Εξι μήνες αφού εξελέγη με ρεκόρ ψήφων στην προεδρία της Βουλής, η Ζωή Κωνσταντοπούλου μοιάζει να πλησιάζει στο τέλος της τρικυμιώδους θητείας της. Οι φήμες για κατάθεση πρότασης μομφής εναντίον της πυκνώνουν, ενώ οι σχέσεις της με το Μαξίμου βρίσκονται στο ναδίρ.
Η ετερόκλητη συμμαχία των αντιπάλων που έχει συσπειρώσει εναντίον της εντυπωσιάζει τόσο για την ανομοιογένεια όσο και την ευρύτητά της. Συμπεριλαμβάνει την κυβέρνηση, σύσσωμη τη φιλοευρωπαϊκή αντιπολίτευση, το ΚΚΕ, τα «media της διαπλοκής» (όπως αρέσκεται να τα αποκαλεί), τους συμβασιούχους του καναλιού της Βουλής και πάνω από 40.000 πολίτες που έχουν υπογράψει στο Facebook υπέρ της καθαίρεσής της. Πότε άλλοτε κάτοχος του αξιώματός της δεν εξέγειρε τέτοια πάθη.
Η εξήγηση που δίνει η ίδια η πρόεδρος της Βουλής γι’ αυτό είναι ότι είναι μια αδυσώπητη τιμωρός των διαπλεκόμενων, των φαύλων και των προσκυνημένων, και άρα εξόχως ενοχλητική για το παλαιό καθεστώς. Πιθανώς θεωρεί ότι οι υπογραφές στο Facebook, αλλά και οι χιλιάδες πολίτες που φώναζαν «Κάτω η χούντα της Ζωής» στις διαδηλώσεις υπέρ του «Ναι» προ ολίγων εβδομάδων, είναι όλα προϊόν καταχθόνιων ολιγαρχικών ραδιουργιών.
Η επιμονή με την οποία επικαλείται τη δημοκρατία και τη θωράκιση της θεσμικής νομιμότητας ως το έναυσμα ακόμα και για τις πιο ακραίες της συμπεριφορές, πάντως, έχει πείσει ορισμένους που διαφωνούν κάθετα με την ιδεολογική της τοποθέτηση, αλλά σέβονται την αφοσίωσή της σε κάποιες θεμελιώδεις διαδικαστικές αρχές. Τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς το ρήγμα βαθαίνει μεταξύ της κ. Κωνσταντοπούλου και του πρωθυπουργού, έχει επιχειρήσει και η ίδια να ενισχύσει αυτό το αφήγημα, με βολές κατά της κυβέρνησης και των κατεπειγουσών διαδικασιών που δρομολόγησε για την ψήφιση του τρίτου μνημονίου και των προαπαιτουμένων.
Οπως δήλωσε στη Βουλή ένας από τους πιο σφοδρούς πολέμιούς της, ο Αδωνις Γεωργιάδης, στη συγκεκριμένη περίσταση έχει δίκιο να κατακεραυνώνει τους συναγωνιστές της. Μαζί, άλλωστε, ως αξιωματική αντιπολίτευση, διαμαρτύρονταν με ιερή αγανάκτηση έναντι κάθε κατεπείγουσας διαδικασίας, κάθε Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, κάθε άσχετης τροπολογίας σε νομοσχέδιο διαφορετικού περιεχομένου.
Ωστόσο, η προσήλωση της προέδρου της Βουλής στις προσήκουσες διαδικασίες είναι ευκαιριακή, όχι ουσιαστική. Στο τηλεοπτικό υπερθέαμα της διάσκεψης των προέδρων, την περασμένη Τετάρτη, ο Νίκος Φίλης, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, μίλησε για την «επιλεκτική» τήρηση των επιταγών της διαφάνειας εκ μέρους της κ. Κωνσταντοπούλου, με μία δηλητηριώδη αναφορά στη μη μεταδοθείσα συνεδρίαση της διάσκεψης για τον ορισμό των μελών του ΕΣΡ (όπου προεδρεύει επί του παρόντος η μητέρα της). Οι επιλεκτικές ευαισθησίες της αναδεικνύονται και από τον τρόπο που ασκεί τον ρόλο –καινοτόμο κι αυτό– της σχολιάστριας των λεγομένων κάθε ομιλητή στη Βουλή. Η παραμικρή παρεκτροπή από τις αρχές της πολιτικής ορθότητας διά στόματος βουλευτών της φιλοευρωπαϊκής αντιπολίτευσης γίνεται αυτομάτως αντικείμενο αυστηρής παρατήρησης. Εμφανώς πιο κραυγαλέες παρεμβάσεις βουλευτών της συμπολίτευσης διαφεύγουν –ακατανόητο πώς– το αλάνθαστο προοδευτικό της αισθητήριο.
Δύο μέτρα και δύο σταθμά έχει υιοθετήσει η πρόεδρος της Βουλής και σχετικά με την ανάγκη έγκαιρης ενημέρωσης της Βουλής και επαρκούς διαβούλευσης πριν από την ψήφιση κρίσιμων νομοσχεδίων. Πιο χαρακτηριστικό από όλα είναι το παράδειγμα του δημοψηφίσματος. Κορυφαίοι συνταγματολόγοι, όπως ο Νίκος Αλιβιζάτος, επικαλούμενοι τη δραστική σύντμηση της προεκλογικής περιόδου (με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου φυσικά), τη σύγχυση γύρω από το ερώτημα, αλλά και τη δημοσιονομική του φύση, μίλησαν για παραφθορά του δημοψηφίσματος στα όρια της εκτροπής. Το ίδιο το Συμβούλιο της Ευρώπης αναφέρθηκε σε διαδικασία που δεν πληροί τα διεθνή πρότυπα.
Η –κατά τα άλλα τυπολάτρις– κ. Κωνσταντοπούλου δεν θορυβήθηκε από όλα αυτά. Στη μελοδραματική δήλωσή της έξω από το Μαξίμου τη νύχτα που ανακοινώθηκε το δημοψήφισμα, μίλησε για «απόφαση που δικαιώνει τη δημοκρατική επιταγή και τη λαϊκή εντολή» της κυβέρνησης. Τόνισε, δε, ότι η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων και στην αντίστασή τους κατά των μνημονιακών εκβιασμών που «επιχειρούν να το καταλύσουν με τη βία».
Η στάση της σχετικά με τη διαδικασία, με άλλα λόγια, καθορίζεται από την άποψή της επί της ουσίας. Το καλό δημοψήφισμα νομιμοποιεί οποιαδήποτε θεσμική διολίσθηση σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής του· το κακό μνημόνιο επιτρέπει την εξάντληση των διαδικαστικών μέσων –ένα χαοτικό, ελληνικής έμπνευσης filibuster– για την παρακώλυση της ψήφισης. Αυτή η αμφιταλάντευση όμως δεν συνιστά θωράκιση του κράτους δικαίου και της κοινοβουλευτικής νομιμότητας, αλλά ευθεία υπονόμευσή του.