«Πώς να φοράτε σωστά τα καπέλα»; «Δείτε το μήνυμα της Καλομοίρας για όσες δίνουν “μάχη” με τα κιλά»; «Τέλειο scrub σώματος με φράουλες για μεταξένια επιδερμίδα»; «Πατάτες γιαχνί φούρνου με ελιές και άνηθο»; Πιάστηκε ο αντίχειράς μας να κάνουμε σκρολ στη σελίδα «Δεν Πληρώνω» στο φέισμπουκ, αλλά φευ, ούτε μία ανάρτηση δεν εντοπίσαμε τους τελευταίους μήνες σχετικά με το κίνημα και τις διεκδικήσεις του.
Πώς να μη γίνει έξαλλος ο χρήστης με το όνομα «Καπουτσίνος Σιαμέζος» που τους έγραψε: «Ναι ανεβάζετε Φουρέιρα, αληταράδες, γερμανοτσολιάδες! Πού πήγαν οι υποσχέσεις σας, προπαγάνδα του μνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ κάνατε, αλήτες».
Κι όμως η συγκεκριμένη σελίδα, που δημιουργήθηκε το 2011, έχει συγκεντρώσει 37.000 λάικ χρηστών, πολύ περισσότερα από το επίσημο ακάουντ «Κίνημα Δεν Πληρώνω – Ενιαίο Μέτωπο» των 8.000 λάικ, γεγονός που με έναν τρόπο αποκαλύπτει αρκετά για την πορεία του κινήματος και την εξέλιξη της δυναμικής του.
Το «Δεν Πληρώνω» ξεπήδησε το 2008 ως ένα πλατύ λαϊκό κίνημα ενάντια στις οικονομικές εξελίξεις, ένα από τα πρώτα ενεργά κινήματα πολιτών της περιόδου της κρίσης. Χωρίς συγκεκριμένη δομή, όργανα και οργάνωση, εμφανίστηκε ως ένα αυθόρμητο κάλεσμα προς τους πολίτες να αρνούνται να πληρώνουν για αγαθά και υπηρεσίες που θα έπρεπε να τους παρέχονται δωρεάν ή με χαμηλότερο αντίτιμο. Στο επίκεντρο των διεκδικήσεων βρέθηκε αρχικά ο εθνικός, πλην όμως επικίνδυνος, δρόμος Κορίνθου-Πατρών, ωστόσο οι συνεχείς αυξήσεις της τιμής των διοδίων που ακολούθησαν το επόμενο διάστημα στους σταθμούς διοδίων όλης της χώρας οδήγησαν στη γενίκευση του κινήματος και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της διαδρομής Μεταμόρφωση-Σκάρφεια Φθιώτιδας, όπου έως τον Απρίλιο του 2008 το συνολικό κόστος των διοδίων μετ’ επιστροφής ήταν 6 ευρώ, φτάνοντας να κοστίζει 14,20 ευρώ τον Φεβρουάριο του 2012. (Τον Φεβρουάριο του 2014 υπήρξε νέα αύξηση που εκτόξευσε το κόστος της διαδρομής στα 22,40 ευρώ.) Εχοντας βρει μεγάλη ανταπόκριση, σύντομα άρχισαν να εκδηλώνονται δράσεις που αφορούσαν το άνοιγμα κλειστών παραλιών και την άρνηση πληρωμής σε μέσα μαζικής μεταφοράς.
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, τον Φεβρουάριο του 2011 η κυβέρνηση ψήφισε αυστηρά μέτρα, όπως υψηλά πρόστιμα για όσους δεν πληρώνουν διόδια αλλά και ποινή φυλάκισης για όσους δεν πληρώνουν στα μαζικά μέσα μεταφοράς.
Τα πρώτα σύννεφα
Τα μέτρα είχαν ως αποτέλεσμα η πρακτική του ανοίγματος των διοδίων να ατονήσει, ωστόσο τα πρώτα πραγματικά απειλητικά σύννεφα πάνω από το κίνημα άρχισαν να εμφανίζονται όταν ένας από τους συλλόγους, το «Κίνημα Δεν Πληρώνω», αποφάσισε τη δημιουργία κόμματος με σκοπό την κάθοδο στις βουλευτικές εκλογές του ’12. Το γεγονός εξόργισε άλλους συλλόγους οι οποίοι υποστήριξαν πως καμία οργάνωση ή συλλογικότητα δεν εκπροσωπεί αποκλειστικά το κίνημα «Δεν Πληρώνω», που ανήκει σε «όσους αντιστέκονται». Ενα από τα ιδρυτικά μέλη του εν λόγω συλλόγου και μέλος της διοικούσας επιτροπής του «Κινήματος Δεν Πληρώνω-Ενιαίο Μέτωπο», όπως ήταν η ονομασία του κόμματος που κατέβηκε στις εκλογές, είναι και ο Ηλίας Παπαδόπουλος. «Μολονότι ξεκινήσαμε το 2009 με καθαρά κινηματική μορφή, με γενική ιδεολογική κατεύθυνση, σιγά σιγά μέσα από συνελεύσεις αποφασίστηκε η δημιουργία κόμματος», λέει στην «Κ». Πράγματι, στις εκλογές δεν τα πήγε άσχημα, αποσπώντας τον Μάιο 0,9% και τον Ιούνιο, παρά την πόλωση, 30.000 ψήφους, ωστόσο εκείνη ήταν η τελευταία εκλογική του εμφάνιση. «Πήραμε την απόφαση να μην ξανακατέβουμε λόγω των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετωπίζουμε, αλλά και για να δώσουμε έμφαση στον κινηματικό χαρακτήρα μας και να διασφαλιστεί η περαιτέρω ανάπτυξή μας και να χαλαρώσουν οι δομές». Από τον περασμένο Αύγουστο, δεν υπάρχει πρόεδρος του κινήματος, αλλά μόνο διοικούσα επιτροπή, «ώστε να διασφαλίζεται ότι θα εκφράζει λαϊκά αιτήματα και όχι προσωπικές επιδιώξεις». Οπως λέει, ο κόσμος αποστρέφεται τις στενές κομματικές δομές, οι οποίες «έχουν κάποια όρια».
Από το 2013, σταδιακά, τα μέλη του «Δεν Πληρώνω» (υπολογίζονται σε 10.000 πανελλαδικά) έχουν επικεντρώσει τη δράση τους στις επανασυνδέσεις ρεύματος και νερού όπου κόβονται λόγω ανεξόφλητων οφειλών, ενώ κάθε Τετάρτη δίνουν το «παρών» στο Ειρηνοδικείο με σκοπό να αποτρέψουν πλειστηριασμούς κατοικιών.