Προσφάτως συμπολίτης μας, ο οποίος, ύστερα από δεκαπέντε χρόνια, δικαιώθηκε δικαστικά εξασφαλίζοντας εκτελεστό τίτλο κατά του Δημοσίου, επιχείρησε να εισπράξει τα οφειλόμενα κατάσχοντας τις εισπράξεις μιας ΔΟΥ των Αθηνών. Η αντίδραση των εκεί υπαλλήλων ήταν, σύμφωνα με δημοσιεύματα, να κλειδώσουν την πόρτα και να «ταμπουρωθούν» αναζητώντας οδηγίες από τα κεντρικά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αντίστροφη διαδικασία, αυτή δηλαδή της κατάσχεσης λογαριασμών ιδιωτών από το κράτος, έχει αυτοματοποιηθεί πλήρως από τη Γενική Γραμματεία Εσόδων με τη θέσπιση των e-κατασχετηρίων, βάσει της ΠΟΛ με αριθμό 1257/2013. Αυτή αντιθέτως προβλέπει ότι «η άρση της κατάσχεσης, μερικής ή και ολικής καθώς και η συμπληρωματική δήλωση τρίτου δεν εντάσσονται στην ηλεκτρονική διαδικασία, αλλά γίνονται σύμφωνα με την ισχύουσα χειρόγραφη».
Η αντίδραση της Γενικής Γραμματείας Εσόδων ήταν άμεση. Συγκεκριμένα σε ανακοίνωσή της αναφέρει ότι «μόλις πληροφορήθηκε [η Γ.Γ.] το γεγονός και με σκοπό τη διασφάλιση των δημοσίων εσόδων και την εύρυθμη λειτουργία της υπηρεσίας, επικοινώνησε με την προϊσταμένη της ΔΟΥ, με την Αστυνομία, με τον εισαγγελέα Υπηρεσίας και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, έδωσε οδηγίες στην προϊσταμένη της ΔΟΥ και ζήτησε να σταματήσει αμέσως η διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης, κάτι που έγινε τελικά». Στην ίδια ανακοίνωση επικαλείται το «ακατάσχετο» των εισπράξεων του Δημοσίου βάσει της παρ. 3 του άρθρου 81 του ν.4270/2014 και του «άρθρου 966 του Αστικού Κώδικα, όπως αυτό έχει ερμηνευτεί από τη θεωρία (sic)». Καταλήγει μάλιστα με την απειλή ότι «οι διατάξεις αυτές έχουν τεθεί προκειμένου να μην παρακωλύεται η [εύρυθμη] λειτουργία των ΔΟΥ ενώ η παραβίασή τους ενέχει, σύμφωνα με το άρθρο 259 του Ποινικού Κώδικα, τον κίνδυνο διάπραξης ποινικού αδικήματος το οποίο διώκεται αυτεπαγγέλτως».
Η «διασφάλιση των δημοσίων εσόδων» την οποία επικαλείται η ΓΓΔΕ δεν έχει καμία λογική σχέση με την καταβολή βεβαιωμένων οφειλών του κράτους προς τον πολίτη, για τις οποίες η Δικαιοσύνη έχει αποφασίσει τελεσίδικα υπέρ του δεύτερου. Οι οικονομικές υποχρεώσεις του κράτους προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις αποτελούν εκ των πραγμάτων έξοδα – δαπάνες. Προκειμένου το κράτος να αποφύγει την εξόφληση είναι παράλογο να επικαλείται τη «διασφάλιση των δημοσίων εσόδων». Φανταστείτε αντίστοιχα ένας μισθωτός να επικαλείτο τη «διασφάλιση του μισθού του» και η επιχείρηση «τη διασφάλιση του τζίρου της» για να αποφύγουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις.
Παρά το ότι δύσκολα θα χαρακτήριζε κανείς τη λειτουργία των εφοριών γενικώς «εύρυθμη», αυτή μάλλον δεν θα επηρεαζόταν από τη διενέργεια μιας μεμονωμένης πληρωμής. Τα ταμεία των τραπεζών, για παράδειγμα, διενεργούν ευρύθμως χιλιάδες εισπράξεις και αναλήψεις ημερησίως, τελευταία δε πολύ περισσότερες από τις δεύτερες. Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ η ΓΓΔΕ εισπράττει ακαριαία, αφού οι πληρωμές φόρων γίνονται ηλεκτρονικά και τα χρήματα μεταφέρονται στον λογαριασμό της αυθημερόν, όταν πρόκειται να επιστρέψει χρήματα, καθυστερεί απαράδεκτα μέχρι την έγκριση, ενώ στη συνέχεια χρειάζονται τουλάχιστον δύο εβδομάδες για να μεταφερθούν τα χρήματα στον δικαιούχο, αφού κάθε εφορία στέλνει ταχυδρομικά τις εντολές στην Τράπεζα της Ελλάδος η οποία τις επεξεργάζεται με σχετικά αργό ρυθμό. Είναι λυπηρό ότι η ΓΓΔΕ υιοθετεί τη σύγχρονη τεχνολογία μόνο στην κατεύθυνση των εισπράξεων και όχι των επιστροφών.
Εκεί όμως που η ανακοίνωση πραγματικά ξεπερνά τα εσκαμμένα, είναι όταν απειλεί με ποινική δίωξη «για παρακώλυση της λειτουργίας των ΔΟΥ» όποιον έχει στα χέρια του απόφαση της ελληνικής Δικαιοσύνης την οποία προσπαθεί να εκτελέσει. Νομίζω ότι πρέπει η ίδια η Δικαιοσύνη να παρέμβει και να εξετάσει κατά πόσον η ΓΓΔΕ μπορεί να απειλεί με διώξεις πολίτη ο οποίος το μόνο που ζητάει είναι να συμμορφωθεί η εν λόγω υπηρεσία με μια τελεσίδικη απόφαση της πρώτης. Το μεγαλύτερο όμως ενδιαφέρον έγκειται στο ότι στην ανακοίνωση δεν γίνεται καμία απολύτως αναφορά στον δικαιωμένο δικαστικά πολίτη ούτε στη «νόμιμη» διαδικασία που πρέπει αυτός τελικά να ακολουθήσει, ώστε να πάρει τα χρήματα που του οφείλει το κράτος. Η περιφρόνηση του πολίτη και των επιχειρήσεων από το κράτος έχει αποδειχθεί εμπειρικά (Frey, Torgler 2006) ότι τσαλακώνει το φορολογικό φρόνημα (tax morale) και ενισχύει τη φοροδιαφυγή, μη διασφαλίζοντας, εν προκειμένω, τα δημόσια έσοδα.
* Ο κ. Βασίλης Μασσέλος είναι πρόεδρος Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πλεκτικής & Ετοίμου Ενδύματος.