Σχεδόν τα μισά από τα κεφάλαια που δόθηκαν στις ελληνικές τράπεζες από την ΕΚΤ ως ενίσχυση ρευστότητας, μέσω ELA, τα «σήκωσαν» οι καταθέτες, οι οποίοι φοβήθηκαν είτε την έξοδο από το ευρώ, είτε το κούρεμα καταθέσεων, είτε και τα δύο. Τώρα γνωρίζουμε ότι υπήρχε ισχυρό ενδεχόμενο να υλοποιηθούν οι κίνδυνοι αυτοί. Και δεν είναι βέβαιον ότι έχουν εξαλειφθεί εντελώς.
Αυτό ακριβώς, η αβεβαιότητα που επικρατεί, είναι το σημαντικότερο εμπόδιο για την οικονομία σήμερα. Το γεγονός δηλαδή ότι δεν υπάρχει γρήγορος τρόπος να αρθούν τα έκτακτα μέτρα ή να μετριαστούν οι επιπτώσεις τους.
Η επιβολή του κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls) εξελίσσεται σε περιοριστικό παράγοντα κάθε οικονομικής δραστηριότητας. Αυτήν τη στιγμή δεν έχει νόημα η ακαδημαϊκή συζήτηση αν επιβλήθηκαν σωστά ή όχι. Αυτό που φαίνεται πλέον είναι ότι η επιβολή του ελέγχου, εφόσον συνεχίζεται, έχει επιπτώσεις πολύ σημαντικότερες απ’ όσες έχουν καταγραφεί έως τώρα. Οσο διατηρούνται, μέρος της οικονομικής δραστηριότητας μετακινείται είτε στην παραοικονομία είτε στο εξωτερικό. Ο,τι από τα δύο κι αν συμβεί, το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό για την οικονομία και τις προοπτικές ανάκαμψης. Επίσης σημαντικό είναι ότι η επιβολή των περιορισμών αυτών αφήνει μεγάλα περιθώρια για αθέμιτες συναλλαγές πολιτών με στελέχη τραπεζών ή του δημοσίου.
Γι’ αυτό μία από τις πρώτες προτεραιότητες πρέπει να είναι η άρση των περιορισμών, οι οποίοι όσο ισχύουν καθιστούν ανέφικτη την αύξηση των καταθέσεων που υποτίθεται ότι είναι ένας από τους λόγους για την επιβολή τους. Οι συναισθηματικές εκκλήσεις για αύξηση των καταθέσεων, για επιστροφή των κεφαλαίων που έχουν αποσυρθεί από τις τράπεζες δεν θα συγκινήσουν κανέναν όσο ισχύουν οι περιορισμοί. Τα κεφάλαια δεν θα επιστρέψουν στις τράπεζες για να εγκλωβιστούν όσο επιτρέπονται αναλήψεις με το σταγονόμετρο.
Αυτήν τη στιγμή, μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων του εισαγωγικού εμπορίου ουσιαστικά απαγορεύεται, και ο μοναδικός λόγος που δεν υπάρχουν ελλείψεις στην αγορά είναι η πτώση της κατανάλωσης. Είναι βέβαιον ότι στους περισσότερους κλάδους τα αποθέματα θα εξαντληθούν μετά από λίγες εβδομάδες. Αλλά και οι εξαγωγές επίσης παρεμποδίζονται, καθώς αδυνατούν να εισάγουν πρώτες ύλες και υλικά συσκευασιών.
Επίσης, ισχυρή εντύπωση έχουν δημιουργήσει οι περιορισμοί στη χρήση πιστωτικών καρτών ελληνικών τραπεζών στο εξωτερικό ή για αγορές από το διαδίκτυο. Αυτές υποτίθεται επιτρέπονται μόνο εφόσον βρίσκονται «εντός του ημερήσιου ορίου ποσού το οποίο εγκρίνεται για κάθε τράπεζα ξεχωριστά από την Επιτροπή Εγκρίσεως Τραπεζικών Συναλλαγών». Αν δηλαδή κάποιος βρίσκεται στο εξωτερικό, η πιστωτική κάρτα του ίσως δεν ισχύει εφόσον άλλοι πελάτες της τράπεζας κατάφεραν νωρίτερα να εξαντλήσουν το όριο της τράπεζας!
Κάθε περιορισμός, κάθε επιβολή ελέγχων και διαδικασιών παροχής άδειας είναι η χαρά του γραφειοκράτη. Κάποιοι που αισθάνονταν ασήμαντοι αποκτούν ξαφνικά εξουσία και ισχύ να λαμβάνουν σημαντικές για τη ζωή των άλλων αποφάσεις. Η πολιτική ηγεσία έχει την ευθύνη να απελευθερώσει την οικονομία αλλά και τους… γραφειοκράτες από αυτήν την παράδοξη κατάσταση. Οσο ταχύτερα αρθούν οι περιορισμοί, τόσο καλύτερα θα είναι τα πράγματα για την οικονομία και την κοινωνία.