Στεκόμαστε σε τρία σημεία που, κατά τη γνώμη μας, ξεχωρίζουν από την περιπέτεια του δημοψηφίσματος:
• Ο Ελληνας πολίτης: την Παρασκευή το βράδυ πραγματοποιήθηκαν δύο μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις στο κέντρο των Αθηνών, σε ελάχιστη απόσταση μεταξύ τους και, το κυριότερο, οι ψηφοφόροι του «Ναι» και του «Οχι» συναντήθηκαν σε σταθμούς και συρμούς του μετρό δίχως να ακουστεί κιχ, δίχως να συμβεί το παραμικρό παρατράγουδο. Δεν παρουσιάζουμε μια μαγική εικόνα: τις άλλες ημέρες υπήρξαν τυχαίες, μεμονωμένες και μάλλον στιγμιαίες λογομαχίες, τόσο σε πεζοδρόμια, καφέ όσο και σε εκλογικά κέντρα, είδαμε εντάσεις (με αποκορύφωμα, ίσως, τις άγριες λεκτικές επιθέσεις στον Σταύρο Θεοδωράκη την ώρα που ψήφιζε), ωστόσο, την Παρασκευή των δύο συγκεντρώσεων όλα κύλησαν ομαλά, δημοκρατικά, με χιούμορ και πειράγματα και από τις δύο πλευρές. Οι κανιβαλισμοί, λοιπόν, των κοινωνικών δικτύων ουδεμία σχέση είχαν με την πραγματική εικόνα που παρουσίαζαν οι απλοί ψηφοφόροι μεταξύ τους στον δημόσιο χώρο. Αυτό, εν μέσω μιας άκρως πολωτικής από τους ίδιους τους πολιτικούς (έως ένα σημείο από τον πρωθυπουργό ακόμη) ατμόσφαιρας, βαθύτατης αγωνίας και ταλαιπωρίας για τους πολίτες (με κλειστές τράπεζες, «σειρήνες» από το εξωτερικό κ.τ.λ.). Είναι ένα άκρως ενθαρρυντικό, θετικό σημάδι εν όψει των δυσκολότερων ημερών που ίσως να μας περιμένουν στη γωνία.
• Αντώνης Σαμαράς: τη νύχτα της 5ης Ιουλίου έκανε αυτό που έπρεπε να είχε κάνει τη νύχτα της 25ης Ιανουαρίου. Η παραίτησή του προχθές ήταν τελείως άσχετη: δεν έχασε το κόμμα του σε εκλογές. Τις έχασε στις 25 Ιανουαρίου. Τι περίμενε να δει τόσο καιρό; Την «αριστερή παρένθεση»; Η χώρα βουλιάζει δίχως αξιωματική αντιπολίτευση και οι ευθύνες του είναι εγκληματικές.
• Αλέξης Τσίπρας: Τι πέτυχε; Πρώτον, του βγήκε το δημοψήφισμα. Εκεί όπου οι δημοσκοπήσεις εμφάνιζαν ντέρμπι, ο αγώνας κατέληξε τελικά σε «περίπατο» υπέρ του «Οχι» χάρη σε εκείνον. Μέσα από τις δικές του, προσωπικές παρεμβάσεις (βλέπε διαγγέλματα), κέρδισε τους αναποφάσιστους – ειδικά με το τελευταίο του διάγγελμα, που ήταν ενωτικό και φιλοευρωπαϊκό. Επιμένουμε ότι ήταν εντελώς άστοχη και διχαστική η εμφάνισή του στη συγκέντρωση του «Οχι» στο Σύνταγμα, όπως και των λοιπών μελών της κυβέρνησης, λες και βρισκόμαστε σε περίοδο βουλευτικών εκλογών, αλλά φαίνεται πως αυτό λειτούργησε θετικά για τη συσπείρωση των ακραίων στοιχείων, οπότε σε καλό βγήκε αποκλειστικά σε εκείνον, όχι στις δημοκρατικές διαδικασίες. Δεύτερον, ο κ. Τσίπρας απαλλάχθηκε (και μας απάλλαξε) από τον αφόρητο κ. Βαρουφάκη. Ηταν μάλλον το χρονικό ενός προαναγγελθέντος χωρισμού, που νομίζω βολεύει και τους δύο: ο κ. Τσίπρας υποχρεώνει τώρα τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι μαζί του, ενώ κάνει και μια κίνηση καλής θέλησης προς τους εταίρους στην Ευρώπη. Ο δε κ. Βαρουφάκης φεύγει ατσαλάκωτος, κατηγορώντας τα «τοξικά μίντια» μέσα από τα οποία έκανε καριέρα. Οση ζημιά πρόλαβε να κάνει, την έκανε βέβαια. Τέλος, μπορεί με το αποτέλεσμα αυτό ο κ. Τσίπρας να συναντήσει ξανά τους εταίρους με τον αέρα μιας νωπής, εμφατικής λαϊκής εντολής. Χαλάλι ο έρπης. Προσοχή, όμως: ο θρίαμβος του κ. Τσίπρα είναι πρωτίστως για εσωτερική κατανάλωση – το αν αυτή η δυναμική θα επεκταθεί πέραν των συνόρων απομένει να το δούμε και πάντως, δεν εξαρτάται σχεδόν καθόλου από τον ίδιο. Ας μη νομίζουμε ότι το δημοψήφισμα τρόμαξε τους Ευρωπαίους. Να τελειώνουμε με αυτές τις ρομαντικές αυταπάτες. Και να δούμε, επιτέλους, τώρα αν ο κ. Τσίπρας επιθυμεί αληθινά την παραμονή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στη Ζώνη του Ευρώ. Διότι από πουθενά δεν προκύπτει ότι αυτό το 61% επιθυμεί Grexit. Τώρα θα δούμε πραγματικά αν ο πρωθυπουργός θέλει να μείνει στην Ιστορία ως ηγέτης ή ως στίγμα.