Hταν περασμένα μεσάνυχτα κι ένας φίλος, που έχει την ιδιορρυθμία να χρησιμοποιεί μεταφορές από το αμερικάνικο φούτμπολ και να ακολουθεί το αυτοκρατορικό μετρικό σύστημα (γιάρδες και τα τοιαύτα), εξηγούσε στην παρέα γιατί εντέλει ο Σαμαράς, με όλες τις αδυναμίες και τις ευθύνες του, ανήκει στην κατηγορία εκείνων των πρωθυπουργών οι οποίοι ―στη διάρκεια της πρωθυπουργίας τους, όχι στη συνολική πολιτική δράση τους― πήγαν τη χώρα λίγο πιο μπροστά. Οπως είπα, είχαν περάσει τα μεσάνυχτα, ο σκύλος του γείτονα κάθε τόσο ξυπνούσε και γρύλιζε θλιβερά, οπότε κανείς δεν ενοχλήθηκε από την παρουσία του φαντάσματος του Σαμαρά στην παρέα. Αλλωστε, ο φίλος είχε δίκιο. Μπορεί ο Σαμαράς να έριξε την κυβέρνηση Μητσοτάκη και να μας άφησε το Μακεδονικό ως ενθύμιο, μπορεί να ευθύνεται επειδή νομιμοποίησε ηθικά το πρώιμο αντιμνημονιακό ρεύμα και το έστρεψε στη μεγάλη κοίτη του λαϊκισμού, αλλά ως πρωθυπουργός (και παρά το μεσσηνιακό ύφος σε ζητήματα μάνατζμεντ) οπωσδήποτε κάτι προσέφερε.
Είναι κι αυτό μία από τις παραδοξότητες της εποχής, με τις οποίες έχουμε υποχρεωθεί να συμφιλιωθούμε, καθώς τα τελευταία χρόνια της κρίσης το επίπεδο του πολιτικού κόσμου έχει υποχωρήσει σε βάθη που δεν τα φανταζόμασταν, ενώ συγχρόνως οι απαιτήσεις των καιρών αυξάνονται με αντιστρόφως ανάλογο ρυθμό. Οσο πιο κρίσιμη γίνεται η τροπή των πραγμάτων τόσο πιο λίγοι και πιο μικροί είναι εκείνοι που θα το διαχειρισθούν. Μπαίνω στον πειρασμό, κάποιες φορές, να ερμηνεύσω το φαινόμενο αυτό με όρους ψυχολογικούς: γύρω μας, ένας ολόκληρος κόσμος ακόμη δεν θέλει να αντιμετωπίσει τις ευθύνες του· είναι φυσικό, λοιπόν, να μένει χώρος ελεύθερος για να ξεπετάγονται κάθε είδους νούμερα.
Σκεφθείτε, λ.χ., ότι την ώρα που γκρεμίζεται ο «υπουργός» Χαϊκάλης, εξαιτίας της εξωχωρίου εταιρείας του εν Κύπρω, (ένας άνθρωπος που κανονικά δεν θα έπρεπε ούτε καν μέλος της Βουλής να ήταν, μόνο και μόνο επειδή παίρνει τα ζώδια στα σοβαρά και ασχολείται «επιστημονικά» με την αστρολογία…), ακούς τους πιο έγκυρους, μεθοδικούς και λογικούς ξένους αναλυτές της κατάστασης να σε ρωτούν: «Now, what about Leventis? » Τι να τους πεις, εκείνη την ώρα; Πώς θα το ανεχθείς να μιλάς για τη χώρα σου σ’ έναν ξένο, σοβαρό άνθρωπο, και να ακούς τον εαυτό σου να μιλά στα αγγλικά για τον Λεβέντη; Αλλά ο Λεβέντης, λένε οι σοφοί, ίσως τα καταφέρει μετά από τριάντα χρόνια να σπάσει τον τοίχο με το κεφάλι του και να μπει στη Βουλή, οπότε, ναι, η παρουσία του στα σενάρια είναι υποχρεωτική, όποια γνώμη κι αν έχουμε γι’ αυτήν.
