνεται πλέον στα 210 δισ. ευρώ. Αυτός είναι και ο λόγος που η διάρκεια της ρύθμισης δεν θα εξαντλείται στο ένα ή στα δύο χρόνια. Αντίστοιχα, θα εκτείνεται πέραν του ενός χρόνου κατά τον οποίο -σύμφωνα με την κυβερνητική πρόθεση- θα «παγώσουν» οι πλειστηριασμοί ακινήτων, καθώς στόχος είναι να αποτελέσουν πειστική απάντηση για τη διαχείριση των «κόκκινων δανείων» μακροπρόθεσμα.
Μια τέτοια λύση είναι αναγκαία, στον βαθμό που οι υπάρχουσες λύσεις που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια έχουν εξαντλήσει τη δυναμική τους. Επρόκειτο κυρίως για επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής έως τα 30 χρόνια με παράλληλη μείωση της μηνιαίας δόσης, «πάγωμα» της οφειλής για έξι μήνες ή ένα χρόνο―μέτρα που επιστρατεύθηκαν σε συνδυασμό με τις πρωτοβουλίες που πήρε κατά καιρούς το κράτος μέσα από διαδοχικούς νόμους. Παρά τις σχετικές ρυθμίσεις, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν εκτιναχθεί πλέον στο 35% του συνολικού δανειακού χαρτοφυλακίου και η εξέλιξή τους το τελευταίο διάστημα δεν προμηνύει σοβαρή αναχαίτιση του ρυθμού δημιουργίας νέων επισφαλειών.
Για τη αντιμετώπιση του προβλήματος οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν πραγματοποιήσει προβλέψεις-μαμούθ, συνολικού ύψους 50 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτές αφορά την Ελλάδα και καλύπτουν περίπου το 60% των δανείων που βρίσκονται σε καθεστώς οριστικής καθυστέρησης. Μόνο το 2014 διεγράφησαν «κόκκινα δάνεια» ύψους 2,5 δισ. ευρώ, τα οποία αφορούν οφειλές που θεωρείται ότι δεν μπορούν να εισπραχθούν.
37,5 δισ. ευρώ σε ρύθμιση
Το εύρος των ρυθμίσεων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες ξεπερνά τα 37,5 δισ. ευρώ. Πρόκειται για το 16% των χορηγήσεών τους σε επίπεδο ομίλων, ενώ για αυτά τα δάνεια έχουν σχηματίσει προβλέψεις 6,9 δισ. ευρώ. Πρώτη στην κατάταξη των ρυθμίσεων έρχεται η Alpha Bank, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων της οποίας διαμορφώθηκε, στο τέλος του 2014, στο 33%. Σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις του ομίλου, την τελευταία τριετία, η Alpha Bank έχει ρυθμίσει δάνεια ύψους 13,1 δισ. ευρώ, μεταξύ των οποίων 5,3 δισ. ευρώ στεγαστικών δανείων, 1,9 δισ. ευρώ καταναλωτικών και περίπου 5,5 δισ. ευρώ επιχειρηματικών δανείων και δανείων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αμέσως μετά ακολουθεί η Τράπεζα Πειραιώς με συνολικές ρυθμίσεις ύψους 12 δισ. ευρώ και δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων που φθάνει το 38,8%. Μεταξύ των ρυθμίσεων περιλαμβάνονται στεγαστικά δάνεια 2 δισ. ευρώ και επιχειρηματικά άνω των 7 δισ. ευρώ. Εθνική Τράπεζα και Eurobank έχουν ρυθμίσει αντίστοιχα 6,1 και 6,3 δισ. ευρώ, με τους δείκτες μη εξυπηρετούμενων δανείων να διαμορφώνονται στο 31,9% και 33,4%. Οι απομειώσεις δανείων στις οποίες έχουν προχωρήσει τα τελευταία χρόνια, φθάνουν τα 29,5 δισ. ευρώ για την Τράπεζα Πειραιώς, τα 27,9 δισ. ευρώ για την Alpha Bank, τα 20 δισ. ευρώ για τη Eurobank και τα 17 δισ. ευρώ για την Εθνική Τράπεζα, ενώ οι αντίστοιχες προβλέψεις, 15,8 δισ. ευρώ για την Τράπεζα Πειραιώς, 12,7 δισ. ευρώ για την Alpha Bank, 9,7 δισ. ευρώ για τη Eurobank και 8,7 δισ. ευρώ για την Εθνική.