Με την έννοια της εμπιστοσύνης, απαραίτητη για την πολιτική επιβίωση της κυβέρνησης αλλά και την πολιτική σταθερότητα της χώρας, ασχολήθηκε ο Αντώνης Μανιτάκης σε άρθρο του στην κυριακάτικη «Κ» (26/07). Γράφει, μεταξύ άλλων, ο συνταγματολόγος καθηγητής και πρώην υπουργός: «Ποτέ άλλοτε στην ελληνική συνταγματική ιστορία μια κυβέρνηση δεν διέθετε τόσο ευρεία αλλά και τόσο ισχνή και αβέβαιη, ταυτόχρονα, πλειοψηφία, τόσο παράδοξη και τόσο αντιφατική κοινοβουλευτική στήριξη. Ομηρος πολιτικά των διαφωνούντων συντρόφων της, αιχμάλωτη κοινοβουλευτικά της αντιπολίτευσης. Η ζωή της εξαρτάται από την ψήφο βουλευτών που δεν της έχουν καμία εμπιστοσύνη. Το έργο της, από την άλλη μεριά, στηρίζεται και ψηφίζεται από βουλευτές που η ίδια δεν εμπιστεύεται».
Και ο χορός των αντιφάσεων κορυφώνεται: «Μια κυβέρνηση μειοψηφίας, που καλείται ωστόσο να κρατήσει τη χώρα όρθια και να μην την αφήσει να πέσει στον γκρεμό, που η ίδια την έσυρε και, παράλληλα, να την οδηγήσει έξω από την κρίση, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα που δεν ενστερνίζεται και δεν πιστεύει».
Παράλληλα με τις αντιφάσεις κορυφώνεται και η απελπιστική έλλειψη εμπιστοσύνης: καταγγελίες, μηνυτήριες αναφορές, «αδειάσματα» μεταξύ υπουργών και στελεχών, με επικεφαλής αυτού του ιδιότυπου corps de ballet τον προικισμένο στα άλματα (λογικής και αυτοδιαψεύσεων) Γιάνη Βαρουφάκη.
Η χώρα παραμένει ακυβέρνητη. Με την πολιτική ηγεσία απορροφημένη από τον εσωκομματικό σαματά της, την καταμέτρηση… φρονούντων και αντιφρονούντων, σχέδια ρήξεων και επιστροφής στη δραχμή, ένα ετερόκλητο και ετεροβαρές συνονθύλευμα που ούτε τη χώρα διοικεί αλλά ούτε και πρόσωπα –πλην δύο, τριών, εξαιρέσεων– διαθέτει για να τη διοικήσουν, ενώ εξακολουθεί να πορεύεται σύριζα στο κενό.
Η όποια εμπιστοσύνη, μέσα σε αυτήν τη συνθήκη, έχει αποσυρθεί στα ενδότερα. Σε ομάδες ανθρώπων που εργάζονται –όσο μπορούν– παραγωγικά, για να μη σταματήσουν να αναπνέουν εντελώς η οικονομία και οι επιχειρήσεις. Τους εργαζόμενους Ελληνες, όσους έχουν απομείνει από τον ιδιωτικό τομέα και όσους από το Δημόσιο συμβάλλουν στη λειτουργία της κρατικής μηχανής. Χάρη σ’ αυτούς εξακολουθεί να υπάρχει η χώρα.
Οι επιπτώσεις από αυτήν τη γενικευμένη έλλειψη εμπιστοσύνης, που παράγει διαρκώς αστάθεια και απροσδιοριστία, αποτυπώνονται με ευκρίνεια σε μια μουδιασμένη κοινωνία με ισχυρές φυγόκεντρες τάσεις. Αν τα σχέδια εξόδου από το ευρώ περισσεύουν στον κυβερνητικό συνασπισμό των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, τα σχέδια ενός μέρους του πληθυσμού (νέου, ενεργού και δημιουργικού) για έξοδο από τη χώρα ενισχύονται. Γιατί δεν είναι μόνο η υψηλή ανεργία ο σύμμαχος για την αναζήτηση μιας δουλειάς εκτός Ελλάδος. Είναι η συντριβή της εμπιστοσύνης ότι με το δεδομένο πολιτικό προσωπικό η χώρα μπορεί να μπουσουλήσει έστω προς την ανάπτυξη. Ετοιμάζουν τα διαβατήριά τους γιατί όλο και λιγότερο μπορούν να ζήσουν στην Ελλάδα. Οχι να επιβιώσουν οικονομικά· να ζήσουν. Που σημαίνει να πιστέψουν σε μια αλλαγή του τοπίου, στη συγκρότηση μιας πολιτικής η οποία έστω με πολλές στερήσεις θα οδηγήσει στην αναδιάρθρωση του συστήματος. Να πιστέψουν, δηλαδή, ότι αν μείνουν εδώ, οι δυσκολίες και οι ματαιώσεις που θα αντιμετωπίσουν θα επενδυθούν σε μια καλή (αρκετά με το εκπτωτικό «καλύτερη») επόμενη μέρα.
Ελλειψη εμπιστοσύνης ισοδυναμεί με έλλειψη ελπίδας. Οι σκληρές, δίκαιες, μεταρρυθμίσεις και αποφάσεις, όσες αντιδράσεις κι αν προκαλούν, έχουν σύμμαχο τον χρόνο. Τον επερχόμενο, όχι τον προπροηγούμενο στον οποίο ζει η Αριστερή Πλατφόρμα και ένα μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι διαλυτική. Ενισχύει την παράνοια, γενικεύοντας την α-νοησία και την καχυποψία.