Από την αρχή της κρίσης το 2010, από τη θέση μου ως προέδρου του ΣΕΒ, είχα εκφράσει επανειλημμένα και δημόσια τόσο στην Ελλάδα και, με ακόμα μεγαλύτερη έμφαση, στην Ευρώπη, τις θέσεις ότι: Η Ευρώπη βρέθηκε ανέτοιμη να αντιμετωπίσει την ελληνική κρίση και χρησιμοποίησε την Ελλάδα ως πειραματόζωο.
Η κρίση δεν ήταν αποκλειστικά ελληνική, αλλά κρίση του ευρώ και πρόκληση για αλλαγή των ευρωπαϊκών θεσμών. Η Ευρώπη χρειάζεται να ανανεώνει το όραμά της και να αγκαλιάζει τους πολίτες της, που όλο και περισσότερο νιώθουν απειλούμενοι και αποξενώνονται από την ευρωπαϊκή ιδέα. Οτι η πολιτική της λιτότητας χωρίς ταυτόχρονη επιμονή σε δομικές μεταρρυθμίσεις υπήρξε αναποτελεσματική, υφεσιακή και δημιουργούσε δυσβάσταχτο κοινωνικό κόστος. Αυτά βεβαίως χωρίς ποτέ να μασήσω τα λόγια μου, στηλιτεύοντας τις παθογένειες της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας, τον κομματισμό, τον κρατισμό, τις οργανωμένες συντεχνίες και το αντιεπιχειρηματικό περιβάλλον, που υπήρξαν οι πραγματικές –και σταθερά αθεράπευτες– αιτίες της κρίσης.
Οταν διαφάνηκε η αυξανόμενη αποδοχή από τον λαό για τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ και όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε η αξιωματική αντιπολίτευση, ως πρόεδρος του ΣΕΒ και ανεξάρτητα από τις προσωπικές μου πολιτικές αντιλήψεις, πήρα πρωτοβουλίες να ανοίξω τον διάλογο με την Αριστερά, πιστός στην πάγια θέση ότι ο ΣΕΒ και οι επιχειρήσεις του, ως βασικοί παραγωγοί πλούτου, αποτελούν δυναμικό και ισχυρό κομμάτι αυτής της κοινωνίας και είναι θεσμικά ανοιχτοί στον διάλογο με όλες τις πολιτικές δυνάμεις και στην επαφή με όλα τα κοινωνικά στρώματα. Σκοπός ήταν να βοηθήσουμε ώστε να βρεθεί μια λειτουργική ισορροπία ανάμεσα στον απαραίτητο για τη χώρα μας πολιτικό ριζοσπαστισμό και τον αναγκαστικό οικονομικό πραγματισμό. Είναι αλήθεια ότι μέχρι που ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία, αλλά και μετά, ο διάλογος αυτός δεν ευδοκίμησε.
Ερχόμαστε, λοιπόν, στο σήμερα:
Η κυβέρνηση πήρε την εντολή της υποσχόμενη ανατροπή της λιτότητας, ελάφρυνση του χρέους και επιρροή στην αλλαγή των ευρωπαϊκών πολιτικών. Οι επιχειρηματίες, όμως, ξέρουμε ότι η επιτυχία κρίνεται μόνο από το αποτέλεσμα. Και το αποτέλεσμα δεν δικαιώνει την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Ως χώρα δεν καταφέραμε τίποτα από τα παραπάνω. Αντίθετα, βρεθήκαμε αποξενωμένοι, πτωχευμένοι και με χειρότερα δεινά να επισείονται στο άμεσο μέλλον: τράπεζες κλειστές για πολύ καιρό, κουρεμένες καταθέσεις, άλλο νόμισμα, ελλείψεις των βασικών αγαθών, και στο τέλος δυστυχία, οργή και ταπείνωση, υπερπολλαπλάσια από όσο ήδη νιώθουμε.
Κι όλα αυτά, όταν οι θυσίες πέντε ετών είχαν αρχίσει να φέρνουν ελπίδα, όταν η Ευρώπη είχε κάνει σοβαρά βήματα για την ενδυνάμωση των θεσμών και την ολοκλήρωσή της και όταν μπορούσαμε να προσβλέπουμε σε περισσότερα χρήματα για τη χώρα μας από τα αναπτυξιακά προγράμματα της Κομισιόν και από τα προγράμματα στήριξης ρευστότητας και ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα δεν αποτελεί επιλογή. Γιατί εκφράζει πιθανώς μόνο αγανάκτηση. Ενα όχι έχει νόημα όταν εναλλακτικά οδηγεί σε κάποιο ναι. Το μόνο ναι στην περίπτωση αυτού του όχι, είναι το ναι σε μια αόριστη ελπίδα μιας «καλύτερης» συμφωνίας, που πάντως μέχρι σήμερα δεν ευοδώθηκε και που, κατά την εκτίμησή μου, δεν θα υπάρξει.
Δεν θεωρώ ότι ο κόσμος που διαδηλώνει στους δρόμους υπέρ της Ευρώπης είναι και υπέρ της λιτότητας. Ούτε πιστεύω ότι όσοι διαδηλώνουν κατά της λιτότητας είναι και κατά της Ευρώπης. Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών, ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσης ή κομματικής ένταξης, θέλει να περιφρουρήσει το ευρωπαϊκό κεκτημένο και μέλλον της χώρας μας. Θεωρεί την Ελλάδα αναπόσπαστο μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας.
Για τη γενιά μου και αυτή των παιδιών μου, η πορεία της Ελλάδας μέσα στην Ευρώπη ήταν και είναι μια πορεία ενίσχυσης της δημοκρατίας και των θεσμών, μια πορεία ελεύθερης διακίνησης, αυξημένων δικαιωμάτων, καλύτερης παιδείας, μεγαλύτερων ευκαιριών για όλους.
Το ΝΑΙ μου στο δημοψήφισμα εκφράζει την απόφασή μου να συνεισφέρω έτσι ώστε όλοι μας, αλλά κυρίως τα εγγόνια μας, να ζήσουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Ταυτόχρονα πιστεύω ότι το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα είναι ο μόνος –έστω και δύσκολος– δρόμος που έχουμε για να αποφύγουν η χώρα και οι πολίτες της μια ανείπωτη τραγωδία.
* Πρώην πρόεδρος του ΣΕΒ.