Ηταν Ιούνιος του 2012, όταν δύο νέοι αρχιτέκτονες, ο Λευτέρης Αμπατζής και η Ειρήνη-Αιμιλία Ιωαννίδου, σχεδίασαν την πρώτη υπαίθρια, ανταλλακτική βιβλιοθήκη στην Ελλάδα, που λειτούργησε σε ένα από τα πιο κεντρικά σημεία της Κηφισιάς, επί της οδού Λεβίδου. Η ιδέα ήταν απλή: να μπορεί κανείς να δανειστεί ή να ανταλλάξει βιβλία όποια ώρα της ημέρας και της νύχτας το επιθυμεί, χωρίς τη διαμεσολάβηση ενός επίσημου, στεγασμένου φορέα. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένα εύχρηστο αρχιτεκτονικό στοιχείο που θα μπορούσε να αντέξει τις «ειδικές» συνθήκες των ελληνικών πόλεων και κυρίως την ακαταπόνητη τάση μας να βανδαλίζουμε οτιδήποτε δεν είναι δικό μας.
Η πρώτη βιβλιοθήκη όχι μόνο άντεξε και παραμένει στη θέση της, αλλά τρία καλοκαίρια μετά, μόλις πριν από λίγες ημέρες, απέκτησε το ένατο «αδελφάκι» της, αυτήν τη φορά στη Γλυφάδα. Η μικρή… οικογένεια του Λευτέρη και της Ειρήνης-Αιμιλίας συνεχώς διευρύνεται, κάνοντας πράξη ένα ρομαντικό βιβλιοφιλικό όνειρο, την ελεύθερη ανταλλαγή βιβλίων ανάμεσα σε πολίτες. Οπως και στην περίπτωση της Κηφισιάς, έτσι και τώρα στη Γλυφάδα ο δήμος της περιοχής όπου εγκαταστάθηκε η βιβλιοθήκη έπαιξε κεντρικό ρόλο προκειμένου να ξεπεραστούν οι δυσκολίες. Η βιβλιοθήκη της Γλυφάδας τοποθετήθηκε βάσει ενός νέου μοντέλου συνεργασίας. Ο κατασκευαστής (Σκριμιζέας ΑΒΕΕ) χορήγησε τη βιβλιοθήκη στον δήμο, με την προϋπόθεση να αξιοποιεί διαφημιστικά το επάνω κομμάτι της. Η βιβλιοθήκη έχει διαστάσεις 80×80 εκατοστά και ύψος δύο μέτρα. Είναι κατασκευασμένη από σίδερο και τεχνητό γυαλί, αυτοφωτιζόμενη (για τις νυχτερινές ώρες), και η χωρητικότητά της φτάνει τα 350 βιβλία, ενώ είναι ανοιχτή και προσβάσιμη από τις τέσσερις πλευρές της. Ειδικά στη βιβλιοθήκη της Γλυφάδας έχουν ενσωματωθεί μία αλεξίσφαιρη οθόνη-tablet και ηχεία, όπου παρέχεται υλικό με ενημερώσεις εκ μέρους του δήμου, του χορηγού και της βιβλιοθήκης (μέσω βίντεο και slide show).
Ολες οι βιβλιοθήκες συνοδεύονται από ενημερώσεις του www.vivliothiki.org αλλά και από μια εφαρμογή για smartphones (the swapping bookshelf), με το οποίο οι χρήστες ενημερώνονται για την κοντινότερη τους βιβλιοθήκη, για τις οδηγίες χρήσης, ενώ έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνουν-ενημερώνονται για τα βιβλία που βρίσκονται ανά πάσα στιγμή σε κάθε βιβλιοθήκη.
Συνολικά, αυτήν τη στιγμή λειτουργούν εννέα βιβλιοθήκες: στην Κηφισιά (Κασσαβέτη και Λεβίδου), στην πλατεία Δεξαμενής στο Κολωνάκι, στην 5η παραλία Γλυφάδας, τέσσερις στα Χανιά (πλατείες Σούδας, Αγοράς, Δικαστηρίων και Κουνουπιδιανών), ενώ άλλες δύο έχουν κατασκευαστεί σε συνεργασία με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Τρία χρόνια μετά, ο Λευτέρης Αμπατζής, ο ένας από τους δύο εμπνευστές της κινητής, ανταλλακτικής βιβλιοθήκης, κρίνει την εμπειρία ως «αντιφατική»: «Η τοποθέτηση μιας ανταλλακτικής βιβλιοθήκης είναι μόνο η αρχή. Για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται στήριξη και επιμονή και από την πλευρά των δήμων (τροφοδοσία με βιβλία, καθαρισμός, δράσεις, κ.λπ.), ενώ εντυπωσιακή είναι η κινητοποίηση και το ενδιαφέρον των πολιτών μέσω του Διαδικτύου».
Και ίσως εκεί ακριβώς βρίσκεται η ελπίδα για τη μακροημέρευση και την ουσιαστική σύνδεση τόσο ωραίων πρωτοβουλιών με την πραγματική ζωή: λιγότερο στους δήμους και περισσότερο στην κοινωνία των πολιτών.
ΤΗΛΕΦΟΣ