Η χώρα βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με την απειλή εξόδου από την Ευρωζώνη και επιστροφής στη βαλκανική της μοίρα, ταπεινωμένη, εξαθλιωμένη οικονομικά, αποδυναμωμένη εθνικά. Ωστόσο η πορεία προς την άβυσσο του Grexit μπορεί να αντιστραφεί. Υπάρχουν, για πρώτη φορά στα πέντε χρόνια της κρίσης, θετικές προϋποθέσεις, που συγκροτούν την τελευταία ευκαιρία για την υπέρβασή της. Αυτές είναι: Η «συνθηκολόγηση» του Αλ. Τσίπρα με την πραγματικότητα. Η υπογραφή της συμφωνίας με τους Eυρωπαίους εταίρους μας θέτει τέρμα στον μανιχαϊστικό διαχωρισμό σε μνημονιακούς – αντιμνημονιακούς και στο διχαστικό δίλημμα ευρώ ή δραχμή. Ο Αλ. Τσίπρας με την υπογραφή του στη συμφωνία διέβη τον Ρουβίκωνα. Διέλυσε τυχόν αμφιβολίες ή υποψίες. Η παραμονή της χώρας στο ευρώ είναι η επιλογή του. Με την απάντησή του στους εσωκομματικούς υποστηρικτές της επιστροφής στη δραχμή διέλυσε φαντασιώσεις, ιδεοληψίες και ανύπαρκτες εναλλακτικές λύσεις. Η επιλογή της δραχμής δεν συνεπαγόταν μόνο αλλαγή του νομίσματος και του προσανατολισμού της χώρας. Αλλά και αλλαγή καθεστώτος.
Η εξουσιοδότηση προς τον Eλληνα πρωθυπουργό 251 βουλευτών, προκειμένου να διαπραγματευτεί, αλλά και να καταλήξει σε συμφωνία με τους εταίρους – δανειστές, καθώς και η υπερψήφιση των «προαπαιτουμένων» από τα 3/4 των μελών του Κοινοβουλίου, διαμορφώνουν, για πρώτη φορά μετά τη Μεταπολίτευση, ένα αρραγές εθνικό μέτωπο όλων των δημοκρατικών κομμάτων, υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη. Οι Eλληνες πολίτες, με συντριπτική πλειοψηφία, πάνω από 75%, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, τάσσονται υπέρ της συμφωνίας, παρά τα σκληρά μέτρα. Διαμορφώνεται έτσι, σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας και κοινωνίας, κλίμα ομοφωνίας και ομοψυχίας για την αναγκαία πορεία της χώρας. Οι πάντες συνομολογούν, με πρώτο τον πρωθυπουργό, ότι η συμφωνία συνεπάγεται μέτρα σκληρά και υφεσιακά. Ορισμένοι μάλιστα ξένοι εκτιμούν ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να την εφαρμόσει και προβλέπουν επιστροφή στο Grexit το 2016. Πρόκειται για μια στατική θεώρηση της συμφωνίας. Αποσιωπάται ότι οι υφεσιακές συνέπειες των μέτρων μπορούν να αντισταθμιστούν από μέτρα και πολιτικές αναπτυξιακού χαρακτήρα, που απορρέουν από την εφαρμογή της συμφωνίας. Συγκεκριμένα: Η ΕΚΤ θα ενισχύσει την παροχή ρευστότητας προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Το αναπτυξιακό πακέτο Γιουνκέρ προβλέπει διάθεση 35 δισ. ευρώ μέχρι το 2020 για επενδυτικά έργα. Γίνεται δυνατή η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Ανοίγει ο δρόμος για την αναδιάρθρωση του χρέους. Εάν τα μέτρα αυτά συνδυασθούν με δομικές μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση και το φορολογικό σύστημα καθώς και τη δημιουργία φιλικού περιβάλλοντος προς τις επιχειρήσεις, είναι βέβαιο ότι θα προσελκυσθούν ξένα επενδυτικά κεφάλαια, ενώ θα επανακάμψουν διαφυγόντα στο εξωτερικό ελληνικά κεφάλαια. Προϋπόθεση για την επίτευξη του «ελληνικού θαύματος» είναι η συγκρότηση μιας ισχυρής, σταθερής και αποτελεσματικής κυβέρνησης. Αυτή την κυβέρνηση δεν μπορεί να προσφέρει σήμερα κανένας κομματικός σχηματισμός, κανένας ανασχηματισμός, καμιά προσφυγή στις κάλπες.
Είναι περισσότερο από ώριμες οι συνθήκες για τον Μεγάλο Συνασπισμό ανάμεσα στον ευρωπαϊκό ΣΥΡΙΖΑ και τη Ν.Δ., αλλά και τα δύο μικρότερα κόμματα, ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι, που συναποτελούν το φιλοευρωπαϊκό τόξο.
