Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, με αφορμή ένα ανορθόγραφο σύνθημα στα αγγλικά σε συγκέντρωση του «Μένουμε Ευρώπη» πριν από το δημοψήφισμα, είχε σχολιάσει σε ένα από τα λιγοστά του tweets ότι, «τελικά, το πρόβλημα της χώρας είναι ότι καταναλώνουμε περισσότερα αγγλικά απ’ όσα παράγουμε».
Το τι έγραφε το σύνθημα δεν έχει και τόση σημασία για το επιτυχημένο ευφυολόγημα του κ. Τσακαλώτου, ο οποίος χρησιμοποίησε οικονομική ορολογία για να αναδείξει ένα φαινόμενο, που μπορώ να επιβεβαιώσω: Κατά τα πρώτα τέσσερα χρόνια της κρίσης, από το 2009 έως το 2012, συντόνιζα για την «Καθημερινή» την κάλυψη της διεθνούς αντίδρασης σε αυτήν και γνωρίζω από πρώτο χέρι πόσο υλικό υπήρχε προς κατανάλωση.
Οταν όλος ο πλανήτης ασχολείται με τη μικρή σου χώρα, είναι αναμενόμενο και έως ένα βαθμό θεμιτό να δίνεις προσοχή στο τι λένε για σένα. Με δεδομένο όμως το πλήθος των δημοσιευμάτων, και με την Ελλάδα να βρίσκεται κάτω από τον μεγεθυντικό φακό των διεθνών μέσων, αυτή η εργασία δεν ήταν μόνο κουραστική αλλά, από ένα σημείο κι έπειτα, αντιπαραγωγική, καθώς ολοένα λιγότεροι τους έδιναν σημασία. Μεταξύ τους, δυστυχώς, ήταν και οι πολιτικοί που κυβερνούσαν, οι οποίοι είχαν το δικό τους σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης και παραμέριζαν κάθε ανάλυση ή σύσταση που δεν συμφωνούσε με τις ιδέες τους.
Είναι αλήθεια ότι με τις περιορισμένες πηγές της χώρας είναι δύσκολο να υπάρξει συντονισμένη επεξεργασία όλων αυτών των μηνυμάτων. Είναι όμως κρίσιμη η αξιολόγησή τους, προκειμένου να συνυπολογισθούν στη διαμόρφωση μιας απάντησης προς το διεθνές κοινό – την «παραγωγή» των αγγλικών στην οποία αναφέρεται ο κ. Τσακαλώτος. Με την οικονομική αναλογία του, είναι ενθαρρυντικό ότι ο υπουργός Οικονομικών αναγνωρίζει τη σημασία της επικοινωνίας: να προσπαθείς να αλλάξεις την εικόνα που σου προσδίδουν, παρουσιάζοντας τα επιχειρήματά σου στο διεθνές κοινό.
Αλλά αυτό ακριβώς επιχειρούσε ο εν λόγω πολίτης, με το πλακάτ του στα αγγλικά. Το γεγονός ότι είναι ανορθόγραφο δεν μειώνει την πρόθεσή του. Στο κάτω κάτω, αν μπορεί να ξεπεράσει κανείς τα ατυχή «διαμάντια» στα αγγλικά του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο πανεπιστήμιο Columbia το 2013 και να εστιάσει στο μήνυμα (είχε πει ότι δεν υπάρχει μέλλον για την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης), μπορεί να συγχωρήσει την ανορθογραφία ενός πλακάτ.
Ενα ξεχωριστό ζήτημα, βέβαια, είναι με πόση επάρκεια απαντά κανείς. Και εδώ, ο κ. Τσακαλώτος έχει δίκιο. Οπως γνωρίζει οποιοσδήποτε έχει στείλει βιογραφικό για μία θέση εργασίας, ένα ορθογραφικό λάθος μπορεί να του στερήσει τη συνέντευξη. Η επάρκεια, όμως, δεν εξαντλείται στη βρετανική προφορά του κ. Τσακαλώτου, ενώ η ευφράδεια του προκατόχου του, Γιάνη Βαρουφάκη, στα αγγλικά γύρισε μπούμερανγκ. Πιο σημαντικό είναι πόσο οργανωμένα έχει διαμορφωθεί το επιχείρημα που μεταφέρει κανείς, και αν υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός για την επικοινωνία του.
Το ουσιαστικότερο όλων, βέβαια, είναι η ίδια η απάντηση. Το εν λόγω πλακάτ καλούσε σε πόλεμο εναντίον του «κόκκινου πελατειακού κράτους». Προφανώς, ο κ. Τσακαλώτος διαφωνεί με τη συγκεκριμένη θέση, που πλήττει την εικόνα της κυβέρνησης σε ένα προνομιακό επικοινωνιακό της πεδίο. Είναι όμως ένας κίνδυνος που ανησυχεί και τους πιστωτές, στον οποίο η κυβέρνηση θα πρέπει να απαντήσει με έργα, όχι ξορκίζοντάς τον.
Με δεδομένη την κρίση εμπιστοσύνης, η διεθνής επικοινωνία της κυβέρνησης πρέπει κατ’ αρχήν να απαντά στα υπαρκτά ερωτήματα για την ικανότητα και την αξιοπιστία της. Διαφορετικά, η προσπάθεια θα έχει την τύχη ενός άλλου μηνύματος, που καλούσε τους λαούς της Ευρώπης να εξεγερθούν. Ηταν ένα πανό που είχε ανοίξει το ΚΚΕ στον λόφο της Ακρόπολης τον Μάιο του 2010, και το οποίο είχε προκαλέσει πληθώρα σκωπτικών σχολίων στο εξωτερικό. Με την Ελλάδα να παρουσιάζεται ως μαύρο πρόβατο που λαμβάνει το μεγαλύτερο πακέτο διάσωσης παγκοσμίως ώστε να προστατευθεί η Ευρωζώνη, το μήνυμα ήταν εκτός τόπου και χρόνου…