Ποικίλλουν οι ερμηνείες περί του ποιος ακριβώς είναι ο λόγος που η υποτίμηση του κινεζικού νομίσματος προκάλεσε τόσο ισχυρούς κραδασμούς στις διεθνείς αγορές και αποτέλεσε πρώτη είδηση στα διεθνή ΜΜΕ.
Είναι, ωστόσο, βέβαιο πως κάθε είδους αρνητικές εξελίξεις στην Κίνα εμπνέουν φόβους και θεωρούνται ικανές να επηρεάσουν καταλυτικά την παγκόσμια οικονομία και να αντιστρέψουν την πορεία της προς την ανάκαμψη.
Η απόφαση του Πεκίνου να υποτιμήσει το νόμισμα κατά 1,9% στις 10 Αυγούστου οδήγησε σε συντονισμένη πτώση τις αγορές από την Ασία και τις αναδυόμενες οικονομίες μέχρι την Αμερική και την Ευρώπη, επειδή ερμηνεύθηκε ως ένδειξη μεγάλης ανησυχίας της κινεζικής ηγεσίας για την ανώμαλη προσγείωση της οικονομίας της. Μια ανώμαλη προσγείωση που θα μπορούσε να πλήξει καίρια την παγκόσμια οικονομία καθώς η Κίνα εισάγει μεγάλο όγκο πρώτων υλών και εμπορευμάτων, από πετρέλαιο μέχρι χαλκό και από χρυσό μέχρι νικέλιο. Αυτό σημαίνει ότι θα συμπαρασύρει άμεσα στην υποχώρηση όσες χώρες εξάγουν τα εμπορεύματα και όχι μόνον αυτές. Κι αυτό, γιατί η καταγεγραμμένη επιβράδυνση της Κίνας προβληματίζει μεν εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια, αλλά τελευταία φαίνεται να είναι πολύ πιο ραγδαία από όσο είχε αρχικά εκτιμηθεί με αποτέλεσμα να είναι πλέον ορατή η προοπτική μιας ανώμαλης προσγείωσης.
Είχε, άλλωστε, προηγηθεί η ιλιγγιώδης πτώση των κινεζικών χρηματιστηρίων ως προανάκρουσμα άλλων δεινών με το πρώτο κύμα τον Ιούνιο, ενώ είχαν σημειώσει άνοδο έως και 150% μέσα σε 12 μήνες.
Ακολούθησε, άλλωστε, το δεύτερο κύμα πτώσεων λίγο αργότερα, που ερμηνεύθηκε ως αδυναμία του Πεκίνου να το αποτρέψει παρά τα άνευ προηγουμένου και αδιανόητα για τις ανεπτυγμένες αγορές μέτρα τα οποία επιστρατεύει. Μερίδα οικονομικών αναλυτών αποδίδει, έτσι, την έντονη αντίδραση των διεθνών αγορών σε εσφαλμένη επιλογή του Πεκίνου να προχωρήσει στην υποτίμηση του νομίσματος όταν ακριβώς είχε διαφανεί πως επιβραδύνεται η οικονομική ανάπτυξη ενώ κατακρημνίζονταν τα χρηματιστήρια σε Σαγκάη, Σεντζέν και Χονγκ Κονγκ. Η κατηγορία αυτή αναλυτών επισημαίνει πως το Πεκίνο έδωσε λάθος μήνυμα στο εξωτερικό: ότι η κινεζική ηγεσία επιχειρεί να τονώσει την οικονομία με μια ανταγωνιστική υποτίμηση του νομίσματος που θα δώσει ώθηση στις εξαγωγές.
Ως εκ τούτου, μια από τις εναλλακτικές ερμηνείες της υπερβολικής αντίδρασης στις διεθνείς αγορές ήταν ότι οφείλεται στον φόβο μιας αλυσίδας ανταγωνιστικών υποτιμήσεων και ενός νέου γύρου συναλλαγματικού πολέμου. Ακολούθησαν, άλλωστε, υποτιμήσεις σειράς νομισμάτων των εμπορικών εταίρων της Κίνας και των αναδυόμενων οικονομιών από τα δολάρια της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας μέχρι τα νομίσματα της Μαλαισίας, της Τουρκίας, της Ινδονησίας και της Ρωσίας. Η υπεραντίδραση των διεθνών αγορών από την Ασία και τις αναδυόμενες μέχρι την Ευρώπη και την Αμερική αιφνιδίασε, άλλωστε, ακόμη και την ίδια την ηγεσία του Πεκίνου, που έσπευσε να περιφρουρήσει το κινεζικό νόμισμα. Δεδομένου, όμως, ότι οι τεκτονικοί κραδασμοί στην οικονομία της Κίνας επέτειναν την πτώση των τιμών των εμπορευμάτων, μια άλλη μερίδα οικονομολόγων απέδωσε τον πανικό των διεθνών αγορών στον φόβο να μεταφερθεί αποπληθωρισμός στην παγκόσμια οικονομία. Κι αυτό, γιατί είναι γεγονός πως τόσο η Ευρωζώνη όσο και οι ΗΠΑ έχουν επιστρατεύσει το οπλοστάσιο των κεντρικών τους τραπεζών για να αποφύγουν τον αποπληθωρισμό. Οπως χαρακτηριστικά το διατύπωσε σε επιφυλλίδα του στους Financial Times ο Λόρενς Μούτκιν, «μια εξήγηση είναι πως οι επενδυτές φοβούνται όλο και περισσότερο ότι ο παγκόσμιος αποπληθωρισμός δεν είναι ένας δράκος του οποίου ατρόφησαν οι μύες από τα μέτρα των κεντρικών τραπεζών αλλά ένας φοίνικας που αναγεννάται από τις στάχτες του».
Μέτρα πανικού
Για ορισμένους οικονομολόγους είναι ανησυχητική αυτή καθεαυτήν η σπουδή του Πεκίνου να επιστρατεύσει καταιγισμό μέτρων για να ανακόψει την πτώση των κινεζικών χρηματιστηρίων. Σύμφωνα με τον Μάρτιν Βολφ, διακεκριμένο αρθρογράφο των Financial Times, είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι το Πεκίνο όχι μόνον επιστράτευσε δυσθεώρητα κεφάλαια που υπολογίζονται τουλάχιστον σε 400 δισ. δολάρια, αλλά διακύβευσε το πολιτικό του γόητρο στην προσπάθεια να εμποδίσει το σκάσιμο της «φούσκας» των χρηματιστηρίων. «Αν οι ίδιοι ανησυχούν τόσο πολύ, πρέπει να ανησυχούμε κι εμείς», σχολιάζει χαρακτηριστικά.
Για κάποιους άλλους, όμως, όπως για τον κάτοχο Νομπέλ Οικονομίας Πολ Κρούγκμαν, η ανησυχία δικαιολογείται από το ότι οι προσπάθειες του Πεκίνου έχουν αποδειχθεί ατελέσφορες καθώς αυτό προδίδει πως η κινεζική ηγεσία έχει χάσει τον έλεγχο. Αναμφίβολα, όμως, την τροφοδοτούν τα στοιχεία που εμφανίζουν την κινεζική μεταποίηση να συρρικνώνεται δραματικά και δίνονται στη δημοσιότητα ενώ η κρίση είναι σε εξέλιξη.