Η ιδέα της Αθήνας είναι μία ιδέα της Ευρώπης

Η ιδέα της Αθήνας είναι μία ιδέα της Ευρώπης

2' 24" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η Αθήνα δεν θα ήταν «Αθήνα» όπως την νοούμε σήμερα, αν δεν υπήρχε η Ευρώπη. Αυτά τα αυτονόητα τα ξαναφέρνουμε μπροστά, αυτήν την περίοδο, από ανάγκη. Και η ανάγκη αυτή πηγάζει ασφαλώς από την τρέχουσα πολιτική συγκυρία, που έχει προκαλέσει τρομερή σύγχυση. Ο έσχατος αντιευρωπαϊσμός πολλών Ελλήνων θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι προϊόν της κρίσης, ή έστω ότι η κρίση ανέλκυσε και σκλήρυνε βαθιά χωνεμένα κοιτάσματα αντιδυτικισμού.

Ο αντιδυτικισμός ανέκαθεν υπήρξε προϊόν του λαϊκισμού και της δημαγωγίας, όχι τόσο γιατί δημιουργείται εύκολα ένα ακροατήριο όταν δημιουργούνται εχθροί, αλλά κυρίως γιατί στηρίζεται σε ευανάγνωστα και καθησυχαστικά δίπολα ισχύος και αδυναμίας, πλούτου και ένδειας, χειραγωγέα και χειραγωγούμενου.

Ομως, η επανεμφάνιση του ακραίου αντιδυτικισμού με θεσμοθετημένη πλέον πριμοδότηση από την κυβέρνηση παρασύρει ένα κομμάτι του πληθυσμού σε πλήρη στρέβλωση αντικειμενικών καταστάσεων. Η ίδια η ιστορία του ελληνικού κράτους είναι προϊόν των δυτικών ιδεών (και όχι της ξενοκρατίας) και η ίδια η Ελλάδα ως σύγχρονο έθνος είναι τμήμα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος από τον 19ο αιώνα. Η Αθήνα αντανακλά όσο λίγες πόλεις τις νεωτερικές ιδέες του ευρωπαϊκού ρομαντισμού και κλασικισμού, ενώ και η ίδια η εξέλιξή της είναι συνυφασμένη με διαδρομές της ευρωπαϊκής ιστορίας.

Και όλα αυτά τα αναφέρω για να διαχωρίσω και να απομονώσω την επί δεκαετίες καλλιεργούμενη μειονεξία των Ελλήνων έναντι των Δυτικών. Αυτή η συμπλεγματική κατάσταση, που εκδηλώνεται άλλοτε με μικρότητα και άλλοτε με μεγαλομανία (αλλά συνηθέστατα με ένα αμάλγαμα και των δύο), πηγάζει από πολλές αιτίες και είναι πανάρχαια εκδήλωση διαφοροποίησης που υπήρχε ανέκαθεν σε όλες τις κοινωνίες της Νοτιοανατολικής και Ανατολικής Ευρώπης, ιδίως στις ορθόδοξες χώρες. Ομως η βίαιη καλλιέργεια αυτής της συμπλεγματικής απόκλισης και η πριμοδότησή της με στοιχεία εξωραϊστικά και αποστολικά δηλητηριάζουν την ίδια τη φύση των πραγμάτων και τις διακυμάνσεις της Ιστορίας. Σαφώς, κάθε τεχνητή διόγκωση αισθήματος λόγω ευμενούς συγκυρίας έχει βραχύ βίο, αλλά, δυστυχώς, απρόβλεπτη κατάληξη, εκτόνωση ή μετεξέλιξη.

Κάθε φορά που βρίσκομαι στην πλατεία Συντάγματος και βλέπω τα παλιά Ανάκτορα, το νυν Κοινοβούλιο, δεν μπορώ παρά να σκεφτώ τον Λουδοβίκο της Βαυαρίας και τον αρχιτέκτονα Φρίντριχ Γκέρτνερ, που έχει αφήσει τη σφραγίδα του στο Μόναχο. Ο σχεδιασμός της πλατείας είναι ο κλασικός τύπος της νεωτερικής πλατείας, και η οργάνωσή της λειτουργεί ως δημόσιος χώρος από τη διεκδίκηση Συντάγματος το 1844 ώς τη συγκέντρωση του «Μένουμε Ευρώπη» την περασμένη Τρίτη.

Είναι κρίμα, όμως, που τόσοι Ελληνες δεν μπορούν να αγκαλιάσουν σε ένα σώμα την ιδέα της Ελλάδας και της Ευρώπης, καθώς αυτές αλληλοτροφοδοτούνται. Η Αθήνα είναι ο καθρέφτης αυτής της σχέσης, και τα αγαπημένα και εξιδανικευμένα από όλους τους Ελληνες νεοκλασικά σπίτια ήταν ο γερμανικός τύπος σπιτιού, το μοντέρνο σπίτι, αρχικά του 1830, που εισήχθη για να αντικαταστήσει την οθωμανικού τύπου κατοικία που διασώζεται, π.χ., στην Αδριανού 96, στην οικία των Μπενιζέλων. Αυτό το νεοκλασικό σπίτι πέρασε στη ζωή των Ελλήνων κατά τρόπο αξιοθαύμαστο και μοναδικό, αφομοιώθηκε και απέκτησε επίσης και τον αττικό του τύπο, το αθηναϊκό νεοκλασικό σπίτι. Η Αθήνα είναι μία άλλη ανάγνωση της Ευρώπης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή