Η διαχρονική πολιτική της Ουάσιγκτον σε ό,τι αφορά την Ελλάδα εστιάζει στη στρατηγική θέση της χώρας και στον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει ως η «πρώτη γραμμή» του ευρωατλαντικού μετώπου στην ευαίσθητη περιοχή της Αν. Μεσογείου. Τα τελευταία πέντε χρόνια η γεωπολιτική προσέγγιση εμπλουτίσθηκε από την αυξημένη σημασία που αποδίδουν οι ΗΠΑ – μεγαλύτερη από πολλούς Ευρωπαίους- στην παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, καθώς θεωρούν ότι ενδεχόμενο Grexit θα προκαλούσε αναταραχή στην ευρωπαϊκή οικονομία και κατ’ επέκταση στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Παρομοιάζουν, δε, ευθέως μια τέτοια απευκταία εξέλιξη ως αφετηρία μιας κρίσης ανάλογης της Lehman Brothers.
Η σαφής πρόθεση των ΗΠΑ να στηρίξουν την Ελλάδα δέχθηκε πρόσφατα ένα αχρείαστο πλήγμα με την υπόθεση Ξηρού, η οποία σκίασε την πρόσφατη επίσκεψη στην Ουάσιγκτον του υπ. Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, κάτι που ενόχλησε και τον ίδιο. Πάντως, ευθύνες επιρρίπτονται και στον Αμερικανό πρέσβη, Ντέιβιντ Πιρς, ο οποίος καθυστέρησε να ενημερώσει την κυβέρνηση Ομπάμα για το σχετικό νομοσχέδιο, με αποτέλεσμα να υποστεί τις συνέπειες με την πρόωρη ολοκλήρωση της θητείας του, τον Ιούνιο. Η Αθήνα φέρεται να διεμήνυσε στην Ουάσιγκτον πως «αν μας είχατε γνωστοποιήσει έγκαιρα την τόσο έντονη δυσαρέσκειά σας θα είχαμε χειρισθεί αλλιώς το ζήτημα».
«Οι ΗΠΑ έχουν μια παγκόσμια γεωπολιτική προσέγγιση και σε αυτό το πλαίσιο θέλουν να μη διαρραγεί η ενότητα της Ε.Ε.» επισημαίνει στην «Κ» ο πρόεδρος του Eurasia Group, Ιαν Μπρέμερ, ενώ ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, Τζέισον Φούρμαν, διαμηνύει ότι η Ουάσιγκτον δεν έχει πεισθεί από τις διαβεβαιώσεις των Ευρωπαίων ότι οι επιπτώσεις ενός Grexit θα είναι περιορισμένες και δηλώνει ότι «δεν είναι ένα πείραμα που θέλουμε να κάνουμε».
Το σκηνικό παραπέμπει στην εποχή του δόγματος Τρούμαν, όταν η οικονομική στήριξη των ΗΠΑ στην Ελλάδα αποτέλεσε το κύριο εργαλείο για την επίτευξη του γεωπολιτικού στόχου της διατήρησής της στη δυτικοευρωπαϊκή οικογένεια. Τώρα το οικονομικό βάρος καλείται να σηκώσει η ίδια η Ευρώπη και κυρίως η Γερμανία, η οποία ωστόσο δεν βλέπει απαραίτητα το ζήτημα από την αμερικανική οπτική. «Η κυβέρνηση Ομπάμα είναι πολύ σκεπτική έναντι της δημοσιονομικής πολιτικής του Βερολίνου και της αισιόδοξης άποψής του ότι μια έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ είναι διαχειρίσιμη. Γι’ αυτό πιέζει ασφυκτικά για την επίτευξη συμφωνίας» σημειώνει ο Ιαν Μπρέμερ.
Σε μια ακραία έκφανση του αμερικανικού προβληματισμού προβάλλεται ακόμη και ο κίνδυνος επιστροφής της Mitteleuropa, της πολιτικής του γερμανικού ηγεμονισμού στην Ευρώπη στις αρχές του 20ού αιώνα. Υπό αυτό το πρίσμα, κάποιοι στην Ουάσιγκτον βλέπουν την ανάγκη «συγκράτησης» της γερμανικής ισχύος η οποία σήμερα δεν εκφράζεται φυσικά με στρατιωτικά μέσα, αλλά μέσω της οικονομικής παντοδυναμίας.
Σπασμωδικές ενέργειες
Σε αυτό το περιβάλλον προβληματισμού, οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η οικονομική ασφυξία της Αθήνας τη «σπρώχνει» σε σπασμωδικές ενέργειες, όπως χαρακτηρίζουν το άνοιγμα προς τη Μόσχα και την προοπτική ένταξης στον ρωσικό ενεργειακό σχεδιασμό, τη στιγμή που οι ΗΠΑ προσπαθούν να περιορίσουν την εξάρτηση των ευρωπαϊκών χωρών από τη Μόσχα. Αμερικανός διπλωμάτης τόνισε στην «Κ» ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν το δικαίωμα κάθε χώρας, συμπεριλαμβανομένων μελών του ΝΑΤΟ, να έχει καλές σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά «πέντε επισκέψεις πρωθυπουργού και υπουργών στη Μόσχα μέσα σε δύο μήνες είναι ένα θέμα».
