Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, όλα ξεκίνησαν το 1933, όταν ένας άνεργος επισκευαστής συσκευών θέρμανσης ονόματι Τσαρλς Ντάροου, με τη βοήθεια της γυναίκας και του γιου του, αποφάσισε να φτιάξει ένα επιτραπέζιο παιχνίδι: αντί για ταμπλό έβαλε μουσαμά, έγραψε τις κάρτες στο χέρι, ενώ για τα σπίτια και τα ξενοδοχεία χρησιμοποίησε κομματάκια ξύλου. Η πρωτόλεια αυτή εκδοχή της Monopoly δοκιμάστηκε αρχικά από γείτονες και φίλους -τη λάτρεψαν- και ο Ντάροου στράφηκε στην κατασκευάστρια εταιρεία Parker Brothers για να τη βγάλει στην αγορά.
Ο Τζορτζ Πάρκερ, όμως, απέρριψε το παιχνίδι, κρίνοντάς το πολύπλοκο και χρονοβόρο, μετρώντας μάλιστα συνολικά «52 θεμελιώδη λάθη». Ο Ντάροου δεν το έβαλε κάτω και ξεκίνησε να πουλάει τη Monopoly σε καταστήματα της Φιλαδέλφειας – χρειάστηκε να περάσουν δύο χρόνια για να καταλάβει ο Πάρκερ το λάθος του και να αγοράσει τα δικαιώματα του παιχνιδιού, αλλάζοντας την ιστορία των επιτραπεζίων για πάντα. Ηταν άνοιξη του 1935.
Η πρώτη έκδοση κόστιζε 2 δολάρια και μέσα στην πρώτη διετία η εταιρεία είχε πουλήσει 2 εκατ. τεμάχια. Ο Ντάροου ήταν πια πλούσιος και το όνομά του θα γινόταν γνωστό σε όλη τη χώρα, με την ιστορία του να αναγράφεται στο κουτί του παιχνιδιού. Σήμερα κυκλοφορεί σε 114 χώρες και 47 γλώσσες, έχουν πουληθεί 275 εκατ. κομμάτια, ενώ υπολογίζεται ότι έχει διασκεδάσει περισσότερους από 1 δισ. ανθρώπους. Η Hasbro, λοιπόν, που το 1991 αγόρασε την Parker Brothers, γιορτάζει φέτος τα 80 χρόνια του δημοφιλέστερου επιτραπέζιου παιχνιδιού. Ηταν όμως στ’ αλήθεια μια ιδέα του Τσαρλς Ντάροου;
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα, θα πρέπει να μεταφερθούμε στο 1879, όταν ο οικονομολόγος Χένρι Τζορτζ εκδίδει το «Πρόοδος και φτώχεια», το απόλυτο (μετά τη Βίβλο!) μπεστ σέλερ της εποχής. Ο Τζορτζ, λοιπόν, μίλησε για το πώς πρέπει να μοιράζεται και να φορολογείται η γη, καταγγέλλοντας τη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια των λίγων. Τι σχέση έχει αυτό με τη Monopoly; Το συγκεκριμένο οικονομικό μοντέλο βρήκε εκείνα τα χρόνια χιλιάδες υποστηρικτές – μία εξ αυτών ήταν κάποια Ελίζαμπεθ Μάτζι, μια δραστήρια γυναίκα, φεμινίστρια, αρθρογράφος, ποιήτρια και -αυτό που εν προκειμένω μας ενδιαφέρει- δημιουργός ενός επιτραπεζίου ονόματι «Το παιχνίδι του νοικοκύρη», το οποίο, εν έτει 1904, είχε λίγες διαφορές από τη σημερινή Monopoly.
Ηταν κυρίως ένα διδακτικό εργαλείο, με το οποίο η Μάτζι ήθελε να προωθήσει τις ιδέες του Τζορτζ και να θέσει έναν ηθικό προβληματισμό στους παίκτες. Ή θα συνεργάζονταν ή θα χρεοκοπούσαν όλοι, βλέποντας έναν μόνο παίκτη να πλουτίζει. Το μήνυμά της ήταν το εξής: «Ελπίζω σύντομα άντρες και γυναίκες να καταλάβουν ότι είναι φτωχοί επειδή ο Κάρνεγκι και ο Ροκφέλερ έχουν τόσα που δεν ξέρουν τι να τα κάνουν». Είναι κάπως ειρωνικό το ότι ουσιαστικά η Monopoly γεννήθηκε ως καταγγελία για τη λογική του μονοπωλίου. Ατυχώς, βέβαια, για τη Μάτζι, όλοι προτιμούσαν να διασκεδάσουν αναζητώντας τη νίκη. Διάφορες εκδοχές του «Παιχνιδιού του νοικοκύρη» άρχισαν να κυκλοφορούν στις ΗΠΑ τα επόμενα χρόνια και μία από αυτές έφτασε στα χέρια του Τσαρλς Ντάροου. Η Monopoly δεν ήταν δική του ιδέα.
«Ο μύθος του Ντάροου παραμένει μια εμψυχωτική παραβολή για την αμερικανική καινοτομία», σχολιάζει σε άρθρο της στους New York Times η Μαίρη Πίλον, συγγραφέας του βιβλίου «Monopolists», που κυκλοφόρησε πρόσφατα, εξερευνώντας τις ρίζες του παιχνιδιού. «“Η επιτυχία έχει πολλούς πατέρες”, λέει η παροιμία – αλλά δεν αναφέρει τίποτα για τις μητέρες». Η Ελίζαμπεθ Μάτζι δεν μπορούσε να είναι το πρόσωπο του παιχνιδιού. Η περίπτωσή της δεν ταίριαζε στην Αμερική της «Μεγάλης Υφεσης» του ’30. Η χώρα χρειαζόταν ιστορίες επιτυχίας και όχι τα αντισυμβατικά λόγια της Μάτζι, που πέρασε τη ζωή της υπερασπιζόμενη τα δικαιώματα των γυναικών και των εργαζομένων. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα γι’ αυτήν, το βιβλίο της Πίλον αποτελεί εν πολλοίς τη βιογραφία της. Σε αντίθετη περίπτωση, ευκαιρίας δοθείσης, μπορείτε να παίξετε μια παρτίδα Monopoly. Είτε έχουν περάσει 80 χρόνια από τη δημιουργία της είτε 111, το παιχνίδι παραμένει συναρπαστικό.