Τελευταία φορά που βρέθηκα σε πανεπιστημιακό χώρο, ήταν στα τέλη του 1974. Τότε, είχα ανέβει στη Θεσσαλονίκη, με μια μικρή ομάδα τεχνικών, προκειμένου να εγκαταστήσουμε ένα μεγάλο σύστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών (mainframe) στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στη Μαθηματική Σχολή αν θυμάμαι καλά. Μόλις βρέθηκα στον χώρο του Πανεπιστημίου διαπίστωσα με έκπληξη και λύπη ότι πολλά πράγματα είχαν αλλάξει από το 1964, όταν αποφοίτησα από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η είσοδος και το εξωτερικό του κεντρικού κτιρίου ήταν γεμάτα με συνθήματα και γκράφιτι. Είχε αρχίσει η καταστροφική κομματοκρατία στα πανεπιστήμια.
Αν ήθελε κανείς να περιγράψει με μια μόνο πρόταση το τι συνέβη από το 1974 μέχρι σήμερα στα πανεπιστήμια, θα μπορούσε να το διατυπώσει ως εξής: Οι φοιτητές εξαργύρωσαν την οποιαδήποτε συμβολή τους στην πτώση της χούντας με την πλήρη ασυδοσία και την απόλυτη ανοχή που έχει σαν συνέπεια την ουσιαστική υποβάθμιση των σπουδών τους. Προσωπικά πιστεύω ότι αυτή ήταν η μεγαλύτερη ζημιά που έκανε η χούντα στη χώρα μας. Από τότε οι φοιτητές αποθρασύνθηκαν και ουσιαστικά έγιναν οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού, επιβάλλοντας πλήρως τις θέσεις τους στον πανεπιστημιακό χώρο.
Στο διάστημα που μεσολάβησε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Χάσαμε τη μοναδική ευκαιρία το 2008 να επιτρέψουμε τη λειτουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων μέχρι που φτάσαμε στο 2011, όταν ψηφίστηκε στη Βουλή με πολύ μεγάλη πλειοψηφία (255 ψήφους) ο νόμος Διαμαντοπούλου, ο οποίους ουσιαστικά ήταν ένα πραγματικό βήμα προόδου στον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας των πανεπιστημίων.
Δυστυχώς από τότε γίνεται συστηματική προσπάθεια να μην εφαρμοστεί ο νόμος Διαμαντοπούλου και ουσιαστικά όλες οι αλλαγές που έγιναν από τότε αποτελούν πισωγύρισμα. Και να που η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Παιδείας αποφάσισε να τον καταργήσει και να μας γυρίσει ακόμα πιο πίσω.
Δεν θέλω να ασχοληθώ με τις προγραμματιζόμενες αλλαγές, αλλά θα περιοριστώ μόνο στο θέμα που πραγματεύεται το ρεπορτάζ του Απόστολου Λακασά στην «Κ» της 24ης Απριλίου 2015 με τίτλο «Κατάργηση αγγλοφώνων τμημάτων», στο οποίο αναφέρεται η πρόθεση του υπουργού Παιδείας να καταργήσει τα αγγλόφωνα τμήματα ορισμένων πανεπιστημίων.
Θα ξεκινήσω με ένα κουίζ. Σε ποια χώρα νομίζετε ότι η εκπαίδευση αποτελεί τη μεγαλύτερη εξαγωγική υπηρεσία που συνεισφέρει τα υψηλότερα έσοδα και υπερβαίνει ακόμα και τον τουρισμό; Δύσκολο να το βρείτε. Είναι η Αυστραλία! Οταν το διάβασα προβληματίστηκα πολύ. Είναι δυνατόν μια χώρα στην οποία σύγχρονη ιστορία ξεκινά το 1770, όταν ο Captain Cook ανακάλυψε τον κόλπο του Σίδνεϊ και όπου οι Αγγλοι έστελναν τους βαρυποινίτες τους για εξορία, να προσελκύει τόσους ξένους στα εκπαιδευτικά ιδρύματά της ώστε η εκπαίδευση να αποτελεί τη σημαντικότερη εξαγωγική υπηρεσία; Και όμως έτσι είναι.
