Ο κ. Γ. Μπιζάνιας είναι Καλύμνιος ψαράς που ρίχνει παραγάδι στη Σαντορίνη. «Είναι πολύ αυστηροί οι περιορισμοί στην αλίευση ψαριών, όπως ο κόκκινος τόνος. Αυτά είναι ψάρια που δεν φεύγουν πια από τη Μεσόγειο», λέει.
Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πιο οργανωμένα και αποτελεσματικά συστήματα παρακολούθησης της αλίευσης των θαλασσών (ΟΣΠΑ) σε όλη την Ε.Ε. Τράτες, μηχανότρατες και κάθε είδους επαγγελματικά σκάφη εξοπλίζονται προαιρετικά μέχρι σήμερα (αλλά υποχρεωτικά από τις 20 Αυγούστου) με ειδικό λογισμικό καταγραφής των αλιευμάτων, το οποίο καταχωρεί τα δεδομένα σε βάση στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης σε πραγματικό χρόνο. Τα στοιχεία στη συνέχεια αποστέλλονται σε βάση δεδομένων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία παρακολουθεί την αλιεία σε ολόκληρη την Ηπειρο. «Το έργο είναι σημαντικό για πολλούς λόγους. Για πρώτη φορά το ελληνικό κράτος διαθέτει πραγματικά στοιχεία για τον πληθυσμό των ψαριών που αλιεύονται, γεγονός που συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου, δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους Ελληνες ψαράδες, αφού χτυπάει τις "ελληνοποιήσεις", γλιτώνει τους ίδιους από λειτουργικά κόστη και γραφειοκρατία και αποτρέπει τα πρόστιμα εκατομμυρίων που υφίστατο η χώρα, για πολλά χρόνια, εξαιτίας της πλημμελούς εποπτείας που είχε στον θαλάσσιο χώρο», εξηγεί ο κ. Μιχάλης Ζερβός, ο οποίος είχε την ιδέα και υλοποίησε το συγκεκριμένο έργο, ως ιδιώτης ανάδοχος.
Μέχρι πρότινος, οι ψαράδες έπρεπε να παρουσιαστούν στο λιμεναρχείο προκειμένου να δηλώνουν για κάθε κατάπλου την ποσότητα, το είδος των ψαριών και τις τοποθεσίες στις οποίες αυτά αλιεύτηκαν. Το σύστημα επιτρέπει αυτό να γίνεται σε πραγματικό χρόνο, μέσα από το σκάφος, αφού ο ψαράς δεν χρειάζεται να κάνει κάτι περισσότερο από το να συμπληρώσει τη σχετική ηλεκτρονική φόρμα στην ιστοσελίδα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Αμέσως ενημερώνονται οι αρχές και οι χονδρέμποροι, που αγοράζουν αυτόματα το απόθεμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος, από τον Σεπτέμβριο έως σήμερα έχουν διακινηθεί 40 εκατομμύρια τόνοι ψαριών, ενώ από τον Απρίλιο για πρώτη φορά τα στοιχεία αλίευσης συμφωνούν με τα στοιχεία στις ιχθυόσκαλες, γεγονός που σημαίνει ότι οι δηλώσεις των ψαράδων στα λιμεναρχεία δεν προσέθεταν απλώς ταλαιπωρία στους ίδιους, αλλά ήταν και ελλιπείς.
«Ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχαμε ακριβή στοιχεία, είχαμε εκτιμήσεις. Κάθε μέρα στοιβάζονταν ντάνες με χαρτιά – τα ημερολόγια των ψαράδων στα λιμεναρχεία. Ποτέ δεν προλαβαίναμε να τα αποδελτιώσουμε στην ώρα τους» εξηγεί η υπεύθυνη της διεύθυνσης αλιείας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης Μαρίνα Πέτρου. Κάθε μέρα, 2.000 επαγγελματίες ψαράδες έπρεπε να καταθέτουν με τον κατάπλου το ημερολόγιο του ταξιδιού τους, όπου δήλωναν τι έπιασαν, σε ποια περιοχή, ενώ δεν έλειπαν και οι αλλοιώσεις στοιχείων με τη δήλωση, για παράδειγμα, μικρότερου αριθμού ψαριών έναντι μεγαλύτερου βάρους. «Στην αρχή το φοβόντουσαν, όμως πλέον το έχουν συνηθίσει και τους βολεύει. Επιδοτήσαμε την αγορά μικρών στρατιωτικών λάπτοπ που αντέχουν στην υγρασία σε ποσοστό 100%, κάτι που λειτούργησε σαν επιπλέον κίνητρο», συνεχίζει η κ. Πέτρου.
Οι πρώτοι και οι πιο φανατικοί υποστηρικτές του συστήματος ήταν οι ψαράδες της Καλύμνου, που το υιοθέτησαν σε ποσοστό 100%. «Εγινε καλή καμπάνια από τη διεύθυνση αλιείας και κατάλαβαν τα πλεονεκτήματα, όπως ότι μπορούν να διαχωριστούν οι επαγγελματίες που ασχολούνται αμιγώς με την αλιεία, από άλλους οι οποίοι έχουν παράλληλες δραστηριότητες», εξηγεί ο κ. Ζερβός. Τα προνόμια που απολαμβάνουν οι επαγγελματίες αφορούν την αλίευση ειδών υπό περιορισμό, κατά κύριο λόγο «πελαγίσια», προκειμένου να προστατευθεί ο πληθυσμός τους, όπως ο κόκκινος τόνος. Υπάρχουν μόνο 37 άδειες αλίευσης του κόκκινου τόνου στην Ελλάδα. Μέχρι σήμερα το ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης της αλιείας βρίσκεται σε έναν στόλο 1.600 αλιευτικών σκαφών, όμως σε λίγο θα επεκταθεί στο σύνολο, γεγονός που θα εμφανίσει το ποσοστό των ανενεργών σκαφών, αλλά και το ποσοστό της αλιείας προστατευομένων ειδών, όπως κάποιων καρχαριοειδών, της θαλάσσιας χελώνας κ.ά. «Για πρώτη φορά έχουμε πραγματικά στοιχεία και μπορούμε να ιχνηλατήσουμε την ακριβή προέλευση κάθε ψαριού, να υποβοηθήσουμε την προστασία των επαπειλούμενων ειδών, αλλά και να στηρίξουμε το Λιμενικό στους ελέγχους που πραγματοποιεί» λέει ο κ. Ζερβός.
Το σύστημα δημοσιεύει, μεταξύ άλλων, χάρτες με τις περιοχές και τις ποσότητες που επιτρέπεται να αλιευθούν και τα σκάφη στέλνουν πίσω τη διαδρομή τους πάνω στον χάρτη, την ποσότητα και το είδος του αλιεύματος, γεγονός που βοηθά στη διατήρηση των επαπειλούμενων πληθυσμών. «Ενα απειλούμενο είδος δεν μπορεί να δηλωθεί στο σύστημα, εκτός αν έχω ειδική άδεια, οπότε ανοίγει η επιλογή. Αν δεν το δηλώσω, δεν μπορώ να το εμπορευθώ» εξηγεί ο κ. Μπιζάνιας. «Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι επικοινωνούμε με το υπουργείο και μπορούμε να υποδείξουμε διορθώσεις τόσο στο σύστημα όσο και στις ακολουθούμενες πολιτικές. Για παράδειγμα, τους λέμε ότι πρέπει να χαλαρώσει ο περιορισμός στην αλίευση του κόκκινου τόνου. Είναι μεγάλοι οι πληθυσμοί του συγκεκριμένου ψαριού και θα μπορούσε η χαλάρωση να τονώσει την ελληνική αλιεία», λέει ο κ. Μπιζάνιας.