Το ένα ρεκόρ πωλήσεων καταρρίπτει το άλλο στην αγορά έργων τέχνης, με τις αξίες να εκτοξεύονται στα ύψη σαν πυροτεχνήματα. Μέσα σε τρεις μόνον ημέρες, ο οίκος δημοπρασιών Christie’s πούλησε έργα τέχνης
άνω του ενός δισ. δολαρίων. Kαθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, που έληξε στις 15 Μαΐου, οι πωλήσεις του ξεπέρασαν το 1,7 δισ. δολάρια, αιφνιδιάζοντας ακόμη και εκείνους που συμμετείχαν στις δημοπρασίες.
Την ίδια εβδομάδα, ο οίκος Sotheby’s ολοκλήρωσε δημοπρασία σύγχρονων έργων τέχνης με πωλήσεις 379,7 εκατ. δολαρίων. Μια εβδομάδα πριν είχε ήδη εξασφαλίσει 368 εκατ. δολάρια στη δεύτερη μεγαλύτερη δημοπρασία σε έργα ιμπρεσιονισμού και μοντέρνας τέχνης. Οι συνολικές πωλήσεις των οίκων Sotheby’s και Christie’s με τον μικρότερο οίκο Phillips στη Νέα Υόρκη εκτοξεύθηκαν στα 2,7 δισ. δολάρια σε ένα μόνο δεκαπενθήμερο από 4 έως 15 Μαΐου.
Αυτά τα αστρονομικά ποσά προκαλούν μεγάλη απορία σήμερα. Σύσσωμος ο οικονομικός κόσμος αποδέχεται πως ζούμε μια παρατεταμένη περίοδο χαμηλής ανάπτυξης, λόγω του μεγάλου πλήγματος που έχει υποστεί η κατανάλωση από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-09, από τον υπερβολικό δανεισμό και τα μέτρα δημοσιονομικής λιτότητας που εφαρμόστηκαν κυρίως στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Ομως, η αγορά έργων τέχνης απευθύνεται στην ελίτ των πιο εύπορων του κόσμου, ο πλούτος των οποίων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Μόνο στις ΗΠΑ, οι 400 πλουσιότεροι πολίτες διαθέτουν συνολική περιουσία 2,29 τρισ. δολάρια.
Οι συλλέκτες που συμμετείχαν στις προαναφερόμενες ιστορικές δημοπρασίες των Christie’s και Sotheby’s αντιπροσωπεύουν την αφρόκρεμα των πλουσιότερων του κόσμου, που μπορούν να διαθέσουν 179,4 εκατ. δολάρια για να αγοράσουν τον πίνακα «Les Femmes d’ Alger, Version O» του Πικάσο (Christie’s), ή 66 εκατ. δολάρια για τον πίνακα «L’ Allee des Alyscamps» του Βαν Γκονγκ (Sotheby’s), ή 50,56 εκατ. δολάρια για τον πίνακα «Composition No.III, with Red, Blue, Yellow and Black» του Πιτ Μόντριαν (Christie’s).
Στη δημοπρασία έργων σύγχρονης τέχνης του οίκου Sotheby’s που έλαβε χώρα το απόγευμα της 12ης Μαΐου στη Νέα Υόρκη υπήρξαν επτά ρεκόρ σε μεμονωμένες πωλήσεις έργων, συμπεριλαμβανομένου του πίνακα «The Ring» του Ρόι Λίχτενσταϊν, που πουλήθηκε αντί 41,7 εκατ. δολαρίων, του πίνακα «Νο 10» του Μαρκ Ρόθκο αντί 82 εκατ. δολαρίων και του πίνακα «Abstraktes Bild» του Γκέρχαρτ Ρίχτερ αντί 29 εκατ. δολαρίων. Στη λίστα έργων που πουλήθηκαν έναντι αστρονομικών ποσών δεν μπορεί να παραλειφθεί το χάλκινο γλυπτό «L’ home au doigt» του Αλμπέρτο Τζιακομέτι, που δημοπρατήθηκε έναντι 141,28 εκατ. δολαρίων από τον οίκο Christie’s στις 14 Μαΐου.
