«Για χρόνια, ο κύριος Γκρι πάθαινε άπνοιες: πεταγόταν βίαια στον ύπνο του, αγκομαχώντας για οξυγόνο. Τα καλοκαίρια -ζόρικα καλοκαίρια όπως αυτό που μας προσπερνά- είναι πάντοτε η χειρότερη εποχή, όμως το κολύμπι βοηθά: ο κύριος Γκρι καταδύεται, κρατώντας την αναπνοή του, όντας σε άπνοια δηλαδή, συνειδητή όμως τώρα, το σώμα του ξεσηκώνει την άμμο στον βυθό, παραμένει εκεί, σε ένα υγρό νιρβάνα, ευελπιστώντας πως αυτό θα κάμψει το νυχτερινό άγχος κι όντως, η θάλασσα απαλύνει προσωρινά τον ταραγμένο του ύπνο.
«Πρέπει να είμαι ο πρωταθλητής της άπνοιας», μου είπε κάποια στιγμή σκασμένος. «Οχι», σχολίασα, «ο αληθινός πρωταθλητής της άπνοιας είναι η φάλαινα φυσητήρας, αυτή που καταδιώκει ο έμπλεος αγωνίας καπετάν Αχαμπ στο “Μόμπι Ντικ”».
Πράγματι: ο φυσητήρας μπορεί να κρατά την αναπνοή του για περίπου 60 με 90 λεπτά. Ειδικά τα μεγάλα αρσενικά μπορούν μέσα σε αυτό το ασύλληπτο χρονικό διάστημα να παραμένουν σε άπνοια. Σε αυτό, βοηθά το παράξενο κυκλοφορικό τους σύστημα, το reta mirabilia, το «θαυμαστό δίχτυ». Επιπλέον ο φυσητήρας εξαερίζει τα πνευμόνια του όσο βρίσκεται στην επιφάνεια πολύ περισσότερο απ’ όλα τα άλλα θηλαστικά, ανανεώνοντας τον αέρα του έως και το 90% του θωρακικού κλωβού του – σε αντίθεση με το 20% του ανθρώπου.
«Είσαι ουραγός της άπνοιας», είπα στον κύριο Γκρι, «όπως όλοι μας». «Μήπως όμως είμαστε όλοι πρωταθλητές της αγωνίας;», με ρώτησε και μου έδωσε ένα βιβλιαράκι, τη «Φάλαινα» του Γάλλου Paul Gadenne (μτφρ. Βάνας Χατζάκη, εκδ. Αγρα), σαράντα μόλις σελίδων (στον αντίποδα του θηριώδους «Μόμπι Ντικ»): μια άσπρη φάλαινα (φυσητήρας, όπως ο Μόμπι Ντικ) έχει εξοκείλει στην ακτή, πεθαίνει και αποσυντίθεται στον καυτό ήλιο. Γράφει ο Gadenne: «Αυτή η φάλαινα μας φαινόταν πως ήταν η τελευταία· όπως κάθε άνθρωπος που σβήνει μας φαίνεται πως είναι ο τελευταίος. Η θέα της μας εκτόξευε έξω από τον χρόνο, έξω απ’ αυτή την παράλογη γη που μέσα στον πάταγο των εκρήξεων έμοιαζε να οδεύει ολοταχώς προς την τελευταία της περιπέτεια. Νομίζαμε πως αυτό που βλέπαμε ήταν απλώς ένα κήτος μισοχωμένο στην άμμο: ωστόσο αυτό που ατενίζαμε ήταν ένας νεκρός πλανήτης».
Ο κύριος Γκρι μου δείχνει έπειτα μια γκραβούρα – αυτή που κοσμεί το σημερινό σημείωμα, από το βιβλίο «Ιστορία των κητωδών» του Λασεπέντ: μια φάλαινα φυσητήρας έχει εξοκείλει σε μιαν ακτή. Ακούμε τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης υπό τον Λέοναρντ Μπερνστάιν να ερμηνεύει το «Αναπάντητο ερώτημα» (The Unanswered Question, 1906) του Τσαρλς Αϊβς και ο κύριος Γκρι κοιτάζει το κήτος που ήταν όλο ζωή και βλέπει ένα ερωτηματικό, όπως κι όταν τιναζόταν σαν τον πνιγμένο στον ύπνο του, όπως όταν αιωρείται ακόμα στον βυθό, κρατώντας την αναπνοή του, παντού αυτό το τεράστιο ερωτηματικό που κάνει τα πάντα πιο βασανιστικά, πιο συναρπαστικά. Ο Gadenne: «Ενα όνειρο εκτυφλωτικό μας έσπρωχνε προς αυτή τη μονίμως ημιτελή κατασκευή, που τη βλέπαμε να καταρρέει για μιαν ακόμη φορά, αλλά που η αποτυχία της ελευθέρωνε μέσα μας μιαν έντονη επιθυμία μεγαλείου. Ελθέτω η βασιλεία σου – ναι, ας έλθει! Διψάμε για ό,τι διαρκεί!».