Η απελθούσα κυβέρνηση εξέταζε σοβαρά το ενδεχόμενο να καταργήσει τις Εισαγγελίες Διαφθοράς Αθηνών και Θεσσαλονίκης, επανεντάσσοντας τις υποθέσεις τους στις Οικονομικές Εισαγγελίες, με προοπτική «επέκτασής» τους και στην επαρχία. Μάλιστα το σχέδιο θα υλοποιείτο μέσα στο φθινόπωρο αν δεν μεσολαβούσαν οι εκλογές. Ενας μεγάλος αριθμός ποινικολόγων της χώρας συμφωνεί με το σχέδιο αυτό, καθώς εκτιμά ότι η Εισαγγελία Διαφθοράς ενίοτε αντιμετωπίζει με υπερβάλλοντα ζήλο μεγάλες υποθέσεις, με γνώμονα είτε την κατάσχεση παρανόμως κτηθέντων περιουσιακών στοιχείων υπέρ του Δημοσίου είτε δικαστικών επιτυχιών, χωρίς αυτές να τεκμηριώνονται πάντα από αντίστοιχα στοιχεία, όπως οι ίδιοι υποστηρίζουν.
Σχέδιο για την κατάργηση της Εισαγγελίας Διαφθοράς είχε συζητηθεί και επί της προηγούμενης συγκυβέρνησης, το οποίο δεν υλοποιήθηκε, καθώς επικράτησαν δεύτερες σκέψεις. Οι συζητήσεις επαναλήφθηκαν όταν η θητεία της εισαγγελέως Διαφθοράς Ελένης Ράικου ανανεώθηκε με ψήφους 6-5 από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο σε σχετική συνεδρίαση που έγινε τον Μάιο. Τα προηγούμενα χρόνια, η κ. Ράικου και η αναπληρώτριά της Πόπη Παπανδρέου χειρίσθηκαν μεγάλες υποθέσεις σε συνεργασία με την Εισαγγελία Αθηνών (εξοπλιστικά, Καρούζος, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Ρέστης κ.ά.) και σε κάποιες περιπτώσεις δέχθηκαν κριτική συναδέλφων τους, όπως αυτή του επικεφαλής της Αρχής κατά της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, κ. Παναγιώτη Νικολούδη, που κατόπιν ανέλαβε υπουργός Επικρατείας για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς στην κυβέρνηση Τσίπρα.
Μεγάλες υποθέσεις
Διαφοροποίηση μεταξύ της Αρχής και της εισαγγελέως κ. Ράικου είχε διαφανεί στην υπόθεση Βίκτωρα Ρέστη, ωστόσο στις περισσότερες μεγάλες υποθέσεις υπήρχε στενή συνεργασία της Αρχής με την Εισαγγελία Διαφθοράς, όπως στην υπόθεση Energa Hellas Power (δικάζεται στο ακροατήριο) και στην υπόθεση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Τον Νοέμβριο πρόκειται να εισαχθεί η υπόθεση Siemens στο ακροατήριο, ενώ τον Ιανουάριο του 2016 η υπόθεση των γερμανικών υποβρυχίων που είχε χειρισθεί η Εισαγγελία Αθηνών. Στη δεύτερη υπόθεση οι κ. Ράικου και Παπανδρέου είχαν διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο, καθώς η πρώτη προΐστατο της Εισαγγελίας, ενώ η κ. Παπανδρέου είχε διενεργήσει την προκαταρκτική εξέταση για να αναλάβει εν συνεχεία την τακτική ανάκριση ο ανακριτής Γαβριήλ Μαλλής.
Η Εισαγγελία για την Καταπολέμηση των Εγκλημάτων Διαφθοράς θεσπίσθηκε με τις διατάξεις του ν. 4022/2013 (ΦΕΚ Α΄ 219), ενώ η ποινική δίωξη και ανάκριση για πράξεις διαφθοράς πολιτικών και κρατικών αξιωματούχων, καθώς και για υποθέσεις μεγάλου κοινωνικού ενδιαφέροντος και μείζονος δημοσίου συμφέροντος, ανατέθηκε σε ειδικούς εισαγγελικούς και δικαστικούς λειτουργούς. Στις πράξεις που διερευνά περιλαμβάνονται:
• Κακουργήματα τα οποία δεν υπάγονται στις ρυθμίσεις της παραγράφου 1 του άρθρου 86 του Συντάγματος που διαπράττουν υπουργοί ή υφυπουργοί.
