Την κρίσιμη ώρα, κληθείς να επιλέξει μεταξύ μιας καταστροφικής εξόδου από την Ευρωζώνη και ενός νέου και σκληρού μνημονίου, ο πρωθυπουργός κ. Τσίπρας επέδειξε υπεύθυνη στάση, επιλέγοντας έναν οδυνηρό ανήφορο, αντί μιας θανατηφόρας βουτιάς στο κενό. Τι κρίμα που τόσους μήνες παγιδεύτηκε στην τυχοδιωκτική στρατηγική του εγωπαθούς υπουργού του, που επιχείρησε να παίξει την τύχη της χώρας σε ένα παιγνίδι, τους κανόνες του οποίου αποδείχτηκε ότι αγνοούσε εντελώς.
Την ανακούφιση για την αποφυγή του Grexit ακολούθησε η απογοήτευση για τη στάση ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών στις εξαντλητικές διαπραγματεύσεις των Βρυξελλών. Δεν αμφισβητούνται οι λανθασμένοι χειρισμοί της κυβέρνησης, αλλά και το συσσωρευμένο έλλειμμα αξιοπιστίας προηγούμενων κυβερνήσεων. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί την προσπάθεια ταπείνωσης του Ελληνα πρωθυπουργού, ακόμα και όταν είχε αποδεχθεί όλα σχεδόν τα αιτήματα των εταίρων. Αυτού του είδους η τιμωρητική συμπεριφορά δεν συνάδει με τις ευρωπαϊκές αξίες και τον πολιτικό πολιτισμό. Η δε τακτική «σοκ και δέος» του κ. Σόιμπλε μάλλον αποδείχθηκε αντιπαραγωγική, καθώς τρόμαξε κυριολεκτικά αρκετές ευρωπαϊκές χώρες (αλλά και πολιτικές δυνάμεις μέσα στην ίδια τη Γερμανία) που αντιμετώπισαν με έντονη ανησυχία το συγκεκριμένο μοντέλο «πρωσικής ηγεμονίας» στην Ευρώπη, και ενδέχεται να προκαλέσει κάποιας μορφής αντιγερμανική συσπείρωση. Επιπλέον, η απουσία συζήτησης για τα λάθη της πλευράς των δανειστών (δημοσίως ομολογημένα, πολλάκις) και η επιμονή σε αδιέξοδες πολιτικές λιτότητας προκαλούν προβληματισμό σχετικά με το αν αποφεύχθηκε μεν το Grexit, αλλά θα καταλήξουμε στο «Grimbo», τη «σισυφοποίηση» δηλαδή της ελληνικής κρίσης.
Οσον αφορά στα επόμενα βήματα: οποιαδήποτε έξωθεν προωθούμενη σύσταση για αντικατάσταση της εκλεγμένης κυβέρνησης συνιστά καθεστωτική εκτροπή και δεν νοείται στο πλαίσιο της ενωμένης, δημοκρατικής Ευρώπης. Τυχόν αποφάσεις για διευρυμένη ή κυβέρνηση εθνικής ενότητας αποτελούν αποκλειστικό προνόμιο του πρωθυπουργού (και απαιτούν, φυσικά, τη συναίνεση και άλλων πολιτικών δυνάμεων). Επίσης, σε εποχές αυξημένης ελληνικής «μοναξιάς» στην Ευρώπη, και με την εικόνα της χώρας να έχει δεχθεί ισχυρά πλήγματα και τις δυνατότητες άσκησης εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής να επηρεάζονται αρνητικά από τις οικονομικές εξελίξεις, επιβάλλεται στήριξη της εθνικής προσπάθειας με κάθε μέσο και τρόπο και κινητοποίηση όλων των εθνικών εφεδρειών. Η Ελλάδα οφείλει να έχει συστηματική παρουσία και συμμετοχή σε κάθε είδους ευρωπαϊκές και περιφερειακές πρωτοβουλίες, διεργασίες και δραστηριότητες. Χρειάζεται, εξάλλου, επαγρύπνηση για τυχόν προσπάθειες εκμετάλλευσης της ελληνικής αδυναμίας για δημιουργία τετελεσμένων. Επίσης, είναι ίσως καιρός να υλοποιηθεί η επί χρόνια συζητούμενη ιδέα περί δημιουργίας ενός θεσμικού μηχανισμού στρατηγικού σχεδιασμού, έτσι ώστε η χώρα να αποκτήσει εθνικό σχέδιο για το μέλλον της. Τέλος, θα αποτελούσε πατριωτικό καθήκον η επιστροφή των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, με πρόσθετο κίνητρο την απαλλαγή από τον σχετικό φόρο που ασφαλώς θα πρέπει να επιβληθεί σε όσους, άθελά τους αλλά με γνώση των πιθανών συνεπειών, συνέβαλλαν στην κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