Η «μνημονιακή» στροφή του ΣΥΡΙΖΑ και η διακομματική υπερψήφιση των προαπαιτούμενων μέτρων δεν ισοδυναμούν με εξάλειψη των πολιτικών διαφορών, ούτε αναιρούν την ανάγκη για σοβαρή και αξιόπιστη αντιπολίτευση. Αντίθετα, επιβάλλουν την ανασύνταξη των φιλοευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων και κυρίως της Νέας Δημοκρατίας, η οποία βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική πρόκληση. Η πολιτικά γενναία και υπεύθυνη απόφαση να στηρίξει την προσπάθεια παραμονής της χώρας στο ευρώ, δεν πρέπει να μετατρέψει τον κύριο εκφραστή της Κεντροδεξιάς στην Ελλάδα σε δεκανίκι της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Μιας κυβέρνησης, η οποία όχι απλώς δεν πιστεύει στις μεταρρυθμίσεις που απαιτεί η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας εντός ευρώ, αλλά προωθεί μια ατζέντα συνολικής οπισθοδρόμησης παντού: στην παιδεία, στη δημόσια διοίκηση, στη λειτουργία των θεσμών· μιας κυβέρνησης προσκολλημένης σε ιδεοληψίες που έχουν εγκαταλειφθεί σε όλο τον κόσμο, πλην των «φωτεινών παραδειγμάτων» της Βενεζουέλας και της Βόρειας Κορέας· μιας κυβέρνησης που ενστερνίζεται τον κρατισμό ως κυρίαρχη ιδεολογία, που αποστρέφεται και σχεδόν ενοχοποιεί έννοιες όπως η επιχειρηματική επιτυχία, η αριστεία, η τεχνολογική πρόοδος.
Η Νέα Δημοκρατία δεν μπορεί να δείξει ανοχή στην εφαρμογή αυτής της πολιτικής, με άλλοθι τη συναίνεση. Δεν μπορεί, επίσης, να αποδυθεί σε «μάχες χαρακωμάτων» κατά των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων και υπέρ συγκεκριμένων ομάδων ή συντεχνιών. Κυρίως, δεν μπορεί και δεν πρέπει να παγιδευτεί στη ρητορική του λαϊκισμού, στον οποίο επένδυσαν τα κόμματα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ιδίως από το 2009, που ξεκίνησε η κρίση, και μετά. Ο λαϊκισμός είναι κάτι ξένο στην παράδοση, στα ίδια τα γονίδια αυτής της παράταξης. Γι’ αυτό και η αντιπαράθεση σε αυτό το πεδίο την έβλαψε. Υπονόμευσε την αξιοπιστία της και αποδυνάμωσε τα ερείσματά της στην κοινωνία, ιδιαίτερα στα αστικά στρώματα από όπου αντλεί το μεγαλύτερο μέρος της εκλογικής της δύναμης.
Στο νέο πολιτικό περιβάλλον που διαμορφώνεται, η Νέα Δημοκρατία οφείλει να επανακαθορίσει το πολιτικό της στίγμα· να ανακτήσει τα χαρακτηριστικά μιας φιλελεύθερης ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς παράταξης· να αρθρώσει σαφή πολιτικό λόγο, με συγκεκριμένες θέσεις, χωρίς στρογγυλοποιήσεις, ευχολόγια και γενικότητες. Να τολμήσει, όχι μόνο να αναδείξει, αλλά και να συγκρουστεί στην πράξη με τις παθογένειες που οδήγησαν τη χώρα στην κρίση, χωρίς εκπτώσεις και υποχωρήσεις.
