Αν κάποιος κοιτάξει τη λίστα των υποψηφίων για το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος για τις εκλογές του 2016 στις ΗΠΑ, θα διαπιστώσει ότι περιλαμβάνει έναν πολύ μεγάλο αριθμό από αυτό που θα αποκαλούσαμε «σούργελα».
Δείτε τον Ντόναλντ Τραμπ, ας πούμε, έναν δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία του real estate (κληρονόμο της εταιρείας του μπαμπά του), που έγινε διάσημος από το τηλεπαιχνίδι «The Apprentice», το οποίο παρουσίαζε, και από το ότι βάζει το όνομά του φαρδύ-πλατύ πάνω στα κτίρια της εταιρείας του. Είναι ένας φωνακλάς με μαλλί που μοιάζει με περούκα, ο οποίος αρέσκεται να επαναλαμβάνει πόσο πλούσιος είναι και να προσβάλλει τους αντιπάλους του. Είναι κάτι σαν διασταύρωση Πάνου Καμμένου με γκόλντεν ριτρίβερ. Και, είπαμε, προηγείται σταθερά στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων.
Ή δείτε τον ακραία δεξιό Τεντ Κρουζ, κάτι σαν λιγότερο συμπαθή Γιώργο Καρατζαφέρη, ή τον Μάικ Χάκαμπι, που έχει παραλληλίσει τόσο τις εκτρώσεις όσο και τη δίαιτά του με το Ολοκαύτωμα, ή τον Μπεν Κάρσον, που το 2014 δήλωσε ότι «η Αμερική σήμερα είναι κάτι σαν τη Ναζιστική Γερμανία». Αυτός ο τελευταίος είναι και γιατρός. Σαν τον Γιάννη Μιχελογιαννάκη.
Βεβαίως, πάντα υπήρχαν σούργελα στην αμερικανική πολιτική σκηνή, όπως και σε όλες τις πολιτικές σκηνές. Ασφαλώς θυμάστε τη Σάρα Πέιλιν, μπορεί να θυμάστε και τον Νταν Κουέιλ, που θήτευσε και ως κωμικοτραγικός αντιπρόεδρος των ΗΠΑ. Τώρα, όμως, τα σούργελα μοιάζουν να έχουν πολλαπλασιαστεί, ειδικά στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Η πιθανή εξήγηση, η οποία μας φέρνει και τη σύνδεση και με τα δικά μας πολιτικά πράγματα, μπορεί να είναι η εξής:
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα πεθαίνει.
Πολύ σύντομα στο πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ θα είναι εντελώς αδύνατο να εκλεγεί Ρεπουμπλικανός πρόεδρος. Το θέμα είναι δημογραφικό: Οι Ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι είναι κατά κανόνα λευκοί και πλούσιοι. Η σύνθεση του πληθυσμού των ΗΠΑ, όμως, αλλάζει ραγδαία τα τελευταία χρόνια, με τις εθνοτικές μειονότητες, που παραδοσιακά ψηφίζουν σε πολύ μεγάλο ποσοστό τους φιλελεύθερους Δημοκρατικούς, να αναπαράγονται με πολύ μεγαλύτερο ρυθμό, ενώ οι λευκοί συντηρητικοί, που δεν έκαναν πολλά παιδιά, γερνάνε.
Αυτό αποτυπώνεται πλέον γλαφυρά στη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος, καθώς το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ είναι αρκετά «κλειστό» (και, θα έλεγε κανείς, όχι πολύ δημοκρατικό): Κάθε πολιτεία έχει έναν συγκεκριμένο αριθμό εκλεκτόρων (ανάλογο με τον πληθυσμό της) και κατά κανόνα ο νικητής σε κάθε πολιτεία τούς παίρνει όλους. Συνολικά, ένας υποψήφιος χρειάζεται να εξασφαλίσει 270 εκλέκτορες για να κερδίσει (το 2012 ο Μπαράκ Ομπάμα συγκέντρωσε 332). Οι περισσότερες πολιτείες τις τελευταίες δεκαετίες ψηφίζουν σταθερά είτε Δημοκρατικούς είτε Ρεπουμπλικανούς, και μόνο λίγες είναι πραγματικό πεδίο αντιπαράθεσης σε κάθε εκλογικό κύκλο, όπως η Πενσιλβάνια, το Οχάιο, το Κολοράντο και η Φλόριντα.
Σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς, ο υποψήφιος των Δημοκρατικών το 2016 θα αρκεί να κερδίσει μόνο τις «σίγουρες» πολιτείες των Δημοκρατικών και τους 29 εκλέκτορες της Φλόριντα, για να εκλεγεί πρόεδρος. Σύμφωνα με άλλους υπολογισμούς, όλο και περισσότερες «σίγουρες» πολιτείες των Ρεπουμπλικανών θα αλλάξουν δημογραφική σύσταση. Υπολογίζεται ότι έως το 2020 το Τέξας (που έχει 38 εκλέκτορες) θα γυρίσει προς τους Δημοκρατικούς – και τότε πια θα είναι εντελώς αδύνατο για Ρεπουμπλικανό υποψήφιο να συγκεντρώσει τους απαραίτητους εκλέκτορες σε εθνικές εκλογές.
Πώς αντιμετωπίζει λοιπόν αυτόν τον διαφαινόμενο Αρμαγεδδώνα το κόμμα; Φιλελευθεροποιώντας το μήνυμά του και προσπαθώντας να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα του εκλογικού σώματος; Οχι βέβαια – αντιδρά φέρνοντας στην επιφάνεια τους πιο ακραίους και γραφικούς υποψηφίους, αυτούς που μιλάνε στα ένστικτα των πιο θυμωμένων μελών της φθίνουσας εκλογικής του βάσης.
Δεν σας θυμίζει κάτι αυτό;
Η Ελλάδα είναι σαν το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.
Καθώς το πολιτικό σύστημα της χώρας καταρρέει, και η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς της δημοκρατίας τους εκμηδενίζεται, στον αφρό δεν αναδύονται οι καλύτεροι, οι οραματιστές, οι λογικοί και οι ικανοί, αλλά οι φωνακλάδες, οι λαϊκιστές, οι διασκεδαστές και οι γκροτέσκοι. Τα σούργελα. Οπως και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, καθώς καταρρέουμε δεν στρεφόμαστε σε αυτούς που μπορούν να μας βοηθήσουν να σωθούμε αξιολογώντας ρεαλιστικά τα προβλήματα και υλοποιώντας τις αναπόφευκτα δύσκολες λύσεις, αλλά αντίθετα επανεπενδύουμε στις αντιλήψεις και τις προσεγγίσεις και τις κραυγές που μας οδήγησαν στην καταστροφή.
Και εντάξει, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα είναι κόμμα. Θα χάσει, θα καταρρεύσει, θα διαλυθεί, θα αλλάξει, κάτι άλλο θα έρθει να το αντικαταστήσει. Εμείς είμαστε ολόκληρο κράτος. Τι θα κάνουμε εμείς;