Σε ομολογία – σοκ ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει σε δημοψήφισμα, με βάση την εκτίμηση ότι εάν ερχόταν στη Βουλή μια συμφωνία με τους εταίρους δεν θα μπορούσε να την περάσει από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ, προέβη χθες, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, ο υπουργός Αναπληρωτής Διεθνών Σχέσεων και επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας, κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος. «Θα έπεφτε η κυβέρνηση, ήταν ψήφος εμπιστοσύνης» δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Τσακαλώτος. Παράλληλα, εμμέσως παραδέχθηκε ότι η κυβέρνηση ήξερε ότι το κλείσιμο των τραπεζών ήταν αναπόφευκτο. «Αν έπεφτε η κυβέρνηση και είχαμε σε τρεις εβδομάδες εκλογές, θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να διαχειριστείς bank holidays για τρεις εβδομάδες από ό,τι για 7-8 μέρες, που είναι με το δημοψήφισμα» επισήμανε.
Οι αναφορές αυτές του κ. Τσακαλώτου καταδεικνύουν ότι ο πρωθυπουργός, κ. Αλέξης Τσίπρας, έλαβε τις αποφάσεις του στην πιο κρίσιμη στιγμή των διαπραγματεύσεων με κριτήριο αποκλειστικά τη συνοχή του κόμματός του και την παράταση του βίου της κυβερνήσεώς του, έχοντας επίγνωση των εξελίξεων που θα επέρχονταν στις τράπεζες. Αλλωστε, με δεδομένη τη δημόσια τοποθέτηση του Ποταμιού, αλλά και βουλευτών της Ν.Δ. ότι θα στήριζαν μια συμφωνία που θα διατηρούσε τη χώρα σε ευρωπαϊκή πορεία, η συμφωνία, θεωρείται βέβαιο ότι θα περνούσε από τη Βουλή και η χώρα μπορεί να οδηγούνταν σε εκλογές, αλλά θα είχε εξασφαλισμένη τη συμμετοχή σε πρόγραμμα και την κάλυψη των τραπεζών. Μόνη απώλεια θα ήταν η δεδηλωμένη της κυβέρνησης, κριτήριο που, όπως όλα δείχνουν, επικράτησε όλων των άλλων.
Η παράταση του βίου της κυβέρνησης, πλέον, συναρτάται με το αποτέλεσμα του σημερινού δημοψηφίσματος. Ο κ. Τσίπρας δεν έχει ξεκαθαρίσει τις προθέσεις του για την επόμενη ημέρα, καθώς, ενώ αρχικά δήλωσε ότι «δεν είμαι πρωθυπουργός παντός καιρού», φαίνεται ότι στο στενό επιτελείο συνεργατών του επικράτησαν στην πορεία δεύτερες σκέψεις. Ορισμένα κυβερνητικά και κομματικά στελέχη με τοποθετήσεις και δηλώσεις τους υποστήριξαν τις προηγούμενες ημέρες ότι δεν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού να παραιτηθούν εάν επικρατήσει το ΝΑΙ.
Ενδεχόμενη επικράτηση του ΟΧΙ θα μπορούσε να εξελιχθεί σε καλό σενάριο για την κυβέρνηση, επιτρέποντάς της να συνεχίσει αδιατάρακτα και με την ίδια σύνθεση. Αυτό, βεβαίως, προϋποθέτει ότι θα επανεκκινήσουν άμεσα οι διαπραγματεύσεις με τους εταίρους, ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα να αποκατασταθούν τα τεράστια προβλήματα που συσσώρευσε στην οικονομία και στην καθημερινότητα το κλείσιμο των τραπεζών και οι κεφαλαιακοί περιορισμοί.
Εάν δεν γίνει αυτό και επιχειρηθεί να ερμηνευθεί το ΟΧΙ ως λευκή επιταγή για διαφορετικούς χειρισμούς, αναμένεται ότι θα υπάρξουν σφοδρές αντιδράσεις μέσα στην κυβέρνηση, ιδιαίτερα από μια ομάδα υπουργών και στελεχών που έχουν υπερασπισθεί τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας και θεωρούν ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές πέραν της αναζήτησης ενός έντιμου συμβιβασμού με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Οι κ. Γιάννης Δραγασάκης, Σπύρος Σαγιάς, Γιώργος Σταθάκης και Ευκλείδης Τσακαλώτος, που, άλλωστε, είχαν εισηγηθεί στον κ. Τσίπρα στα μέσα της εβδομάδας να αξιοποιήσει το «παράθυρο ευκαιρίας» που άνοιξε με την πρόταση του Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, εντάσσονται σε αυτήν την κατηγορία. Βεβαίως, σημασία έχει και το ακριβές ποσοστό που θα προκύψει από το δημοψήφισμα. Διαφορετική δυναμική θα αναπτυχθεί σε περίπτωση οριακής διαφοράς και διαφορετικά θα είναι τα δεδομένα εάν το ΟΧΙ επικρατήσει με συντριπτικά μεγάλο ποσοστό. Σε αυτήν τη δεύτερη περίπτωση, εκτιμάται ότι θα υπάρξει πίεση για αναζήτηση εναλλακτικών δρόμων και εφαρμογή εναλλακτικών πολιτικών από τις δυνάμεις εκείνες εντός του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης που τάσσονται ανοιχτά υπέρ της εξόδου από το ευρώ.
Αντίστοιχα, διαφορετική δυναμική στις πολιτικές εξελίξεις θα δοθεί σε ενδεχόμενη επικράτηση του ΝΑΙ, ανάλογα με το ύψος της διαφοράς. Εάν η διαφορά είναι μικρή, ενδεχομένως ο πρωθυπουργός να μπορέσει να διαχειρισθεί το αποτέλεσμα χωρίς μεγάλους τριγμούς για την κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι είναι βέβαιο πως η αντιπολίτευση θα θέσει το θέμα ότι δεν μπορεί η παρούσα κυβέρνηση να υπηρετήσει και να υλοποιήσει μια συμφωνία στην οποία δεν πιστεύει.
Ο υπουργός Οικονομικών, κ. Γιάνης Βαρουφάκης, δήλωσε, πάντως, ότι εάν επικρατήσει το ΝΑΙ, θα παραιτηθεί.
Το σενάριο των ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων ενισχύεται εάν καταγραφεί επικράτηση του ΝΑΙ με μεγάλη διαφορά, καθώς αυτομάτως θα τεθεί θέμα παραμονής της κυβέρνησης στην εξουσία. Αυτό δεν συνεπάγεται αυτομάτως εκλογές, αλλά δεν μπορεί να παραγνωρισθεί το γεγονός ότι πρακτικά, λόγω του μπόνους των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα, δεν μπορεί να σχηματισθεί κυβέρνηση χωρίς τη συμμετοχή ή την υποστήριξη του ΣΥΡΙΖΑ ή τουλάχιστον μερίδας βουλευτών του.