Την περίοδο 2010-2012 θεωρούσα ότι ήταν υπερβολικές οι εικασίες περί εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Καθώς αναζωπυρώθηκε η κρίση στα τέλη του 2014 και τώρα, εξακολουθώ να υποστηρίζω ότι δεν είναι αυτό το πιο πιθανό σενάριο. Πρόκειται για τακτική ώστε να αυξηθεί η πίεση προς την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να υποκύψει στις απαιτήσεις των επίσημων πιστωτών.
Το ελληνικό χρέος δεν είναι ζήτημα ηθικής τάξεως. Πρωτίστως είναι πολιτικό ζήτημα, που δεν μπορεί να επιλυθεί από τους υπουργούς Οικονομικών αλλά μόνο από τους αρχηγούς κρατών. Θεωρώ ότι η σύνδεση του ελληνικού χρέους με τη συμμετοχή στο ευρώ δεν είναι πρέπουσα. Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές συνθήκες, η συμμετοχή στο ευρώ είναι αμετάκλητη. Ισχυριζόμενη ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο και ότι είναι απαραίτητη η αναδιάρθρωσή του, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν παραβιάζει κάποια συνθήκη. Από τον Φεβρουάριο έχω υποστηρίξει ότι έχει αγνοηθεί η γεωστρατηγική σημασία της Ελλάδας, κάτι που αποτελεί σαφώς αιτία ανησυχίας για τους Αμερικανούς και νατοϊκούς αξιωματούχους. Η επίκληση ηθικής ανωτερότητας από την πλευρά των επίσημων πιστωτών απειλεί να μετατρέψει μια δυσλειτουργική χώρα σε μια αποτυχημένη χώρα. Οι περισσότεροι αναλυτές επικεντρώθηκαν σχεδόν αποκλειστικά στο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής των ελληνικών ομολόγων. Αντιθέτως, εδώ και εβδομάδες τονίζω ότι το πιεστικότερο πρόβλημα είναι οι ελληνικές τράπεζες των οποίων εξαντλούνται τα εχέγγυα για δανεισμό μέσω του ELA. Μπορώ να προσθέσω ότι οι αναφορές του γερμανικού Τύπου στην επιβολή ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων και οι δηλώσεις αξιωματούχων της Ε.Ε. σε έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη ενθάρρυναν την απόσυρση καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες. Παραβιάζοντας τις απαγορεύσεις των συνθηκών, η Ευρώπη δάνεισε χρήματα στην Ελλάδα ώστε αυτή να εξακολουθήσει να εξυπηρετεί το χρέος της προς ιδιώτες πιστωτές. Η Ε.Ε. και αργότερα η ΕΚΤ είναι αυτές που ριψοκινδύνευσαν με τα χρήματα των φορολογουμένων. Η Ελλάδα δεν δανείστηκε από τους Γερμανούς φορολογουμένους. Οι γερμανικές τράπεζες ήταν αυτές που αγόρασαν ελληνικά ομόλογα. Η απόφαση να εμπλακούν οι Γερμανοί φορολογούμενοι ελήφθη από εκλεγμένους Γερμανούς αξιωματούχους. Σκοπός των δύο πρώτων πακέτων βοήθειας προς την Ελλάδα ήταν να μην εξαπλωθεί η κρίση σε μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Δεν είχαν στόχο να βάλουν την ελληνική οικονομία σε βιώσιμο και ανταγωνιστικό δρόμο. Το ΔΝΤ αναγνώρισε ότι υποτίμησε το ύψος του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή και ότι έπρεπε να είναι μεγαλύτερη η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το 2012.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα δεν έχει εφαρμόσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Πρόκειται για υπερβολή. Το κυκλικά προσαρμοσμένο δημοσιονομικό ισοζύγιο βελτιώθηκε κατά 20% του ΑΕΠ από το 2009. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βελτιώθηκε κατά 16% του ΑΕΠ και η απασχόληση στον ελληνικό δημόσιο τομέα μειώθηκε κατά 1/3. Το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης αυξήθηκε στα 67 έτη και οι συντάξεις μειώθηκαν μεταξύ 15% (για τις χαμηλές) και 45% (για τις υψηλές). Η μέση σύνταξη είναι πλέον 713 ευρώ τον μήνα, γεγονός που σημαίνει ότι περίπου το 45% των συνταξιούχων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Θεωρητικά η υποτίμηση του νομίσματος θα ενίσχυε τις εξαγωγές, ωστόσο οι εξαγωγικές δυνατότητες της Ελλάδας είναι πολύ περιορισμένες. Πριν καταθέσει η Ελλάδα την τελευταία της πρόταση, η Κομισιόν είχε αφήσει να εννοηθεί ότι η διαφορά που χωρίζει τις δύο πλευρές είναι περίπου 2 δισ. ευρώ τον χρόνο, όμως το κόστος εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ είναι μεγαλύτερο από αυτό το ποσό. Πιστεύεται γενικότερα ότι οι επίσημοι πιστωτές θέλουν να κάνουν την Ελλάδα παράδειγμα προς αποφυγή, ώστε άλλες χώρες να μην ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο. Παρ’ όλα αυτά, με τις ενέργειές τους οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να καταστήσουν την Ελλάδα μάρτυρα, γεγονός που θα ενίσχυε το Podemos και τα άλλα κόμματα που τάσσονται κατά της λιτότητας.
* O κ. Marc Chandler είναι αντιπρόεδρος της Brown Brothers Harriman.