Ο,τι και να γίνει στο δημοψήφισμα, η Ελλάδα δεν θα είναι πια αυτή που ξέραμε, και κυρίως αυτή που ήξερε ο υπόλοιπος κόσμος. Η οικονομία ισοπεδώθηκε και θα χρειασθεί να γίνουν πολλά και εξαιρετικά επώδυνα για να ανακάμψει. Η εικόνα της χώρας αμαυρώθηκε. Δυστυχώς, η υπόλοιπη ανθρωπότητα αρχίζει να μας βλέπει ως κράτος παρία.
Είμαστε η πρώτη αναπτυγμένη (;) χώρα, μέλος του πλούσιου κλαμπ της Ευρώπης, που δεν αποπληρώνει δάνειο προς το ΔΝΤ. Μια χώρα που απειλούσε για μήνες ότι θα αυτοκτονήσει, με την «ελπίδα» ότι θα πλήξει την ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία. Μια χώρα που, παρά τον οραματισμό του Κωνσταντίνου Καραμανλή και τη γενναιοδωρία των Ευρωπαίων ηγετών (Σμιτ, Ζισκάρ Ντ’ Εστέν) που τη δέχθηκαν στον πυρήνα της Ευρώπης, τριάντα έξι χρόνια μετά αμφιταλαντεύεται για το αν θέλει να είναι στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Πολλοί μιλούν για «εγκληματίες». Αλλοι για «άσχετους». Το ερώτημα, που ακουγόταν από απρεπές έως απαράδεκτο, καθίσταται εκ των συνθηκών εύλογο. Δεν μπορεί να μην ήξεραν πώς λειτουργούν οι τράπεζες, τα δάνεια, τα χρέη. Θεωρούσαν ότι οι Ευρωπαίοι θα υποχωρούσαν στον εκβιασμό μιας μικρής, χρεοκοπημένης χώρας; Πίστευαν πραγματικά ότι οι αγορές θα χόρευαν πεντοζάλη; Μήπως γνώριζαν ότι θα κατέρρεε το σύστημα, αλλά άφησαν τη χώρα να καταρρεύσει, με το σκεπτικό ότι αυτοί που θα χάσουν τα χρήματά τους θα είναι οι πλούσιοι; Προσέβλεπαν ακόμη και σε «κούρεμα» των καταθέσεων, αλλά μόνο των εύπορων; Δεν ξέρω. Το βέβαιο είναι ότι το πράγμα τούς ξέφυγε και τώρα θα χάσουν όλοι τα χρήματά τους. Ολοι, εκτός, φυσικά, από τους πλούσιους που τα είχαν ήδη στο εξωτερικό ή τα μετέφεραν εκεί τα τελευταία χρόνια, μήνες και εβδομάδες.
Ολο το σκηνικό οδηγεί αναπόφευκτα στο επόμενο ερώτημα, που φάνταζε υπερβολικό πριν από μερικούς μήνες, αλλά είναι πλέον τουλάχιστον δικαιολογημένο: μήπως κάποιοι επωφελούνται από τις εξελίξεις των τελευταίων έξι μηνών που κορυφώνονται με το μαχητικό «όχι» στο ευρώ; Αν γνώριζαν, που δεν μπορεί να μη γνώριζαν, και αν δεν είναι τόσο άσχετοι, που δεν μπορώ να πιστέψω ότι είναι, τότε ίσως κάτι άλλο συμβαίνει. Δεν μπορεί να σε προειδοποιούν όλοι, επί εβδομάδες και μήνες, και σήμερα να ισχυρίζεσαι ότι δεν ήξερες ή δεν άκουσες, ή, ακόμη χειρότερα, να επιμένεις στην ίδια πορεία προς την καταστροφή. Δεν μπορεί να φωνάζουν οι επιχειρηματίες, να το έχουν συνειδητοποιήσει οι εργαζόμενοι (ΓΣΕΕ), να το διαμηνύει ο αρχιεπίσκοπος, και ο πρωθυπουργός να επιμένει στον επικίνδυνο διχαστικό λόγο στο εσωτερικό και την αδιέξοδη συγκρουσιακή ρητορική στο εξωτερικό. Δεν είναι δυνατόν μετά από όσα έχουν συμβεί, ειδικότερα τις τελευταίες ημέρες, και αυτά που εκ των πραγμάτων θα ακολουθήσουν τις επόμενες, ως απόρροια των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, να επιμένει ο κ. Τσίπρας στο «υπερήφανο όχι», ώστε να οδηγήσει τη χώρα με μαθηματική ακρίβεια στον γκρεμό.
Οι επιχειρήσεις κλείνουν -οι μικρομεσαίες, όχι οι πολυεθνικές, γι’ αυτές η κρίση είναι διαχειρίσιμη-, ο τουρισμός τρίζει υπό το βάρος ακυρώσεων, στα νοσοκομεία αυξάνονται οι ελλείψεις φαρμακευτικού υλικού, οι καταθέσεις τελειώνουν πριν «κουρευτούν», η εθνική ασφάλεια δοκιμάζεται. Και, το χειρότερο, ο λαός διχάζεται. Ανοιξε μια πληγή που δύσκολα θα επουλωθεί. Είναι δυνατόν όλα αυτά να έγιναν από άγνοια, και για να μην αποδεχθούμε έναν υπερβολικό ΦΠΑ σε συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες, ή κάποιες μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό σύστημα που όλοι συμφωνούμε ότι δεν είναι βιώσιμο και απαιτούνται αλλαγές, μεταξύ των οποίων και στοχευμένες περικοπές παροχών; Μήπως άλλος ήταν ο στόχος, άλλα τα κίνητρα, και όλα αυτά ήταν η αφορμή και όχι η αιτία;