Από την αυγή της χιλιετίας μέχρι σήμερα αρκετοί Ισπανοί σκηνοθέτες κατάφεραν να φρεσκάρουν το θρίλερ. Το είδος, ανανεωμένο πια, έγινε καταρχάς κινηματογραφική μόδα στην Ιβηρική χερσόνησο. Στο πέρασμα του χρόνου, φάνηκε πως δημιούργησαν μια ξεχωριστή παράδοση. Τα δέκα χρόνια περίπου που χωρίζουν τον ισπανικό «Λαβύρινθο του Πάνα», του Μεξικανού Γκιγιέρμο ντελ Τόρο, ή το «Ορφανοτροφείο», τη μεγάλη επιτυχία του Χουάν Αντόνιο Μπαγιόνα, από το σημερινό «Μικρό νησί» του Αλμπέρτο Ροντρίγκεζ ήταν από τα πιο δημιουργικά για τον ισπανικό κινηματογράφο.
Κατά περίεργη σύμπτωση, την ίδια πάνω-κάτω εποχή έγινε και μια δεύτερη έκρηξη του θρίλερ και στην άλλη άκρη της Ευρώπης, στον παγωμένο σκανδιναβικό Βορρά, όπου είχε ήδη υπάρξει αναγέννηση της αστυνομικής λογοτεχνίας. Το μοναδικό κοινό στοιχείο ανάμεσα στις δύο αυτές σχολές του θρίλερ έχει να κάνει με τη σύνδεση της θεματολογίας με σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, αλλά και με εφιάλτες από το παρελθόν. Δεν αφορά το ύφος των ταινιών. Στους Σκανδιναβούς σε τρομάζουν το ψύχος και η κλινική, σχεδόν χειρουργική, αίσθηση του γκραν γκινιόλ. Στους Ισπανούς σε κερδίζουν η υπερβολή, αλλά και η ισορροπία ανάμεσα στο φανταστικό και στο πραγματικό.
Το καμένο φιλμ
Το «Μικρό νησί», η πρώτη φετινή εισπρακτική έκπληξη στα θερινά σινεμά (10.000 θεατές κατά την πρώτη εβδομάδα προβολής του), δεν είναι το αριστούργημα της χρονιάς. Είναι, όμως, μια εξαιρετική ταινία, με σασπένς και υποβλητική ατμόσφαιρα μυστηρίου, που διαδραματίζεται σε έναν «εξωτικό» λαβύρινθο, στους βάλτους του δέλτα του Γουαδαλκιβίρ λίγο μετά το καλοκαίρι του 1980.
Δύο ντετέκτιβ της αστυνομίας, ο αδιάφθορος Πέδρο και ο ολίγον βρώμικος Χουάν, αναζητούν τα ίχνη δύο εξαφανισμένων κοριτσιών. Βρισκόμαστε σε ένα χωριό φτωχών αγροτών στον ισπανικό Νότο, στην Ανδαλουσία, τις ημέρες που όλοι ετοιμάζονται για τον θερισμό του ρυζιού. Η πολιτοφυλακή κάνει έντονη την παρουσία της στη γύρω περιοχή, σαν να θέλει να μας υπενθυμίσει την αγριότητα της δικτατορίας του Φράνκο, που είναι ακόμη νωπή.
Ο Πέδρο και ο Χουάν, οι οποίοι έχουν σταλθεί από το τμήμα ανθρωποκτονιών της Μαδρίτης στην Ανδαλουσία, πέφτουν πάνω σε έναν τοίχο σιωπής. Κανείς δεν θέλει να πει πολλά για δύο κορίτσια που είχαν τη φήμη των «εύκολων» και ήθελαν να φύγουν μακριά, όπως όλα τα κορίτσια της επαρχίας. Σε λίγο, όταν θα βρεθούν τα πτώματά τους κατακρεουργημένα σε έναν βάλτο, ο τοίχος θα ραγίσει για να φανεί η αληθινή εικόνα του κόσμου πίσω από το «εξωτικό» σκηνικό. Η φωτογραφία του Αλεξ Καταλάν χρησιμοποιεί το στυλ για να κλείσει κάθε χαραμάδα διαφυγής προς την ηθογραφία και τη νοσταλγία. Το ύφος της θυμίζει λιγάκι το τηλεοπτικό «True Detective».
