Οι Θεοί στάθηκαν γενναιόδωροι με τον Θεοδωράκη. Του δώρισαν αφειδώλευτα ταλέντο, πάθος, τόλμη και βίο μακρύ· δημιουργικό και θυελλώδη. Και τα δώρα αυτά ο ίδιος τα μετουσίωσε και τα μετουσιώνει σε αντίδωρο προς τους Ελληνες. Ο Θεοδωράκης γοήτευσε και γοητεύει, εξάπτει πάθη, διχάζει και ενώνει. Προκαλεί τον θαυμασμό και τη μήνιν. Γιατί συνεχώς δημιουργεί και ακατάβλητος μάχεται.
Υπάρχουν πολλοί, που, ενεοί μπρος στο ταλέντο του και ενάντιοι στις επιλογές του, διαφορίζουν τον δημιουργό από τον πολίτη Θεοδωράκη, γιατί θέλουν να αφορίσουν τον δεύτερο. Και αυτοί είναι κατά καιρούς πολλοί και ποικίλοι. Είναι οι εθνικόφρονες της νικήτριας Δεξιάς της εποχής των Λαμπράκηδων. Είναι οι θιασώτες της Εθνοσωτηρίου της εποχής των απαγορευμένων τραγουδιών του. Είναι οι νεοσταλινικοί του ’74 της εποχής του «Καραμανλής ή τανκς». Είναι οι ανδρεϊκοί του ’89, της εποχής της συναυτουργίας της Αριστεράς με τη Νέα Δημοκρατία. Είναι οι αριστερογενείς όψιμοι ευρωπαϊστές που μίλησαν καταφρονετικά για τη θνησιγενή «Σπίθα» του.
Οσοι τον επικρίναμε, από όποια αφετηρία ή τάχα «θέση» ορμώμενοι, νομίζαμε πως ο Θεοδωράκης είναι πολιτικός ή, ακόμη χειρότερα, οπαδός. Μάλλον κάναμε λάθος. Ο πολίτης Θεοδωράκης είναι αγωνιστής και polemiste, όπως είναι και δημιουργός. Πάντα παρών. Και στο βάθος, νομίζω, παραμένει κομμουνιστής. Ομως η ένταση της τόλμης του μας δυσκολεύει να τον εντάξουμε -ακόμη και ως κομμουνιστή- στα κουτάκια των ιδικών μας πολιτικών κατηγοριοποιήσεων.
Ο δημιουργικός του οίστρος είναι σε σύζευξη με το αγωνιστικό του μένος. Τα λαϊκά του τραγούδια, οι επτανησιότροπες μελωδίες του, τα ορατόριά του, οι όπερές του, οι συμφωνίες του, η μουσική του όλη, η γνωστή και η σχεδόν άγνωστη είναι, εν πολλοίς, τέκνα αυτής της σύζευξης. Και μόνη η μεγάλη του συνεισφορά στην εξοικείωση του ευρέως κοινού με δημιουργίες ποιητών της νεοελληνικής γραμματείας, όπως ο Κάλβος, ο Σικελιανός, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Βάρναλης, ο Κατσαρός και βέβαια ο Ρίτσος, αλλά και η συμφωνική μουσική του πάνω στον Σολωμό, κατέστησαν τον Θεοδωράκη σταθερό φωτοδότη στο σύμπαν του νεοελληνικού μας πολιτισμού.
Σήμερα, που κλείνει τα 90 του χρόνια, ας ευχηθούμε στον Μίκη χρόνια πολλά.