Στη δίνη της πολιτικής αστάθειας και των προεκλογικών σκοπιμοτήτων βρίσκεται εκ νέου η οικονομία, πιο ευάλωτη από ποτέ λόγω των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Η διάρκεια της προεκλογικής περιόδου θα είναι, όπως φαίνεται, η μικρότερη δυνατή, αλλά είναι αρκετή για να προκαλέσει σημαντικές καθυστερήσεις και να επηρεάσει κρίσιμα χρονοδιαγράμματα για την υλοποίηση της συμφωνίας με τους πιστωτές, που αποτελεί προϋπόθεση για την επιστροφή της οικονομίας σε μια στοιχειώδη ομαλότητα.
Ακόμη κι αν από τις κάλπες προκύψει μια κυβέρνηση με ισχυρή βούληση να εφαρμόσει τη συμφωνία, είναι βέβαιο ότι θα καθυστερήσει η ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του νέου μνημονίου από την τρόικα, η εκταμίευση των επόμενων δόσεων (3 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο με τα οποία θα μειώνονταν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα) και η έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ελάφρυνση του χρέους.
Επίσης, αναβάλλεται μέχρι τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης η επιστροφή των τραπεζών στην απευθείας χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, παρά το γεγονός ότι έχουν πλέον αρθεί οι λόγοι που οδήγησαν στη διακοπή της και στη χρηματοδότηση από τον ακριβότερο έκτακτο μηχανισμό της Τράπεζας της Ελλάδος (ELA).
Στον πάγο μπαίνουν οι διαδικασίες υλοποίησης μιας σειράς ιδιωτικοποιήσεων, που έχουν ήδη επηρεασθεί αρνητικά από τον τρόπο που τις χειρίστηκε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ το προηγούμενο 7μηνο.
Χαρακτηριστικότερη περίπτωση είναι αυτή της παραχώρησης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων. Οταν η κυβέρνηση αποφάσισε –υπό την πίεση των πιστωτών– να εγκρίνει τη συμφωνία, εμφανίστηκε να ζητάει περαιτέρω διαπραγματεύσεις η πλευρά της αναδόχου κοινοπραξίας (επικεφαλής της οποίας είναι η γερμανική Fraport), με το επιχείρημα ότι στο διάστημα από την ολοκλήρωση του διαγωνισμού (τον περασμένο Νοέμβριο) έως την έγκριση της συμφωνίας από την κυβέρνηση (στις 14 Αυγούστου) οι οικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα έχουν αλλάξει σημαντικά. Σύμφωνα με το Σχέδιο Αξιοποίησης Περιουσιακών Στοιχείων (Asset Development Plan) του ΤΑΙΠΕΔ υπάρχουν περισσότερες από 70 εκκρεμότητες σε όλα τα σχέδια αποκρατικοποιήσεων και θα παραμείνουν ως τέτοιες μέχρι να σχηματισθεί νέα κυβέρνηση.
Τι έχει συμφωνηθεί
Επίσης, στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου δεν πρόκειται να προχωρήσει η επεξεργασία νομοθετημάτων και μέτρων που είχαν συμφωνηθεί να υλοποιηθούν τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο. Με βάση το τρίτο μνημόνιο, τον Σεπτέμβριο θα έπρεπε:
1. Να θεσπιστούν νέες ποινές για τη φοροδιαφυγή και για τα πρόστιμα.
2. Να διαμορφωθεί ένα σχέδιο για την εκκαθάριση των καθυστερούμενων οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, καθώς και των αιτήσεων επιστροφών φόρου και συνταξιοδότησης.
3. Να εκπονηθεί ένας οδικός χάρτης για την ταχύτερη αδειοδότηση επιχειρήσεων.
4. Να συμφωνηθούν με την τρόικα οι αλλαγές στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Τον Οκτώβριο, σύμφωνα με το μνημόνιο, η κυβέρνηση πρέπει:
1. Να παρουσιάσει τις προτάσεις της για τη συνολική μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος καθώς και τα μέτρα περικοπών δαπανών του συνταξιοδοτικού που θα αντισταθμίσουν εκείνες τις περικοπές που έκρινε αντισυνταγματικές το ΣτΕ.
2. Να καταθέσει (έως τις 15 του μήνα) το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2016, καθώς και νέο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής για την περίοδο 2015 – 2019. Σε αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνονται δημοσιονομικά μέτρα 4% του ΑΕΠ έως το 2018. Πέραν αυτών που έχουν ήδη συμφωνηθεί και αναφέρονται παρακάτω, η κυβέρνηση θα πρέπει να προσδιορίσει επιπλέον μέτρα ύψους 0,75% του ΑΕΠ ή 1,3 δισ. ευρώ για το 2017 και 450 εκατ. ευρώ για το 2018, προκειμένου να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι του τρίτου μνημονίου.
3. Να καταργήσει τον μειωμένο φόρο στο αγροτικό πετρέλαιο, σε δύο δόσεις, η πρώτη φέτος τον Οκτώβριο και η δεύτερη τον Οκτώβριο του 2016.
4. Να αυξήσει τον συντελεστή φορολογίας των αγροτών στο 20% το 2016 και στο 26% το 2017.
5. Να αυξήσει τον συντελεστή φορολόγησης των εισοδημάτων από ενοίκια στο 15% (από 11%) για ποσά έως 12.000 ευρώ και στο 35% (από 33%) για μεγαλύτερα ποσά.
6. Να μονιμοποιήσει την κατ’ ευφημισμόν έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης με την ενσωμάτωσή της στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος.
7. Να μειώσει τη δαπάνη για την επιδότηση του πετρελαίου θέρμανσης.
8. Να καταργήσει πλήρως τον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ στα νησιά.
9. Να επαναφέρει το εισιτήριο των 5 ευρώ για εξετάσεις στα νοσοκομεία ή να προτείνει ισοδύναμα δημοσιονομικά μέτρα.
10. Να προχωρήσει στην περαιτέρω απελευθέρωση κλειστών επαγγελμάτων κατ’ εφαρμογή των συστάσεων του ΟΟΣΑ.
11. Να παρουσιάσει τις αλλαγές στο ενιαίο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2016.
Ανακεφαλαιοποίηση και κίνδυνοι
Σε κίνδυνο βρίσκονται πλέον και τα δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Η διαδικασία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2015. Αν δεν συμβεί αυτό μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπλοκές με ευρύτερες συνέπειες για την οικονομία. Από την 1η Ιανουαρίου του 2016 τίθεται σε ισχύ η νέα οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, που προβλέπει μεταξύ άλλων και τη συμμετοχή των μεγάλων καταθετών, δηλαδή το «κούρεμα» των καταθέσεων άνω του εγγυημένου ποσού των 100.000 ευρώ.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ο Ενιαίος Μηχανισμός Εποπτείας και η Τράπεζα της Ελλάδος έχουν ξεκινήσει από τις αρχές Αυγούστου και θα συνεχίσουν το τεχνικό σκέλος της αξιολόγησης του χαρτοφυλακίου δανείων των τραπεζών και του προσδιορισμού των κεφαλαιακών αναγκών των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η ανακεφαλαιοποίηση, για παράδειγμα εάν θα δοθούν και τι είδους κίνητρα για τη συμμετοχή των ιδιωτών, απαιτεί και διαβουλεύσεις σε πολιτικό επίπεδο, κάτι που δεν πρόκειται να ξεκινήσει παρά μόνο μετά τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, στην καλύτερη περίπτωση στις αρχές Οκτωβρίου.
Ολα θα πρέπει να έχουν ξεκαθαρίσει μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια εντός του Οκτωβρίου, να γίνουν οι αναγκαίες νομοθετικές παρεμβάσεις τον Νοέμβριο και να ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση τον Δεκέμβριο.
Υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι εν τω μεταξύ θα έχουν υλοποιηθεί τα προαπαιτούμενα και τα κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση (το σύνολο των 25 δισ. ευρώ που προβλέπονται από τη νέα δανειακή σύμβαση) θα είναι διαθέσιμα.