Μέσα από ένα δημοψήφισμα ψευδεπίγραφο και βαθύτατα διαιρετικό η κυβέρνηση πήρε την απάντηση που ζήτησε. Εθεσε στη λαϊκή ψήφο ένα πρόγραμμα με βαριά μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, έπειτα από πέντε χρόνια λιτότητας. Και βέβαια, η πλειοψηφία του κόσμου απάντησε ότι δεν τα θέλει. Εχει τη σοφία του το Σύνταγμα που απαγορεύει το δημοψήφισμα για δημοσιονομικά μέτρα, αλλά ας μην επανερχόμαστε.
Η κυβέρνηση είναι τώρα αντιμέτωπη με τις ψευδαισθήσεις που δημιούργησε. Βεβαίωσε τον κόσμο ότι μπορεί να ψηφίσει «Οχι» και κανείς να μη μπορεί να μας κουνήσει από το ευρώ. Μας διαβεβαίωσε ότι όχι μόνον η παραμονή μας στο ευρώ είναι εξασφαλισμένη, αλλά και ότι μπορεί, με ένα «Οχι», να μας φέρει μια καλύτερη συμφωνία. Και μάλιστα σε 48 ώρες. Μακάρι. Πόσες πιθανότητες υπάρχουν να συμβεί κάτι τέτοιο; Πολύ περιορισμένες. Τα δεδομένα μέσα σε οκτώ ημέρες έχουν αλλάξει δραματικά, προς το χειρότερο:
α. Η κυβέρνηση τερμάτισε μονομερώς τη διαπραγμάτευση – ή έτσι τουλάχιστον έγινε αντιληπτό.
β. Η χώρα έχει κλειστές τράπεζες και ελέγχους στις κινήσεις κεφαλαίων. Θα πάρουν πολλές εβδομάδες και μήνες να αρθούν οι περιορισμοί στις κινήσεις κεφαλαίων. Στην Κύπρο πήραν δύο χρόνια, στην Ισλανδία επτά.
γ. Η οικονομία, ύστερα από πέντε μήνες παράλυσης, είναι πλέον σε ελεύθερη πτώση. Η επίπτωση στο ΑΕΠ, στην πραγματική οικονομία, θα είναι βαρύτατη. Η τουριστική περίοδος 2015 έχει πιθανότατα χαθεί.
δ. Το δημοσιονομικό κενό που θα πρέπει να καλυφθεί είναι πια μεγαλύτερο, επιτάσσοντας πιθανόν ακόμη βαρύτερα μέτρα για να καλυφθεί.
ε. Το μέγεθος του δανείου που θα έπρεπε να αποτελέσει το νέο (τρίτο) πρόγραμμα της χώρας, εξαιτίας όλων των παραπάνω, θα είναι πολύ μεγαλύτερο. Κάποιοι προσθέτουν ακόμα και 20-30 δισ. παραπάνω, περιλαμβάνοντας το τεράστιο πρόσθετο κόστος ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Οι εταίροι τα βάζουν όλα αυτά στο τραπέζι. Και συμπεραίνουν ότι το κόστος διάσωσης της Ελλάδας πιθανότατα δεν αξίζει πια τον κόπο. Τα μέτρα ανάσχεσης της διάχυσης της κρίσης στην υπόλοιπη Ευρωζώνη έχουν ήδη ληφθεί, τα φράγματα έχουν υψωθεί. Είναι έτοιμοι να αντικαταστήσουν ένα τρίτο πρόγραμμα συμμετοχής μας στο ευρώ με μέτρα οικονομικής και ανθρωπιστικής βοήθειας για να στηριχθεί η έξοδός μας από το ευρώ και η προσαρμογή μας στη νέα πραγματικότητα της νέας δραχμής. Θα τους στοιχίσουν φθηνότερα σε βάθος χρόνου, θα έχουν εδραιώσει ένα μήνυμα αξιοπιστίας, και θα απαλλαγούν από μια προβληματική χώρα που αδυνατεί να προσαρμοστεί.
Οι εταίροι δεν ήταν έτοιμοι να χειριστούν ένα Grexit τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο. Τώρα πια είναι. Κυρίως, πολλοί πια το επιθυμούν. Η ατζέντα Σόιμπλε έχει θριαμβεύσει στη Γερμανία. Είναι αμφίβολο αν υπάρχουν αρχηγοί κυβερνήσεων που θα θελήσουν να δώσουν τη μάχη για να συνεχιστεί η διαπραγμάτευση προς μια συμφωνία. Με μια κυβέρνηση Τσίπρα που θεωρούν ότι είναι αδύνατο να την εμπιστευθούν. Με ένα λαό πίσω της που με μεγάλο ποσοστό έδειξε ότι δεν είναι πρόθυμος να δεχθεί όσα απαιτούνται για να παραμείνει στο ευρώ. Ετσι το προσλαμβάνουν. Και μάλιστα, σε μια αποκρουστική συμπόρευση του ΣΥΡΙΖΑ με τους λαϊκιστές της υπερδεξιάς και τους φιλοναζί της Χ.Α. Είναι μια ήττα, για το κύρος όχι μόνον της κυβέρνησης, αλλά της χώρας ολόκληρης. Που ο λαός της εμφανίζεται σε όλα τα διεθνή ΜΜΕ έτοιμος να αποχαιρετήσει το ευρώ και την Ευρώπη.
Ας είμαστε ειλικρινείς. Το λόμπι δραχμής εξωτερικού θριάμβευσε. Ο κ. Σόιμπλε από το 2011 προσπαθεί να μας βγάλει από το ευρώ. Μια λαϊκιστική και πολιτικά ανεύθυνη, αν όχι ανέντιμη, κυβέρνηση του το έδωσε στο πιάτο. Με τη σφραγίδα της λαϊκής πλειοψηφίας, που σύντομα θα ανακαλύψει ότι άλλη εντολή έδωσε κι άλλο της βγαίνει. Το λόμπι της δραχμής εσωτερικού επίσης πιθανότατα θριάμβευσε. Και ο κόσμος έπειτα από λίγο καιρό θα ανακαλύψει πώς μέσα από μια οδυνηρή αλληλουχία, μια χώρα μπορεί να καταλήξει εκτός ευρώ, ακόμα κι αν το 80% του λαού δηλώνει σήμερα ότι θέλει να παραμείνει.
Ελπίζω με όλες μου τις δυνάμεις να διαψευστώ. Εάν ο κ. Τσίπρας προσέλθει με πραγματική διάθεση έντιμου συμβιβασμού και με σκοπό την άμεση συμφωνία, όλος ο λαός οφείλει να είναι στο πλευρό του. Εάν αποδείξει τους χειρότερους φόβους για τις πραγματικές προθέσεις του, η Ιστορία θα είναι αμείλικτη μαζί του.
* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.