Ποιοι είναι οι συλλέκτες αυτοί που έχουν τόσο μεγάλη κλίση στην τέχνη, αλλά και ανάλογη οικονομική επιφάνεια για να μπορούν να ικανοποιήσουν αδυναμίες δεκάδων και εκατοντάδων εκατομμυρίων. Μια ματιά στην αίθουσα δημοπρασιών του οίκου Christie’s της Νέας Υόρκης δίνει μέρος της απάντησης. Στην ψηφιακή οθόνη της αίθουσας, η αυτόματη προσαρμογή των προσφορών και των αντιπροσφορών γίνεται από δολάρια σε ευρώ, στερλίνες, ελβετικά φράγκα, γιεν, δολάρια Χονγκ Κονγκ και ρούβλια, όλα από νούμερα εννέα ψηφίων και πάνω.
Οι Ρώσοι
Σε αυτήν την ελίτ δεν περιλαμβάνονται μόνον παραδοσιακοί συλλέκτες που εμπλουτίζουν με προσεκτικές και επιλεκτικές κινήσεις μέσα στον χρόνο τη συλλογή τους. Μέλη της είναι, επίσης, υψηλόβαθμα στελέχη από τον χρηματοπιστωτικό κλάδο, ολιγάρχες της ρωσικής οικονομίας, αλλά και η ανερχόμενη τάξη των πλουσίων από την Ασία. Συλλέκτες από την Κίνα, την Ταϊβάν και άλλες ασιατικές χώρες έχουν, κυριολεκτικά, εισβάλει στη διεθνή αγορά έργων τέχνης μέσα σε ένα χρόνο, όπως μαρτυρούν πηγές.
Μετά τη δημοπρασία έργων σύγχρονης τέχνης της 14ης Μαΐου, ο διευθύνων σύμβουλος του οίκου Christie’s, Στίβεν Μέρφι, δηλώνει στην Κέλι Κρόου της Wall Street Journal: «πριν από ένα χρόνο δεν γνωρίζαμε κανέναν». Λίγο πριν από τη δημοπρασία, αρχές Μαΐου, ο οίκος είχε προσκαλέσει 18 νέους συλλέκτες από την Κίνα για να επισκεφθούν τα γραφεία τους στη Νέα Υόρκη. Και φαίνεται πως αυτή η κίνηση απέδωσε στη δημοπρασία της 14ης Μαΐου που σημείωσε πωλήσεις 658,53 εκατ. δολαρίων. Κάποιοι από τους προσκεκλημένους του οίκου έκαναν προσφορές για το ήμισυ, τουλάχιστον, των 10 πιο σημαντικών έργων, όπως του Μαρκ Ρόθκο, του Τζεφ Κουνς και του Αλεξάντερ Κάλντερ.
Η αναζήτηση των νέων αγοραστών αποτελεί πρόκληση για τους οίκους δημοπρασιών. Ο οίκος Sotheby’s έχει αναθέσει στο ένα τρίτο των 1.500 εργαζομένων που απασχολεί να εντοπίσουν 9.000 μεγάλους συλλέκτες. Η αποστολή αυτή περιλαμβάνει έρευνα όσον αφορά την οικονομική επιφάνεια του καθενός, αλλά και για έργα που θα μπορούσαν να τους εξάψουν την περιέργεια για ενδεχόμενη αγορά, επισημαίνει η Wall Street Journal. Σε λίστα 141 συλλεκτών έργων τέχνης με πορτοφόλι άνω των 50 εκατ. δολαρίων, που επιμελείται και ανανεώνει τακτικά ο Μπρετ Γκόρβι του οίκου Christie’s, κάποτε περιλαμβάνονταν 70χρονοι που εργάζονταν σε κολοσσούς. Σήμερα οι περισσότεροι διανύουν την 4η ή την 5η δεκαετία της ζωής τους. Περίπου 26 από αυτούς προέρχονται από την Ασία και ήταν «εντελώς άγνωστοι» μέχρι το προηγούμενο φθινόπωρο, δηλώνει ο κ. Γκόρβι.