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι το γεγονός ότι η Αυστραλία με πληθυσμό μόνο 23 εκατομμύρια κατοίκους είναι στην τρίτη θέση, πίσω από τις ΗΠΑ (με πληθυσμό 322 εκατομμύρια κατοίκους) και το Ηνωμένο Βασίλειο (με πληθυσμό 63,6 εκατομμύρια κατοίκους), σε πλήθος ξένων φοιτητών. Στα 100 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, τα εφτά βρίσκονται στην Αυστραλία. Για να πάρουμε μια ιδέα τι πέτυχαν οι Αυστραλοί μέσα σε λίγα χρόνια, αρκεί να δούμε την εξέλιξη στα έσοδα από ξένους φοιτητές διαχρονικά. Το 1974, όταν άρχισε η δική μας μεταπολίτευση ήταν πρακτικά μηδενικά. Το 1995 ήταν 2 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το 2009 έφθασαν τα 17 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ ο τουρισμός το ίδιο έτος είχε έσοδα μόλις 12 δισεκατομμύρια δολάρια. Σήμερα είναι περίπου 16 δισεκατομμύρια δολάρια.
Μέσα σε σαράντα χρόνια οι Αυστραλοί, χωρίς να έχουν τη δική μας μακραίωνη ιστορία, κατάφεραν να κάνουν την εκπαίδευση μια πολύ σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα, ενώ εμείς ο εξυπνότερος λαός του κόσμου, καταφέραμε να κάνουμε την ανώτατη εκπαίδευσή μας, την πλέον κομματικοποιημένη και πολιτικοποιημένη δραστηριότητα της χώρας. Το παράδειγμα της Αυστραλίας είναι ο μεγαλύτερος κόλαφος για τους πολιτικούς μας και τις αλλοπρόσαλλες αποφάσεις τους σχετικά με την παιδεία και ιδιαίτερα την Ανωτάτη Εκπαίδευση
Είδαμε λοιπόν τι κάνουν οι Αυστραλοί. Τώρα ελάτε να δούμε τι κάνει στο θέμα των ξένων φοιτητών η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Αντιγράφω από το προαναφερθέν ρεπορτάζ της «Κ»:
«Οχι» στην προσέλκυση ξένων φοιτητών στα ελληνικά πανεπιστήμια λέει το υπουργείο Παιδείας. Με σπουδή, τρεις μήνες μετά την ανάληψη του υπουργικού θώκου, ο Αριστείδης Μπαλτάς καταργεί τα τρία πρώτα αγγλόφωνα προπτυχιακά τμήματα, παρότι πανεπιστήμια από χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία είχαν δείξει ιδιαίτερα θετική στάση στην ενημέρωση που τους απηύθυναν τα ελληνικά ΑΕΙ. Η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι ανάστατη, καθώς υπάρχουν ευρύτεροι φόβοι για τις προθέσεις του κ. Μπαλτά ως προς τα τμήματα με δίδακτρα, όπως το Διεθνές Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ήδη με μεγάλο κύρος στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το θέμα της κατάργησης των τριών τμημάτων θα τεθεί στην αυριανή σύνοδο πρυτάνεων στην οποία έχει προσκληθεί ο κ. Μπαλτάς, την ίδια στιγμή που τα ΑΕΙ στενάζουν για το τελευταίο ευρώ…
Ειδικότερα, το υπουργείο Παιδείας καταργεί τα δύο προπτυχιακά τμήματα Διοίκησης Τουρισμού στη Ρόδο και στην Κρήτη, καθώς και το προπτυχιακό πρόγραμμα στις κλασικές σπουδές στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Τα τμήματα ήταν τα πρώτα αγγλόφωνα προπτυχιακά στη χώρα και είχαν ιδρυθεί με νόμο του 2014, επί υπουργίας Ανδρέα Λοβέρδου. Μάλιστα, στο Δημοκρίτειο το τμήμα είναι ήδη έτοιμο για να ξεκινήσει από το 2015-2016. Ενδεικτικά, όπως ενημέρωσε χθες την «Κ» ο πρύτανης του Δημοκρίτειου, Αθανάσιος Καραμπίνης, «έχουν σταλεί ενημερωτικές επιστολές σε αρμόδιες υπηρεσίες και πανεπιστήμια εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως η Ελβετία, η Ρωσία, η Κίνα, η Αυστραλία, ο Καναδάς και χώρες της Μέσης Ανατολής και το Δημοκρίτειο έχει λάβει θετικές απαντήσεις».