• Κακουργήματα που διαπράττουν βουλευτές, κατά τη διάρκεια της θητείας τους – ακόμη και αν οι υπαίτιοι έχουν παύσει να φέρουν την ιδιότητα αυτή, εφόσον αυτά υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Τριμελούς Εφετείου.
• Κακουργήματα, τα οποία διαπράττουν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους ή επωφελούμενοι από την ιδιότητά τους γενικοί και ειδικοί γραμματείς υπουργείων, διοικητές, υποδιοικητές ή πρόεδροι Διοικητικών Συμβουλίων ή διευθύνοντες ή εντεταλμένοι σύμβουλοι Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, δημοσίων επιχειρήσεων, δημοσίων οργανισμών και Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου, τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το κράτος.
• Κακουργήματα αιρετών μονοπρόσωπων οργάνων των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και υπαλλήλων κατά την έννοια των άρθρων 13α και 263Α του Ποινικού Κώδικα, εφόσον αυτά υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Τριμελούς Εφετείου.
• Κακουργήματα ιδιαίτερα μεγάλου κοινωνικού ενδιαφέροντος ή μείζονος δημοσίου συμφέροντος, εφόσον υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Τριμελούς Εφετείου, ο δε χαρακτηρισμός της υπόθεσης ως ιδιαίτερα μεγάλου κοινωνικού ενδιαφέροντος ή μείζονος δημοσίου συμφέροντος γίνεται με πράξη από τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
Ενα πρόβλημα που παρέμεινε στα χρόνια λειτουργίας της Εισαγγελίας Διαφθοράς ήταν η έλλειψη ειδικών τεχνοκρατών παρά το ότι ορίζεται σαφώς πως οι εισαγγελείς διαφθοράς υποστηρίζονται στο έργο τους από αριθμό γραμματέων και ειδικών επιστημόνων ή πραγματογνωμόνων που κρίνεται αναγκαίος για την ολοκλήρωση της ανακριτικής διαδικασίας μέσα στον προβλεπόμενο γι’ αυτήν χρόνο.
«Επιτυχία πάση θυσία»
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι συζητήσεις για την κατάργηση της Εισαγγελίας Διαφθοράς εκκινούν από τον τρόπο που δημιουργήθηκε, δηλαδή σε μία προσπάθεια να αφαιρεθούν υποθέσεις από τον πρώην οικονομικό εισαγγελέα Γρηγόρη Πεπόνη πριν αυτός αντικατασταθεί. Η λογική όσων προτείνουν την κατάργηση της Εισαγγελίας Διαφθοράς εστιάζεται στο «από τη στιγμή που δεν υπάρχει ο κ. Πεπόνης δεν χρειάζεται η Εισαγγελία Διαφθοράς και τα καθήκοντά της μπορούν κάλλιστα να ασκούνται από τους οικονομικούς εισαγγελείς». Στις αρχές του καλοκαιριού μάλιστα είχαν γίνει σκέψεις να αυξηθεί ο αριθμός των οικονομικών εισαγγελέων για φορολογικά εγκλήματα σε 21 ανά την επικράτεια. Μία τέτοια κίνηση εκτός των άλλων είχε και την υποστήριξη των δανειστών μας που πρώτοι είχαν επιβάλει τον θεσμό του οικονομικού εισαγγελέα στην κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου και μάλιστα ζητούσαν και την «επέκταση» της δράσης του και εκτός Αθηνών.
Ενα μεγάλο τμήμα του νομικού κόσμου -ανάμεσά τους πολλοί από τους κορυφαίους ποινικολόγους της χώρας- εκτιμά ότι ο θεσμός δεν έχει συμβάλει στην προαγωγή του νομικού μας πολιτισμού, καθώς οι εισαγγελείς διαφθοράς, όπως υποστηρίζουν, κινούνται πολύ περισσότερο απ’ ό,τι συνάδελφοί τους με άξονα «την επιτυχία πάση θυσία» χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους το τεκμήριο της αθωότητας σε ένα πλέγμα πράξεων (διαφθορά) που δεν είναι ακόμα με σαφήνεια προσδιορισμένο.