Αυτές είναι οι συνθήκες που ορίζουν το επίπεδο ποιότητας του πολιτικού προσωπικού και υπό τους περιορισμούς που αυτές θέτουν πρέπει να βρούμε τη λύση. «Τα πάντα είναι δυνατά», για να δανειστώ, εκτός συμφραζομένων, την ωραία φράση της ποιήτριας Νάντιας Βαλαβάνη, από τη δήλωση με την οποία συμπαρατάσσεται «στην προσπάθεια συγκρότησης πλατιού εκλογικού μετώπου της Λαϊκής Ενότητας». Γι’ αυτό, εύχομαι να είναι άριστα στην υγεία του, για τον επόμενο μήνα τουλάχιστον, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος. Διότι φαντασθείτε τι μας περιμένει αν μαύρη τύχη το φέρει να τον αντικαταστήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου και, συγχρόνως, έχουμε πρωθυπουργό τη Βασιλική Θάνου με το μοιραίο μαλλί της…
Μπροστά, πού;
Από το απόγευμα της περασμένης Παρασκευής η Ζ. Κωνσταντοπούλου έμεινε χωρίς Βουλή και η προεκλογική εκστρατεία ξεκίνησε με μία σύμπτωση. Ευτυχή σύμπτωση, αφού αποκαλύπτει τη σύγχυση των πολιτικών όταν κάνουν εκλογές επειδή απλώς δεν έχουν κάτι άλλο καλύτερο να κάνουν.
Μέχρι προ ημερών επικρατούσε η πεποίθηση ότι το σύνθημα που σκοπεύει να χρησιμοποιήσει ο ΣΥΡΙΖΑ στην προεκλογική εκστρατεία του θα ήταν κάτι παρεμφερές με την εξής δήλωση του Αλέξη Τσίπρα: «Η Ελλάδα δεν μπορεί να γυρίσει πίσω, θα πάει μόνο μπροστά». Και, φυσικά, το ερώτημα ήταν: πού μπροστά. Διότι αυτός μέχρι χθες πήγαινε προς την αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν που ακολουθεί σήμερα, πότε ήταν το μπροστά, τότε ή τώρα;
Και τότε και τώρα, βεβαίως. Το «μπροστά» εν προκειμένω έχει την έννοια του «πίσω μου». Πώς πάω εγώ; Ε, ακολουθείτε εσείς από πίσω και εκεί είναι το μπροστά. Στο κάτω κάτω, δε, το ερώτημα αφορά τον προορισμό (μπροστά), δεν αφορά τον καλύτερο δρόμο για να φθάσουμε γρηγορότερα στο μπροστά. Συνεπώς και ο κύκλος της κυβέρνησης προς τα πίσω ήταν κι αυτός μέρος της πορείας προς τα εμπρός.
Η σύγχυση αποκτά περαιτέρω βάθος, διότι προχθές εμφανίζεται και η Ν.Δ. με προεκλογικό σποτ στην ιστοσελίδα της, το βασικό σύνθημα του οποίου είναι: «τώρα πάμε μπροστά». Μα και ο Τσίπρας λέει ότι εκεί πηγαίνει· ήταν ανάγκη να γίνουν οι εκλογές; Φαίνεται, λοιπόν, ότι τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, που προηγούνται στις δημοσκοπήσεις, κατεβαίνουν με το ίδιο κεντρικό σύνθημα. Τέτοια έλλειψη φαντασίας;
Οχι, δεν πρόκειται γι’ αυτό. Υπάρχει μια σοφία στην τυχαία σύμπτωση και αναδεικνύει την υποκρισία στην οποία έχει πλέον εγκλωβισθεί ο ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα απαλλαγμένος από τους Λαφαζανιστές. Το «μπροστά» στο οποίο κατευθύνονται και μας ζητούν να τους ακολουθήσουμε είναι η συμφωνία με τους εταίρους ― αυτή την οποία πολλοί αρνούνται, ο δε Ν. Φίλης τη χαρακτηρίζει ελιγμό.
Εφόσον το «μπροστά» σημαίνει Ευρώπη και ανασυγκρότηση της οικονομίας, το πεδίο στο οποίο θα ασκήσουν την πολιτική τους τα κόμματα που φιλοδοξούν να κυβερνήσουν είναι αυτό που ορίζεται από τη συμφωνία. Το «μπροστά» ήδη κρίθηκε στις 13 Ιουλίου, όταν ο Τσίπρας έκανε πίσω μπροστά στο ενδεχόμενο της ρήξης. Τώρα το ζητούμενο είναι το πώς θα περάσουν από τη Βουλή και πώς θα εφαρμοσθούν στην πράξη τα όσα συμφωνήθηκαν. Σε αυτή τη βάση επάνω θα έπρεπε γίνεται η προεκλογική συζήτηση, αλλά εμείς οι Ελληνες κοιτάζουμε πάντα ψηλά, γι’ αυτό, αν προσέξετε, όλες τις τούρτες που αφήνουν οι σκύλοι στα πεζοδρόμια κάποιος τις έχει πατήσει…