Λες και το ήξερε ο Διονύσης Ποτσολάκης, ένας από τους πιο έμπειρους διοργανωτές συναυλιών, όταν προέβλεπε (δημοσίευμα της «Κ» 13/6) πως το φετινό καλοκαίρι «θα είναι χειρότερο από κάθε άλλη χρονιά, όπως χειρότερη είναι η Ελλάδα τού σήμερα». Αναφερόταν βέβαια στις αναταράξεις που θα έφερνε η αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ στον χώρο του θεάματος. Ειδικά στις συναυλίες και στα λάιβ που κλυδωνίζονται τα τελευταία χρόνια και κυρίως τον περασμένο χειμώνα. Κι ενώ καλλιτέχνες και εταιρείες παραγωγής διοργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων προσπαθούν ακόμη να ξεπεράσουν τις συνέπειες της πτώσης του 15% που άφησε πίσω της η προηγούμενη περίοδος, η αναγγελία του δημοψηφίσματος έφερε κύμα αναβολών και ακυρώσεων. Κυρίως μια μεγάλη αμηχανία.
«Το επόμενο δεκαήμερο θα είναι καθοριστικό», συμφωνούν πολλά γραφεία διοργάνωσης, αφού δεν γνωρίζουν τις αντιδράσεις του κοινού. Οπου υπάρχουν καλές προπωλήσεις εισιτηρίων, οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται, αλλά εκείνες που δεν έχουν το συγκεκριμένο αβαντάζ αναβάλλονται για αργότερα. Κάποιες επ’ αόριστον, ενώ η επαρχία –ένα δυνατό συναυλιακό πεδίο δράσης κάθε καλοκαίρι– έχει «κρεμαστεί» στο τηλέφωνο ρωτώντας ποιες εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν και ποιες όχι.
Η αναστάτωση προκαλεί αγωνία κυρίως στα μικρά γραφεία που δεν έχουν περιθώρια για νέες δοκιμασίες. Αν μάλιστα συνεχιστεί η αστάθεια, τότε κάποια μπορεί να μην αποφύγουν το λουκέτο ή τις συνενώσεις.
Η αλήθεια είναι ότι ο χώρος του πολιτισμού δοκιμάστηκε έντονα στην αρχή της κρίσης το 2009, φέρνοντας νέες συμπεριφορές. Στο θέατρο σχεδόν καθιερώθηκε η απλήρωτη εργασία ανάμεσα στις νεανικές ομάδες ή τα ποσοστά, τα οποία σπανίως αφήνουν κέρδη. Στη μουσική οι ανταλλαγές, η ανταποδοτικότητα, ενώ οι αμοιβές των τραγουδιστών τσεκουρώθηκαν. Ετσι κι αλλιώς, σε μια Ελλάδα που δεν είχε να πληρώσει, τα παλιά μεροκάματα έμοιαζαν με πρόκληση. Συναυλίες και λάιβ, τότε, έπεσαν κατά 50%- με 60%, οι τιμές των εισιτηρίων καθιερώθηκαν στα 10 με 12 ευρώ, οι καλλιτέχνες άρχισαν να πληρώνονται με ποσόστωση επί των εσόδων, ενώ η νεότερη γενιά άνοιξε την αγορά της επαρχίας «κάθε μέρα σε άλλη πόλη», που οι παλιότεροι δεν καταδέχονταν. Τα παλιά κέρδη, στις ημέρες της κρίσης, έγιναν όνειρο απατηλό ακόμη και στην περίπτωση των sold out συναυλιών ή και εκείνων με 1.000 θεατές. Σε πολλές περιπτώσεις, τα γραφεία παραγωγής ισχυρίζονται ότι δεν έχουν κέρδη ακόμη κι αν γεμίσουν οι συναυλιακοί χώροι, αφού έχουν να αντιμετωπίσουν τις μετακινήσεις, τα έξοδα για τον ΦΠΑ (13%), την ΑΕΠΙ (7%), την Εισφορά Οργανισμού Πρόνοιας ή φόρο Φρειδερίκης (για Αθήνα και Θεσσαλονίκη 5%), το ποσοστό μισθώσεως (5% ή το 10 % επί των εισπράξεων), μαζί βέβαια με τα έξοδα για φωτισμούς, ηχητικά, διαφήμιση κ.ά.
Οι πρώτες συναυλίες του καλοκαιριού, ειδικά όσες είχαν επετειακό χαρακτήρα (Πασχαλίδης, Κότσιρας κ.ά.) ξεκίνησαν δυναμικά και ανέλπιστα καλά. Ομως χθες, τα περισσότερα γραφεία ήταν αναστατωμένα, ενώ οι λέξεις που ακούγονταν ήταν: «Θα περιμένουμε». Μια αναστάτωση που έφτανε ώς το εξωτερικό, για εκείνους τους καλλιτέχνες και τα γκρουπ που βγαίνουν εκτός συνόρων για συναυλίες σε πανεπιστημιακές κοινότητες, κλαμπ κ.α.
Κάθε πολιτική αστάθεια χτυπά πρώτα τον χώρο του θεάματος και ειδικά αυτόν που το κοινό θεωρεί πολυτέλεια. Oπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις, όσοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της προτίμησης του κοινού (Γιάννης Χαρούλης, Νατάσσα Μποφίλιου, Κωστής Μαραβέγιας, Ελεωνόρα Ζουγανέλη κ.ά.), δηλαδή καλλιτέχνες και δημιουργοί που καθιερώθηκαν στην κρίση κερδίζοντας βήμα βήμα το κοινό τους, έχουν τις μικρότερες απώλειες. Ομως η μέση κατηγορία των καλλιτεχνών και δημιουργών θα υποστεί τις μεγαλύτερες συνέπειες. Προς το παρόν, όλοι μοιάζουμε το ίδιο αμήχανοι.