Θα μπορούσα να σταματήσω το κείμενο στο σημείο αυτό. Είναι τόσο αποκαλυπτικό το ρεπορτάζ που πραγματικά τα λόγια περιττεύουν. Είναι όμως τόσο μεγάλη η απογοήτευσή μου γι’ αυτά που προγραμματίζονται για την παιδεία μας, που δεν είναι δυνατόν να περιοριστώ στον ρόλο ενός απλού παρατηρητή. Η Ελλάδα θα μπορούσε και έπρεπε να είναι πόλος έλξης για ξένους φοιτητές και όχι να κλείνουμε τα αγγλόφωνα τμήματα.
Η παιδεία και μάλιστα η Ανώτατη Εκπαίδευση θα μπορούσε να είναι ουσιαστική εξαγωγική δραστηριότητα και πηγή σημαντικών εσόδων για τη χώρα μας. Τα δίδακτρα για ξένους φοιτητές είναι στις περισσότερες χώρες σημαντικά αυξημένα. Για παράδειγμα, στην Αυστραλία τα δίδακτρα για τους ξένους φοιτητές είναι πενταπλάσια από τα δίδακτρα των Αυστραλών.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό το θέμα. Η νέα ηγεσία του υπουργείου θέλει να ξηλώσει κυριολεκτικά τα όσα λίγα έγιναν τα τελευταία χρόνια και να ξαναγυρίσουμε πίσω. Κατήργησε την ηλεκτρονική ψηφοφορία, η οποία έλυσε ένα πρόβλημα με τις εκλογές των οργάνων στα πανεπιστήμια, επανέφερε τους αιώνιους φοιτητές που μόνο προβλήματα δημιουργούν με την ύπαρξή τους και γενικά κάνει ό,τι μπορεί για να απορρυθμίσει πλήρως την παιδεία. Μου είναι αδύνατο να αντιληφθώ τον τρόπο που σκέφτονται, διότι ακόμα και ο κόσμος που τους ψήφισε καταδικάζει ορισμένες από τις ενέργειές τους. Πάρτε για παράδειγμα την επέμβαση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για να διώξουν τους 14 καταληψίες. Σύμφωνα με την πρόσφατη δημοσκόπηση της GPO, εννέα στους δέκα θεωρούν την επέμβαση της αστυνομίας σωστή, ενώ το 73,8% πιστεύει ότι άργησαν να επέμβουν.
Η εκπαίδευση είναι ένα εξαιρετικά σοβαρό θέμα και θα έπρεπε να είναι αντικείμενο εθνικής και όχι κομματικής πολιτικής. Το έχουν διατυπώσει με μεγάλη σαφήνεια δύο παλαιοί πολιτικοί και στοχαστές με τα ακόλουθα αποφθέγματα: Ο Edmond Burke (1729-1797) «Education is the cheap defence of nations» και ο Edward Everett (1794-1865) «Education is a better safeguard of liberty than a standing army».
Αυτό όμως που καλύτερα εκφράζει τη σημερινή οπισθοδρόμηση είναι η κινεζική παροιμία: «Μην περιορίζεις τα παιδιά σου στη δική σου μάθηση, γιατί αυτά έχουν γεννηθεί σε διαφορετική εποχή».
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων