Κανείς δεν πρέπει να εκπλήσσεται επειδή η Toyota, η οποία έχει αποκομίσει μέχρι στιγμής 18 δισ. δολάρια σε κέρδη από τις αρχές της χρονιάς, έχει ευεργετηθεί πολύ από την οικονομική πολιτική του Ιάπωνα πρωθυπουργού Σίνζο Αμπε. Ούτως ή άλλως, το εξασθενημένο γιεν, το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής του σχεδιάστηκε να συνδράμει την παραγωγή των μεγάλων εξαγωγέων της χώρας. Ωστόσο, δεν παύει να αποτελεί σοκ το ότι οι Ιάπωνες εργαζόμενοι δεν θα μοιραστούν με την αυτοκινητοβιομηχανία τα έσοδά της. Αντί να τα επενδύσει εντός συνόρων, προσφάτως η εταιρεία ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να κατασκευάσει νέα εργοστάσια στην Κίνα και στο Μεξικό και αυτό μεταφράζεται σε επενδύσεις 1,4 δισ. δολαρίων.
Είναι, βέβαια, καλά νέα ότι μία από τις πιο εμβληματικές εταιρείες της Ιαπωνίας βιώνει μία αναζωογόνηση. Και τα σχέδια του διευθύνοντος συμβούλου της, Ακίο Τογιόντα, να μετακινήσει την παραγωγή στις αναδυόμενες αγορές, θα ικανοποιήσει τους μετόχους της. Η Τoyota είναι ένα από τα σπάνια παραδείγματα μιας ιαπωνικής βιομηχανίας, η οποία επινόησε τον τρόπο για τη δημιουργία επιχειρηματικών δραστηριοτήτων με παγκόσμια απήχηση. Ομως, η αλήθεια είναι ότι η απόφασή της συνιστά σοβαρό χτύπημα στην προσπάθεια της χώρας να ορθοποδήσει. Οι πολιτικοί παράγοντες ήλπιζαν πως η δραστική εξασθένηση του γιεν προς το δολάριο σε ποσοστό 29% από τα τέλη του 2012 θα παρακινούσε τις βιομηχανίες της χώρας να επαναφέρουν θέσεις εργασίας, τις οποίες είχαν μετακινήσει εκτός συνόρων τα τελευταία δέκα χρόνια. Μόλις πριν από λίγες μέρες οι αναλυτές στον επενδυτικό οίκο Nomura εξέφρασαν την εμπιστοσύνη τους ότι το γιεν θα μπορούσε «να ενισχύσει το δέλεαρ του να παράγει κάποιος στην Ιαπωνία». Οπως είναι προφανές η Toyota διαφωνεί. Η αυτοκινητοβιομηχανία φαίνεται πως αποφάσισε ότι η Ιαπωνία συρρικνώνεται, η γήρανση του πληθυσμού και το υψηλό εργατικό κόστος δεν προσφέρουν επαρκή περιθώρια ανάπτυξης. Ειναι πιθανώς ζήτημα χρόνου, μέχρις ότου και άλλες ιαπωνικές επιχειρήσεις αποφασίσουν να ακολουθήσουν την πρωτοπόρο Toyota.
Υπό αυτήν την έννοια, η στρατηγική πίσω από τα Αμπενόμικς, την οικονομική πολιτική του Ιάπωνα πρωθυπουργού, μάλλον έχει αποτύχει. Το Τόκιο είχε στοιχηματίσει πως η συμφωνία μεταξύ της Τράπεζας της Ιαπωνίας και των επιχειρήσεων με την πρώτη να προσφέρει ρευστό κι εκείνες να το μετατρέπουν σε μισθούς, θα λειτουργούσε. Με αντάλλαγμα το φθηνότερο γιεν, οι εργοδότες αναμενόταν να αυξήσουν μισθούς, οι οποίες με τη σειρά τους θα έδιναν τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να πλημμυρίσουν τα εμπορικά κέντρα και να συμβάλουν σε ζωηρή οικονομική ανάπτυξη. Σε αυτό το δούναι και λαβείν, όμως, δεν έδειξαν να ανταποκρίνονται οι εταιρικές διοικήσεις. Τον Μάρτιο η Toyota προσέφερε στους 63.000 συνδικαλισμένους υπαλλήλους της μία ισχνή μηνιαία αύξηση 33 δολαρίων. Με το να επικεντρωθεί η αυτοκινητοβιομηχανία στις ξένες αγορές -τόσο σε επίπεδο πωλήσεων όσο και σε επίπεδο παραγωγής-, απλά ανταποκρίνεται όπου υπάρχει το κάλεσμα της ανάπτυξης. Στόχο έχει να διατηρήσει την ισχυρή της παρουσία στη βορειοαμερικανική αγορά, όπου η οικονομική ανάπτυξη είναι σταθερότερη και οι μισθοί αυξάνονται εν συγκρίσει με την Ιαπωνία. Η δε Κίνα, εν τω μεταξύ, είναι ένα μακρόπνοο σχέδιο. Πρώτη φορά το 2014 η εταιρεία είχε 1 εκατομμύριο πωλήσεις εκεί. Ακόμα κι αν η Κίνα εμφανίσει αναπτυξιακό ρυθμό κάτω του επίσημου στόχου του 7%, ο ρυθμός, με τον οποίο τα εισοδήματα αυξάνονται για τον πληθυσμό της των 1,3 δισεκατομμυρίων υπερακοντίζει τις αυξήσεις για τα 127 εκατομμύρια των Ιαπώνων. Ο μόνος τρόπος να προσελκύσει το Τόκιο και πάλι την παραγωγή στην Ιαπωνία είναι να εφαρμόσει αναπτυξιακές πολιτικές. Το μοντέλο του εξασθενημένου γιεν λειτούργησε τη δεκαετία του ’70 και του ’80. Μία επιλογή θα ήταν να δοθούν φορολογικά κίνητρα, όπως το να υπάρξουν φοροαπαλλαγές μόνον για όσους εργοδότες δημιουργούν θέσεις εργασίας, καθώς και για όσους μοιράζονται τα υπέρογκα κέρδη τους με τους εργαζομένους.