Στα ψιλά πέρασε η είδηση ότι το Κολέγιο των Επιτρόπων (της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) υιοθέτησε την Ατζέντα για τη Μετανάστευση. Και όμως, το κείμενο αυτό, όσον αφορά τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες, περιέχει αρκετά πρωτοποριακά στοιχεία, που, εάν τεθούν σε εφαρμογή, θα έχουν πολύ σημαντικό αντίκτυπο για τη χώρα μας.
Πάγια θέση της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια είναι η πιο δίκαιη κατανομή των ευθυνών όσον αφορά τη διαχείριση των μεικτών μεταναστευτικών ροών. Οι ευθύνες αφορούν τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων, την αρχική υποδοχή όσων εισέρχονται χωρίς τις νόμιμες διατυπώσεις, τη διεκπεραίωση των τυχόν αιτημάτων για διεθνή προστασία, την παροχή συνθηκών διαβίωσης των αιτούντων διεθνή προστασία και των ιδιαίτερα ευάλωτων ατόμων, και την επιστροφή στη χώρα τους όσων δεν δικαιούνται να παραμείνουν στην Ελλάδα. Κατανομή των ευθυνών σημαίνει κατανομή του κόστους που όλα αυτά συνεπάγονται, αλλά και κατανομή των αιτούντων και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, έτσι ώστε όλες οι χώρες να συνεισφέρουν στην υλοποίηση των διεθνών υποχρεώσεων όλων μας για την προστασία των προσφύγων. Η Ατζέντα για τη Μετανάστευση προτείνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή.
Η σημαντικότερη καινοτομία που εισάγει η Ατζέντα για τη Μετανάστευση είναι η εισαγωγή ενός συστήματος επανεγκατάστασης αιτούντων διεθνή προστασία, από τη χώρα στην οποία εισήλθαν (δηλαδή κυρίως την Ιταλία και την Ελλάδα), σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε., προκειμένου να εξεταστεί εκεί το αίτημά τους, με βάση μια «κλείδα κατανομής» (ένα μείγμα αντικειμενικών κριτηρίων, όπως ο πληθυσμός του κάθε κράτους-μέλους, το ΑΕΠ του κ.λπ.).
Η καταγραφή ενός αιτήματος διεθνούς προστασίας αποτελεί το ένα δέκατο πέμπτο της όλης διαδικασίας ασύλου (καταγραφή-συνέντευξη-απόφαση-επίδοση απόφασης-προσφυγή- κρίση-απόφαση σε δεύτερο βαθμό-επίδοση απόφασης-διεκπεραίωση αιτήσεων για άδεια παραμονής, ταξιδιωτικό έγγραφο και οικογενειακή επανένωση-εξέταση ανανέωσης της αρχικής τριετούς άδειας παραμονής-τυχόν ανάκληση του καθεστώτος, που με τη σειρά του απαιτεί επανάληψη της όλης διαδικασίας από την αρχή κ.λπ. κ.λπ.), χωρίς να λαμβάνεται υπόψη και η ενταξιακή διαδικασία που έπεται της αναγνώρισης του καθεστώτος διεθνούς προστασίας.
Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι εάν στην πλειονότητα των περιπτώσεων η αρμοδιότητα των υπηρεσιών ασύλου εκτείνεται μόνο στην καταγραφή του αιτήματος, ενώ η υπόλοιπη διαδικασία διεκπεραιώνεται σε άλλη χώρα, πολλαπλασιάζεται σημαντικά η δυνατότητά μας να δεχόμαστε αιτήσεις διεθνούς προστασίας. Το κυριότερο δε είναι ότι οι αιτούντες δεν θα χρειάζεται να καταφύγουν στους λαθροδιακινητές προκειμένου να φτάσουν στις άλλες χώρες της Ε.Ε., με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δική τους ασφάλεια.
Η Ατζέντα αναφέρεται και στην ανάγκη αναθεώρησης του Κανονισμού «Δουβλίνο ΙΙΙ», τη σταδιακή υιοθέτηση ενός πραγματικά κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, την αλληλεγγύη σε θέματα πρώτης υποδοχής, την ενίσχυση των επιχειρήσεων στα εξωτερικά σύνορα, την αύξηση των κονδυλίων σε επείγουσες καταστάσεις, καθώς και την αποτελεσματικότερη επιστροφή στις χώρες τους όσων δεν δικαιούνται να παραμείνουν στην Ε.Ε. Πλέον, προέχει η εξειδίκευση και η θέση σε εφαρμογή των προτάσεων της Επιτροπής το ταχύτερο δυνατό, με την καλόπιστη, ελπίζουμε, συμμετοχή στις αναγκαίες διεργασίες όλων των κρατών-μελών.
* Η κ. Μαρία Σταυροπούλου είναι επικεφαλής της υπηρεσίας ασύλου.