H διασπορά του μίσους

2' 37" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

​Την περασμένη εβδομάδα ανέβηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών η θεατρική παράσταση «Hate Radio», που είχε ως θέμα τη γενοκτονία της φυλής Τούτσι (μα και κάμποσων μετριοπαθών της φυλής Χούτου) από τους εξτρεμιστές Χούτου στη Ρουάντα, τον Απρίλιο του 1994. Ο απολογισμός του αίματος, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι σφαγιασμένοι (πλήρες ρεπορτάζ της Γιούλης Επτακοίλη, «Οταν οι λέξεις σφάζουν σαν ματσέτες», στο Τέχνες και Γράμματα της κυριακάτικης «Κ», στις 10.5).

Η παράσταση του Ελβετού σκηνοθέτη Μίλο Ράου χρησιμοποιεί επαγγελματίες ηθοποιούς που έζησαν τα γεγονότα και εστιάζει σε έναν κυβερνητικό ραδιοφωνικό σταθμό της πρωτεύουσας Κιγκάλι και στους τρεις δημοφιλείς στη χώρα παραγωγούς, που διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο στη διασπορά του μίσους – εξ ου και ο τίτλος της παράστασης: Ραδιόφωνο του μίσους.

Στη κεντρική σκηνή της Στέγης στήθηκε ένα ραδιοφωνικό στούντιο, τα τεκταινόμενα του οποίου παρακολουθούν οι θεατές, αφού προηγηθεί ένας πρόλογος και ακολουθήσει ένας επίλογος με μαρτυρίες επιζήσαντων – παίρνοντας έτσι μια γερή γεύση από το αποτέλεσμα που έφερε, εν πολλοίς, η δαιμονοποίηση και το κήρυγμα του μίσους, ανάμεσα σε κονγκολέζικους μουσικούς ρυθμούς μα και δυτικά «χιτ» όπως το «I’d like to move it, move it» και το «Rape me». Στο ενδιάμεσο των μαρτυριών, λοιπόν, που είναι και ο βασικός κορμός του θεάτρου-ντοκουμέντου, βρίσκεται μία από τις βασικές πηγές του κακού: μέσα μαζικής ενημέρωσης που διαστρεβλώνουν την πληροφορία, διαστρέφουν ειδήσεις, παραμορφώνουν ομάδες ανθρώπων, αλλοιώνουν εν τέλει την πραγματικότητα.

Οση ώρα παρακολουθούσα το «Hate Radio» και άκουγα τα εξωφρενικά πράγματα που έλεγαν οι εκφωνητές, αναρωτιόμουν πώς είναι δυνατόν ένας στοιχειωδώς σκεπτόμενος άνθρωπος να τους πιστεύει και, πάνω απ’ όλα, να φτάνει να γίνει σφαγέας. Μέσα από τα μικρόφωνα του ραδιοφωνικού κουβουκλίου έβγαιναν ασύλληπτες ανοησίες, παιδαριώδεις θεωρίες και αναίσχυντες ύβρεις.

Γιατί άραγε για πολύ κόσμο, σε διάφορες εποχές και περιοχές του πλανήτη, είναι τόσο εύκολο, και βολικό, ακόμη και ελκυστικό κάποτε, να ανταποκρίνεται σε ένα τέτοιο όργιο ανοησίας, εσκεμμένης παραπληροφόρησης και αρχαϊκής σκέψης; Το ερώτημα είναι ρητορικό και, βέβαια, εννοείται πως δεν αφορά μόνον το ραδιόφωνο και τη Ρουάντα. Οπωσδήποτε ένα τόσο κολοσσιαίας έκτασης γεγονός όπως μια γενοκτονία δεν συμβαίνει συχνά, όμως η διασπορά μίσους είναι πλέον κάτι πολύ συνηθισμένο και το ζήτημα εδώ δεν είναι η γενοκτονία, αλλά αυτή η ταχύτητα και η ευκολία με τις οποίες πραγματοποιείται η εξάπλωση και η διασπορά του μίσους (που συχνά προκαλούν γενοκτονίες) και σε αυτό τον τομέα τα μαζικά μέσα ενημέρωσης φέρουν τεράστια ευθύνη.

Το ερώτημα που τέθηκε παραπάνω, πώς είναι δυνατόν πολύς κόσμος να έλκεται από παράλογες κραυγές μίσους που διατυπώνονται σε εφημερίδες ή εκφωνούνται από μικρόφωνα και στούντιο, αφορά, δυστυχώς, και τη χώρα μας – όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Ειδικά τα χρόνια της κρίσης, συμβατικά μέσα ενημέρωσης, καθώς και μπλογκ και ιστοσελίδες, εξαπολύουν ύβρεις, διαστρεβλώνουν γεγονότα και χρησιμοποιούν άκρως επιθετικούς προσδιορισμούς, επενδύοντας στο ήδη φορτισμένο θυμικό ενός λαού εξοργισμένου είτε με τη διαφθορά και την ανικανότητα της πολιτικής τάξης της χώρας είτε με τον ίδιο του τον εαυτό (και ας μην το ομολογεί εύκολα το τελευταίο). Η τοξικότητα των εντάσεων στη χώρα μας μετά το 2008 είναι ανησυχητική και όταν συμβαίνουν ακραία περιστατικά όπως στην Καβάλα, αντιλαμβάνεται κανείς ότι ο ρόλος του Τύπου (ενός Τύπου που δοκιμάζεται σκληρά από μόνος του, παγκοσμίως) είναι ζωτικής σημασίας, περισσότερο από ποτέ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή