Είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς τις επενδύσεις που θεωρούνται σήμερα πραγματικά ασφαλείς κάτω από τις ασταθείς συνθήκες που επικρατούν στις αγορές. Επί του παρόντος, τα παραδοσιακά επενδυτικά καταφύγια όπως είναι τα αμερικανικά και τα γερμανικά ομόλογα ή το ελβετικό φράγκο επωφελούνται πολύ λιγότερο απ’ ό,τι θα αναμένονταν σε ένα περιβάλλον απότομων διακυμάνσεων στις αγορές. Στο διάστημα των τελευταίων εβδομάδων το επενδυτικό κλίμα είναι αρκετά ταραχώδες στα κινεζικά χρηματιστήρια. Επηρεάζει δραματικά τα χρηματιστήρια των ΗΠΑ και της Ευρώπης αλλά και τις τιμές των εμπορευμάτων. Οι τιμές του πετρελαίου και των βιομηχανικών μετάλλων έχουν υποστεί μεγάλη πτώση λόγω της επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη του κόσμου.
Οι κινήσεις των επενδυτών, όμως, είναι αινιγματικές. Στη μεγάλη πτώση των αγορών της περασμένης Δευτέρας καταγράφηκε μεγάλη εισροή κεφαλαίων στα αμερικανικά και γερμανικά ομόλογα, όπως θα αναμενόταν, διότι είναι άμεσα ρευστοποιήσιμες επενδύσεις. Στην επόμενη συνεδρίαση, όμως, τα κεφάλαια αυτά απομακρύνθηκαν όσο ανέκαμπταν οι τιμές των μετοχών στα διεθνή χρηματιστήρια. Μάλιστα, οι αποδόσεις των συγκεκριμένων 10ετών ομολόγων αυξήθηκαν μετά τη «Μαύρη Δευτέρα» της 24ης Αυγούστου. Συγκεκριμένα, η απόδοση των 10ετών γερμανικών ομολόγων διαμορφώθηκε την Τρίτη στο 0,752% από το 0,574% την προηγουμένη ημέρα. Αντιστοίχως, οι αποδόσεις των 10ετών αμερικανικών ομολόγων διαμορφώθηκαν πάλι την Τρίτη στο 2,133% από το 1,998% τη «Μαύρη Δευτέρα». Μάλιστα, οι αποδόσεις αυτών των ομολόγων είναι υψηλότερες από την προηγούμενη εβδομάδα όταν θα αναμένονταν να έχουν υποχωρήσει σε χαμηλότερα επίπεδα λόγω της αποστροφής του επενδυτικού κινδύνου. Το κύρος του επενδυτικού καταφυγίου που διαθέτει το ελβετικό φράγκο έχει, επίσης, κλονιστεί. Η ισοτιμία του δολαρίου έναντι των έξι ισχυρότερων νομισμάτων έχει υποχωρήσει κατά 1% από το κλείσιμο της προηγούμενης εβδομάδας, ενώ το ελβετικό φράγκο υποχώρησε έναντι του ευρώ. Ο δείκτης του δολαρίου, ο οποίος ενσωματώνει την ισοτιμία του δολαρίου έναντι των νομισμάτων των μεγαλύτερων εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ, διαμορφώθηκε στο 94,12, με πτώση περίπου 1% από τις 21 Αυγούστου.
Υπάρχει μια απλή εξήγηση γι’ αυτές τις διακυμάνσεις των αγορών. Ορισμένα επενδυτικά καταφύγια αντιδρούν «νευρικά» και άρα απρόβλεπτα κατά τη διάρκεια όλου του τρέχοντος έτους. Το ελβετικό φράγκο έχει ανατιμηθεί από τον Ιανουάριο, αφού η κεντρική τράπεζα απομάκρυνε το πλαφόν που είχε επιβάλει για να εμποδίσει την άνοδό του και άρα να προστατεύσει την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών της χώρας, αφού διαπίστωσε πως αυτή η προσπάθεια ήταν τελικά μάταιη. Δεν υπήρξε, παράλληλα, κανένας λόγος για την άνοδο των αποδόσεων στα αμερικανικά και γερμανικά ομόλογα προ τεσσάρων μηνών. Οι επενδυτές, επιφυλακτικοί από αυτές τις «αντιδράσεις», πιθανώς να αμφισβήτησαν το κύρος αυτών των επενδυτικών καταφυγίων.
Το ερώτημα είναι, όμως, να βρεθεί πού καταλήγουν τα κεφάλαια αυτά. Από τα τέλη της εβδομάδας, η σταθμισμένη ισοτιμία του ευρώ έχει αυξηθεί πάνω από 1% και αυτό δεν σημαίνει πως το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα έχει εκτοπίσει το δολάριο ή το ελβετικό φράγκο. Είναι πολύ πιο πιθανό οι επενδυτές να ρευστοποιούν θέσεις από την προθεσμιακή αγορά νομισμάτων ή να δανείζονται σε φθηνά νομίσματα για να επενδύσουν σε νομίσματα με υψηλότερες αποδόσεις. Ακόμη και με αυτήν την εξήγηση, όμως, δεν λύνεται απολύτως το μυστήριο της κατεύθυνσης που ακολουθούν τα επενδυτικά κεφάλαια. Μερίδα διαχειριστών υποστηρίζουν πως Ασιάτες επενδυτές επαναπατρίζουν κινητά περιουσιακά στοιχεία. Οι ίδιοι, όμως, παραδέχονται πως ακόμη και αυτή η ερμηνεία δεν καλύπτει πλήρως το ερώτημα. Είναι δύσκολο να ακολουθήσει κανείς την υφιστάμενη ροή όλων των κεφαλαίων. Βέβαιο είναι, πάντως, πως τα επενδυτικά καταφύγια δεν εντοπίζονται σήμερα εύκολα.