Οσο προχωράει η αστυνομική έρευνα και το θρίλερ γίνεται πιο σκοτεινό, οι δύο ντετέκτιβ μπαίνουν σε έναν λαβύρινθο όπως στο κλασικό φιλμ νουάρ. Παράλληλα, το κέντρο βάρους της ταινίας μετατοπίζεται στην ψυχολογία τους, αλλά και στις διαφορετικές πολιτικές τους αντιλήψεις. Μερικά καρέ μισοκαμένου αρνητικού φωτογραφικού φιλμ θα τους οδηγήσουν στον δολοφόνο. Θα ανοίξουν, όμως, διακριτικά και έναν άλλο κύκλο έρευνας, ομόκεντρο αλλά πιο μικρό, γύρω από το σκοτεινό πολιτικό παρελθόν του Χουάν. Εδώ πρωταγωνιστής είναι ένας «κομπάρσος», ένας φαινομενικά κυνικός φωτορεπόρτερ που τρέχει πίσω από την αποκλειστικότητα για να κερδίσει το ψωμί του.
Το φάντασμα του Φράνκο
Στον «Λαβύρινθο του Πάνα» (2006), ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο ταξίδεψε στο παρελθόν, στην ταραγμένη Ισπανία του 1944 για ένα υποβλητικό παραμύθι τρόμου γύρω από την επικράτηση του Φράνκο και για τον φασισμό, που τον θεωρεί «μια μορφή απόλυτης διαστροφής της αθωότητας και της παιδικότητας». Στο «Μέσα από τα μάτια τους» (2012), ο Χουάν Κάρλος Μεδίνα χρησιμοποίησε το θρίλερ για να αγγίξει και αυτός το μεγάλο τραύμα του Ισπανικού Εμφυλίου. Σήμερα στο «Μικρό νησί», συντίθεται μια εικόνα της Ισπανίας, που προσπαθεί να μπει σε δημοκρατική τροχιά μετά τον θάνατο του δικτάτορα. Η χώρα είναι ακόμη βαθιά διχασμένη και φοβισμένη.
Δείτε
Το μικρό νησί (La Isla Minima, 2014)
Στον ισπανικό Νότο του 1980, σε ένα χωριό στις εκβολές του Γουαδαλκιβίρ, φτάνουν δύο Μαδριλένοι αστυνομικοί για να ρίξουν φως στην υπόθεση εξαφάνισης δύο κοριτσιών. Παίζουν: Ραούλ Αρεβάλο, Χαβιέ Γκουτιέρεζ, Αντόνιο ντε λα Τόρε, Σάλβα Ρέινα. (Προβάλλεται σε κλιματιζόμενες αίθουσες και θερινά σινεμά)
Το ορφανοτροφείο (El Orfanato, 2007)
Μια ώριμη γυναίκα κάνει το παν για να επαναλειτουργήσει το ορφανοτροφείο στο οποίο μεγάλωσε. Οσονούπω, θα βρεθεί μπερδεμένη ανάμεσα στον πραγματικό κόσμο και στον κόσμο της φαντασίας της. Γυρίστηκε από τον Χουάν Αντόνιο Μπαγιόνα. (Σε dvd)
Ο θυρωρός (Mientras Duermes, 2011)
Ενας μοναχικός θυρωρός σε art nouveau πολυκατοικία της σημερινής Βαρκελώνης εισβάλλει κρυφά στην ιδιωτική ζωή μιας νεαρής ενοίκου (φωτ.). Ο έρωτας μεταλλάσσεται σε εμμονή με απρόβλεπτες συνέπειες. Γυρίστηκε από τον Χάιμε Μπαλαγκέρο. Παίζουν: Λουίς Τοσάρ, Μάρτα Ετούρα, Αλμπέρτο Σαν Χουάν. (Σε dvd)