Ο συντονιστής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την ενέργεια, Εϊμος Χόκσταϊν, έσπευσε την Παρασκευή στην Αθήνα και εξέφρασε στους κ. Παπά, Κοτζιά και Λαφαζάνη, την έντονη ανησυχία της Ουάσιγκτον για το ενδεχόμενο να επιλέξει η Ελλάδα να συνδεθεί με τον σχεδιαζόμενο αγωγό Turkish Stream που θα μεταφέρει ρωσικό αέριο. Εδωσε έμφαση στα «υπαρκτά» ενεργειακά σχέδια και στην ανάγκη διαφοροποίησης, στο πλαίσιο της οποίας οι ΗΠΑ προκρίνουν την τροφοδοσία της Ευρώπης με αζερικό αέριο, υποστηρίζουν τον ΤΑΡ, τον Νότιο Διάδρομο, τον διασυνδετήριο αγωγό IGB που θα ενώνει Ελλάδα – Βουλγαρία, καθώς και την κατασκευή τερματικών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Παράλληλα, οι ΗΠΑ παρακολουθούν με προσοχή το ενεργειακό παζλ που εκκολάπτεται στην Αν. Μεσόγειο μέσα από τις συνεργασίες της Ελλάδας με την Κύπρο και την Αίγυπτο, όπως και με το Ισραήλ, ενώ δεν θέλουν να απολέσει η Δύση το «ανάχωμα» μιας Ελλάδας λειτουργικά ενταγμένης στον ευρωατλαντικό μηχανισμό, καθώς αυτό θα δημιουργούσε μια ανεξέλεγκτη κατάσταση που θα ωφελούσε τους τζιχαντιστές στην περιοχή.
«Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού καθυστέρησαν να προβληματισθούν για τους γεωπολιτικούς κινδύνους που ελλοχεύουν από μια αδυναμία επίλυσης της ελληνικής κρίσης» τονίζει στην «Κ» ο διευθυντής του German Marshall Fund στην Ευρώπη, Ιαν Λέσερ, και προσθέτει: «Η προοπτική παρατεταμένης σύρραξης και χάους στη Λεβαντίνη και την Αν. Μεσόγειο και η ανάγκη αντιμετώπισης των πιεστικών προκλήσεων – τρομοκρατία, ενεργειακή ασφάλεια, μετανάστευση – υπογραμμίζουν τη σημασία αυτής της διάστασης. Μια σταθερή και ευημερούσα Ελλάδα αποτελεί σημαντικό παράγοντα σταθερότητας σε μια ασταθή περιοχή. Είναι απόλυτα λογικό οι ΗΠΑ παράλληλα με τους εμφανείς οικονομικούς κινδύνους να εστιάζουν και στη μη οικονομική διάσταση».
Η γεωπολιτική έμφαση δεν σημαίνει και πάση θυσία στήριξη της Αθήνας. «Οι ΗΠΑ προτιμούν μια σταθερή και ασφαλή Ελλάδα μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ» σημειώνει στην «Κ» ο πρώην εκπρόσωπος των ΗΠΑ στο Ταμείο, Ντάγκλας Ρέντικερ, αλλά προσθέτει: «Εάν η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να συμφωνήσει με τους εταίρους της διακινδυνεύει ένα αβέβαιο και πιθανώς επικίνδυνο μέλλον που θα ήταν άσχημο για την περιοχή και όλη την Ευρώπη, αλλά υπάρχουν όρια στην ακροσφαλή στρατηγική, ακόμη και όταν οι συνέπειες είναι δυνητικά δραματικές».
Μακροπρόθεσμο σχέδιο ο ρωσικός αγωγός
Διαβεβαιώσεις προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ότι η κυβέρνηση στηρίζει την ιδέα του ρωσικού αγωγού που μέσω Τουρκίας και Ελλάδας σχεδιάζεται να μεταφέρει αέριο την Ευρώπη, παρέσχε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν την περασμένη Πέμπτη. Οι δύο ηγέτες θα ξανασυναντηθούν στις 18-20 Ιουνίου στην Αγία Πετρούπολη στο περιθώριο του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ. Αναλυτές της αγοράς ενέργειας επισημαίνουν ότι η εντύπωση που προσπαθούν να δώσουν η Αθήνα και η Μόσχα ότι όλα αυτά μπορούν να γίνουν σύντομα, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, καθώς η υπόθεση του αγωγού, δεν είναι μόνο ζήτημα Ελλάδας και Ρωσίας αλλά προϋποθέτει τη διευθέτηση πολιτικών, οικονομικών, τεχνικών προβλημάτων και διακρατικών συμφωνιών, που απαιτούν χρόνο. Στόχος της κυβέρνησης είναι να αναπτυχθούν περαιτέρω και πέραν του τομέα της ενέργειας οι ελληνορωσικές σχέσεις.
Το Μέγαρο Μαξίμου βολιδοσκόπησε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κ. Προκόπη Παυλόπουλο, για να εκπροσωπήσει τη χώρα μας στις εκδηλώσεις της Μόσχας για τα 70 χρόνια από τη νίκη κατά των ναζί, ωστόσο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ευγενικά αρνήθηκε, σημειώνοντας ότι δεν θα ήταν σωστό να είναι ο μόνος δυτικός ηγέτης που θα έδινε το «παρών» στη Μόσχα, εξαιτίας της κρίσης στην Ουκρανία.