Αν θέλει να ασκήσει υπεύθυνη αντιπολίτευση, η Νέα Δημοκρατία πρέπει να τολμήσει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς να χαϊδεύει αυτιά. Θα πρέπει να υποστηρίξει ότι η επίτευξη μηδενικών ελλειμμάτων δεν είναι απλώς απαίτηση των δανειστών, αλλά προϋπόθεση για να σταθεί ξανά η χώρα στα πόδια της, να ανακτήσει την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπειά της. Θα πρέπει να προτείνει μια υπεύθυνη δημοσιονομική πολιτική, με αιχμή του δόρατος την καταπολέμηση της κρατικής σπατάλης, αντί της εξοντωτικής φορολόγησης. Και αντί να σιγοντάρει το κλίμα μίσους κατά των Ευρωπαίων εταίρων, να αναδείξει τις καλές πρακτικές που εφαρμόζουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες σε θέματα φορολογικής πειθαρχίας και αξιολόγησης κρατικών δαπανών.
Η Νέα Δημοκρατία οφείλει σαφώς να θέσει σε προτεραιότητα την αποκατάσταση των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης, αλλά να πει παράλληλα ξεκάθαρα ότι το κράτος δεν μπορεί να μοιράζει παροχές, με πόρους που δεν υπάρχουν· ότι η μόνη πραγματική πηγή εθνικού πλούτου είναι η ιδιωτική πρωτοβουλία και ότι δεν μπορούν να υπάρξουν νέες θέσεις εργασίας, υψηλότεροι μισθοί και έσοδα για το κράτος, εάν δεν υπάρξουν περισσότερες και ισχυρότερες επιχειρήσεις, εάν δεν υπάρξουν περισσότεροι σοβαροί επενδυτές που θα εμπιστευθούν τα κεφάλαιά τους στη χώρα.
Η Νέα Δημοκρατία πρέπει να υποστηρίξει ότι ο ρόλος του κράτους δεν είναι να ρυθμίζει ασφυκτικά την οικονομική δραστηριότητα, να παριστάνει τον επιχειρηματία, να συντηρεί μονοπώλια και σκανδαλώδη προνόμια· είναι, αντίθετα, να παρέχει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες σε συγκεκριμένους κρίσιμους τομείς, όπως η υγεία, η παιδεία, η ασφάλεια και η κοινωνική πρόνοια· είναι, επίσης, να αναδιανέμει δίκαια τον παραγόμενο πλούτο, στηρίζοντας τους αδύναμους και διασφαλίζοντας ίσες ευκαιρίες για όλους.
Το γεγονός ότι στις 5 Ιουλίου με το δημοψήφισμα η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών απέρριψε τα μηνύματα της φιλοευρωπαϊκής αντιπολίτευσης, πρέπει να λειτουργήσει για τη Νέα Δημοκρατία ως τελευταίο «καμπανάκι» αφύπνισης. Είναι πλέον ζήτημα επιβίωσης για την παράταξη να χαράξει μια νέα στρατηγική προσέγγισης της κοινωνίας, με νέο πολιτικό περιεχόμενο, αλλά και με νέα πρόσωπα στην πρώτη γραμμή· με ανθρώπους που δεν θα προέρχονται από τον κομματικό σωλήνα και τα πολιτικά τζάκια, αλλά από την κοινωνία, από τη νέα γενιά, από τον κόσμο της εργασίας και της παραγωγής.
Το «κενό» που δημιουργήθηκε με το τέλος των ψεύτικων διλημμάτων, αργά ή γρήγορα, θα καλυφθεί. Κερδισμένες θα βγουν οι πολιτικές δυνάμεις που θα καταφέρουν να ορίσουν το νέο πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Η Νέα Δημοκρατία έχει σήμερα αυτή την ευκαιρία. Εχει τη δυνατότητα να επαναφέρει τον διάλογο στο επίπεδο της πολιτικής ουσίας. Να πείσει με συγκεκριμένες θέσεις, πρόγραμμα και προτάσεις ότι αξίζει να την εμπιστευθούν ξανά οι πολίτες.
* Ο κ. Γιάννης Παπαθανασίου είναι πρώην υπουργός.