«Οσο περνάει ο καιρός, πολύς κόσμος απογοητεύεται από την πολιτική σε παγκόσμιο επίπεδο. Ξεχνά όμως ότι υπάρχουν θεσμοί που ποτέ δεν έχουν επιβάλει την άποψή τους αλλά έχουν στηριχθεί στην πειθώ και στον σεβασμό για να υπερασπιστούν πανανθρώπινες αξίες. Αν τους ενισχύσουμε και πληροφορηθούμε για το έργο τους, τότε μπορεί να ανοίξει μια χαραμάδα αισιοδοξίας».
Η Αικατερίνη Τζιτζικώστα, πρόεδρος της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής της UNESCO από το 2004, γνωρίζει από πρώτο χέρι ορισμένα από τα ζητούμενα της εποχής μας που ήταν ανέκαθεν τα βασικά προτάγματα της αποστολής του διεθνούς οργανισμού: τις πρωτοβουλίες με παγκόσμια εμβέλεια σε θέματα εκπαίδευσης, πολιτισμού, επικοινωνίας και επιστημών, τη συνέργεια των κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανισμών, την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, την προβολή της διαφορετικότητας. Τη συναντήσαμε στο γραφείο της στο κέντρο της Αθήνας, όπου δέχθηκε να μας μιλήσει για το τεράστιο έργο που έχει επιτελέσει ο διεθνής οργανισμός.
Πόσο γνωστό είναι; Οχι τόσο όσο θα έπρεπε…
«Δυστυχώς η συνεισφορά σε παγκόσμιο ή τοπικό επίπεδο δεν είναι τόσο εμφανής στην κοινή γνώμη. Το μόνο που γνωρίζουν οι πολίτες είναι οι τοποθεσίες ή τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι υπό την προστασία μας», είναι μια από τις πρώτες της κουβέντες. «Αυτό δεν μας κάμπτει αλλά μας πεισμώνει να ενδυναμώσουμε τις συνεργασίες μας, διότι -όπως γνωρίζετε- αυτό είναι και το μεγαλύτερό μας όπλο: το γεγονός ότι εδώ και δεκαετίες έχουμε την τεχνογνωσία να δημιουργούμε δίκτυα όχι μόνο με κυβερνήσεις και με διεθνείς οργανισμούς αλλά και με ανθρώπους του πνεύματος, της τέχνης και των επιστημών. Αυτοί είναι οι εταίροι μας, οι πρεσβευτές μας στη διεθνή κοινή γνώμη».
Συνεχίζει: «Οσο και αν ακούγεται παράδοξο, το εποικοδομητικό έργο δεν είναι κάτι που προσελκύει τα ΜΜΕ διεθνώς. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Η UNESCO αναφέρθηκε ξανά πριν από λίγο καιρό στην Ελλάδα για το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα. Ομως σπανίως, για να μην πω ποτέ, δεν θα βγει ένα ρεπορτάζ για τη δράση της π.χ. στην Αφρική ή για το θέμα της προώθησης της ισότητας των γυναικών ή ζητημάτων που αφορούν τη νεολαία. Οταν ένας οργανισμός έχει τόσο μεγάλη ομπρέλα τομέων, είναι μοιραίο να υποφωτίζεται η συνεισφορά του. Η UNESCO εστιάζει επίσης στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά, στην προστασία του περιβάλλοντος, στη βιοηθική, στο ντόπινγκ, στην ισοτιμία στην εκπαίδευση, στη μετανάστευση κ.ά. Δίνει μάχες σε παγκόσμιο επίπεδο προσπαθώντας να βοηθήσει τις κυβερνήσεις των χωρών -ιδιαίτερα των αναπτυσσόμενων- να υιοθετήσουν μέτρα για το κοινό καλό των ανθρώπων και της φύσης. Ολα αυτά καλείται να τα κάνει με έναν χαμηλό ετήσιο προϋπολογισμό που επωμίζονται τα μέλη της και ενισχύεται από κάποιες δωρεές», μας ενημερώνει η Αικατερίνη Τζιτζικώστα.
Ποια είναι η κύρια προτεραιότητα για την εθνική μας επιτροπή; «Οι προτεραιότητες των δράσεων συναποφασίζονται κεντρικά. Εμείς επωμιζόμαστε το καθήκον όμως να αποκτήσουμε ερείσματα στην τοπική κοινωνία. Ενα από τα καλύτερα παραδείγματα είναι η δουλειά που έχουμε κάνει με τα συνεργαζόμενη με την UNESCO σχολεία στην Ελλάδα, με στόχο να περάσουμε στη νέα γενιά αξίες, ιδανικά αλλά και γνώση για το πώς μπορούν να γίνουν μελλοντικά ενεργοί και συνειδητοποιημένοι πολίτες αυτού του κόσμου.
Συνεργασίες
Παράλληλα, συνεργαζόμαστε με πολλά υπουργεία και με μη κυβερνητικούς φορείς. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα της ανώτερης βαθμίδας, καθώς υπάρχουν οι πανεπιστημιακές έδρες της UNESCO. Ο οργανισμός έχει 198 μέλη και οι εθνικές επιτροπές παρέχουν ολόκληρη την ενημέρωση στην έδρα του στο Παρίσι για τις ανάγκες, τις προτεραιότητες και την κατάσταση που επικρατεί σε κάθε χώρα.
Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωρισθεί ακόμα περισσότερο η σπουδαιότητά τους για να μπορεί να λειτουργεί σωστά ένας τόσο μεγάλος φορέας», λέει η Αικατερίνη Τζιτζικώστα που έχει μια επιτυχημένη πορεία στον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα, που ξεπερνάει τα 40 χρόνια. Είναι εμπνεύστρια, ιδρύτρια και πρόεδρος του Κέντρου UNESCO για τις Γυναίκες και την Ειρήνη στα Βαλκάνια.
O διεθνής οργανισμός, που από φέτος μετράει επτά δεκαετίες ζωής, δίνει τη δική του μάχη. Το καταστατικό του αποκρυσταλλώνει την ανάγκη για πνευματική και ηθική ηγεσία στην ανθρωπότητα. «Αν μετά τον Πόλεμο ο ρόλος μας ήταν σημαντικός, φανταστείτε πόσο καίριος είναι σήμερα σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, αναζητώντας ένα αντίβαρο στην ιδιοτέλεια, την κερδοσκοπία, τον εθνικισμό, τη βαρβαρότητα που επιδεικνύουν ακραίοι άνθρωποι καταστρέφοντας μνημεία και αφαιρώντας ζωές. Μπορεί η UNESCO να ιδρύθηκε το 1945, αλλά, όπως βλέπουμε, απέχουμε πολύ από το να απολαύσουμε τα ιδανικά της ειρήνης και του σεβασμού στον διαπολιτισμικό διάλογο», τονίζει στην «Κ».