Ενας Τσίπρας που μεταλλάσσεται από αρχηγός των ατάκτων του ΣΥΡΙΖΑ σε πρωθυπουργό εθνικής ευθύνης, και ένας συναινετικός, ενωτικός και έμπειρος Μεϊμαράκης έχουν την ιστορική ευθύνη να συνεργασθούν στο πλαίσιο ενός «ιστορικού συμβιβασμού», προκειμένου να βγει η χώρα από την κρίση και να σηματοδοτηθεί η επανεκκίνηση της εθνικής μας πορείας.
Ο Μεγάλος Συνασπισμός αποτελεί τη μοναδική εγγύηση ότι το τρίτο Μνημόνιο θα εφαρμοστεί αποφασιστικά και αποτελεσματικά. Αλλά και την τελευταία ελπίδα συγκρότησης κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας. Χωρίς τις καταστρεπτικές κομματικές και αρχηγικές δουλείες. Η κοινωνία διαθέτει προσωπικότητες με εγνωσμένες ικανότητες, ακεραιότητα και κύρος, ακόμη και διεθνές, με διάθεση προσφοράς και αφοσίωση στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος. Δεν κατοικοεδρεύουν όμως στο σημερινό κομματικό σύστημα. Ο Μεγάλος Συνασπισμός θα εξοπλίσει τους Ελληνες με τα αναγκαία ψυχικά αποθέματα να παλέψουν ενωμένοι και με πίστη στην τελική νίκη. Παράλληλα, θα εμπεδώσει την εμπιστοσύνη στους εταίρους ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα αποφάσισε, επιτέλους, να αναμετρηθεί με τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές παθογένειες που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία και την παρακμή. Η συγκυρία προσφέρει στον Αλ. Τσίπρα και στον Ευ. Μεϊμαράκη την ιστορική ευκαιρία να συνδιαμορφώσουν τη νέα Μεταπολίτευση. Το 1974, ήταν οι συντηρητικές δυνάμεις, υπό τον Κων. Καραμανλή, που διαμόρφωσαν με πνεύμα εθνικής ενότητας και με τη συναίνεση ολόκληρης της αντιπολίτευσης το θεσμικό, πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο που, επί 30 χρόνια (1974-2004), μετέτρεψε την Ελλάδα από βαλκανική σε χώρα ευρωπαϊκή. Παρά τα όποια λάθη και αδυναμίες. Σήμερα οι ρόλοι αντιστρέφονται. Είναι ευθύνη μιας προσγειωμένης στην πραγματικότητα ευρωπαϊκής Αριστεράς, με τη συναίνεση και τη συνεργασία των φιλελεύθερων δυνάμεων, να προωθήσουν, από κοινού, τις μεταρρυθμίσεις.
Ενα σχέδιο εθνικής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι το περιεχόμενο της νέας Μεταπολίτευσης, με κύριους άξονες:
• Τη θεσμική ανασυγκρότηση, με στόχο την αναζωογόνηση των θεσμών της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, ώστε να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας.
• Την επαναθεμελίωση του πολιτικού συστήματος, με αλλαγή του εκλογικού νόμου, κατάργηση του σταυρού προτίμησης, μείωση του αριθμού των βουλευτών στους 200, από τους οποίους οι 150 θα εκλέγονται σε μονοεδρικές περιφέρειες και οι 50 με λίστα.
• Νέο παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο, σε συνεργασία με επιτυχημένους μάνατζερ της πραγματικής οικονομίας.
• Μεταρρύθμιση κράτους, παιδείας, υγείας, ασφαλιστικού, εργασιακών σχέσεων, κοινωνικού κράτους, με στόχο την εμπέδωση της αξιοκρατίας, τις ίσες ευκαιρίες, την προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Μόνο έτσι η Ελλάδα θα γίνει μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα και η πολιτική θα ανακτήσει την αυτονομία της απέναντι στη διαπλοκή. Οχι μόνο με τα οικονομικά συμφέροντα. Αλλά και τα συντεχνιακά, ιδίως του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα, που έχουν θέσει σε ομηρία ολόκληρο το κομματικό σύστημα. Δεν είναι η ώρα για αναζήτηση ευθυνών για το ποιος φταίει περισσότερο ή λιγότερο που η χώρα έφτασε στη χρεοκοπία. Ολοι έχουμε μερίδιο ευθύνης. Οχι μόνο οι πολιτικοί. Αλλά και οι πολίτες. Ούτε είναι η ώρα να λογαριαστεί το «παλαιό» πολιτικό σύστημα με το «νέο», που δεν είναι παρά προϊόν των παθογενειών τις οποίες το «παλαιό» δεν μπόρεσε να καταπολεμήσει. Λαϊκισμός, κρατισμός, κομματοκρατία, κομματικός συνδικαλισμός διαπερνούν οριζόντια ολόκληρο το πολιτικό φάσμα.
* Ο κ. Βασίλης Κοντογιαννόπουλος είναι πρώην υπουργός.