Εάν η κρίση στην Ουκρανία μάς έδωσε κάποιο μάθημα, αυτό είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν μπορεί να πείσει τη Ρωσία να παίξει δίκαιο παιχνίδι, υποχωρώντας στον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Οπότε είναι μεν κατανοητό ότι, μόλις ξέσπασαν πέρυσι οι εχθροπραξίες στην Ουκρανία, η Ε.Ε. «πάγωσε» την υπόθεση εναντίον της Gazprom, η οποία κατηγορείται για αθέμιτο ανταγωνισμό.
Ωστόσο, η απόφασή της στα μέσα της εβδομάδας να την ενεργοποιήσει εκ νέου μάλλον ήταν καθυστερημένη.
Καμία νομική διαδικασία δεν μπορεί να σταματήσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν να χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο ως εργαλείο άσκησης πολιτικής, για να διχάζει την Ευρώπη. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, η μοναδική πραγματική λύση στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η Γηραιά Ηπειρος να επιμερίσει τις πηγές από όπου προμηθεύεται το φυσικό αέριο και το πετρέλαιό της.
Στο μεσοδιάστημα, εντούτοις, υπάρχουν λίγα πράγματα, που μπορούν οι ευρωπαϊκές χώρες να κάνουν, ώστε να αντισταθούν στον εκφοβισμό του κ.Πούτιν. Ενα από αυτά είναι να ανακαλύψουν τον εσωτερικό τους «σωματοφύλακα» και να προσυπογράψουν το σχέδιο της Πολωνίας για συλλογική προμήθεια φυσικού αερίου: οπότε μία ενιαία τιμή θα ισχύει για όλους και όλοι θα επιδιώκουν μία ενιαία τιμή.
Μετά, εάν η Ευρωπαϊκή Ενωση επιδείξει τέτοια ενότητα, ίσως παύσει να υφίσταται κρίση χρέους. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, το κατηγορητήριο εις βάρος της Gazprom συνιστά μια πιο ρεαλιστική άμεση απάντηση. Η πρώτη κατηγορία αφορά το ότι ο ρωσικός όμιλος έχει συμπεριλάβει ρήτρες στα διμερή συμβόλαια προμηθειών με οκτώ χώρες–μέλη της Ε.Ε., οι οποίες ανήκαν στο παρελθόν στο κομμουνιστικό μπλοκ. Στις ρήτρες δεσμεύονται να μη μεταπωλήσουν το φυσικό αέριο σε γειτονικά κράτη, τα οποία ίσως θέλουν να το αγοράσουν ακόμα και ακριβότερα. Οσο πιο απομονωμένες είναι οι επιμέρους χώρες, τόσο ευκολότερα ελέγχονται από τη Μόσχα.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά την αθέμιτη τιμολόγηση. Η πρακτική αυτή έχει να κάνει με μοντέλα, τα οποία συνδέουν την τιμή του φυσικού αερίου με εκείνην του πετρελαίου, αποσκοπώντας να ευνοηθούν ορισμένες χώρες και να τιμωρηθούν άλλες, ειδικότερα οι Βουλγαρία, Εσθονία, Λεττονία, Λιθουανία και Πολωνία.
Η τρίτη κατηγορία έχει να κάνει με ξεπερασμένα παιχνίδια επίδειξης δύναμης. Η Gazprom έχει την τάση να καθιστά τόσο την προμήθεια φυσικού αερίου όσο και την τιμή του εξαρτημένες από το να μπορεί να κατασκευάζει, όπως θέλει τους αγωγούς και να τους θέτει σε λειτουργία.
Κατά παράδοξο τρόπο, αυτή η τελευταία παράμετρος σχετικά με την υποδομή έχει απολέσει τη σημασία της αφ’ ης στιγμής ξέσπασε η κρίση στην Oυκρανία. Η Gazprom άλλαξε στρατηγική στην Ευρώπη και αντί να προσπαθεί να ελέγχει και να κατέχει τα πάντα στη διαδικασία, τώρα ενδιαφέρεται να παραδίδει φυσικό αέριο στα σύνορα με την Ε.Ε. Με αργούς ρυθμούς, η Ε.Ε. και η Ρωσία απεξαρτώνται η μία από την άλλη. Η Ε.Ε. κατασκευάζει τερματικούς υγροποιημένου φυσικού αερίου και κόμβους διασύνδεσης δικτύων, ώστε σταδιακά να διαφοροποιηθούν οι πηγές προέλευσης των προμηθειών και να συμπηχθεί μια ενιαία και διαφανής αγορά με ομαλή λειτουργία. Η Ρωσία, πάλι, συνήψε συμφωνία με την Κίνα ύστερα από μία δεκαετία υπεκφυγών, εξασφαλίζοντας μια τεράστια αγορά. Αν και αμφότερες οι πρωτοβουλίες καθυστέρησαν, αφ’ ης στιγμής υλοποιηθούν, θα είναι υγιείς. Εντούτοις, η ανάγκη των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών της Ε.Ε. να τροφοδοτούνται από τη Ρωσία παραμένει μεγάλη, κάτι το οποίο προσφέρει στον Βλαντιμίρ Πούτιν σημαντικό πλεονέκτημα. Ισως η καταγγελία της Ε.Ε. να συμβάλει στον περιορισμό των παραβιάσεων της Gazprom. Εν τέλει, όμως, μόνον ο καλύτερος συντονισμός στην ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε. θα την αποδεσμεύσει από τη ρωσική εξάρτηση.