Αποψη: Η εκτύπωση χρήματος δεν είναι λύση

Αποψη: Η εκτύπωση χρήματος δεν είναι λύση

6' 11" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τρεις τρόποι υπάρχουν για να χρηματοδοτεί το κράτος τις δαπάνες του: α) οι φόροι, β) τα δάνεια και γ) η εκτύπωση εθνικού νομίσματος (δραχμή ή όποια άλλη ονομασία).

• Φόροι: Με τους φόρους συγκεντρώνονται συγκεκριμένα ποσά κατ’ έτος για να πληρώνονται οι δαπάνες του κράτους. Οι φόροι που μπορούν οι πολίτες να πληρώσουν ανέρχονται μέχρι ένα ποσοστό επί του ΑΕΠ. Από εκεί και πάνω υπάρχει υπερφορολόγηση και δημιουργείται ύφεση στην εθνική παραγωγή. Από ένα σημείο και μετά οι φόροι στερούν τόσο την αξιοπρέπεια όσο και την ατομική και οικονομική ελευθερία του ατόμου. Oταν δε οι φόροι δεν επιβάλλονται σε όλους, είναι άδικοι και αυξάνουν την οικονομική ανισότητα.

• Δάνεια: Τα δάνεια είναι ο μόνος τρόπος να εισρεύσουν στα δημόσια ταμεία άμεσα μεγάλα ποσά. Προϋποθέτουν όμως την επιβολή φόρων πριν από τη λήψη του δανείου ώστε να εξασφαλιστεί σίγουρα η πληρωμή των τόκων των δανείων και αργότερα των δόσεών τους.

• Εκτύπωση νομίσματος: Υπάρχουν τρία είδη πιστωτικού νομίσματος: α) η απλή κυκλοφορία που γίνεται δεκτή από τους συναλλασσόμενους, β) η νομική κυκλοφορία όπου το νόμισμα έχει απολυτρωτική δύναμη αλλά ο εκδότης μπορεί να τα εξαργυρώσει και γ) η καταναγκαστική κυκλοφορία όπου ο εκδότης δεν έχει την υποχρέωση εξαργύρωσης του νομίσματος.

Η καταναγκαστική κυκλοφορία νομίσματος για την κάλυψη κρατικών δαπανών είναι μια μορφή άτοκου καταναγκαστικού δανείου με δανειστή ολόκληρη την κοινωνία. Επίσης είναι μία μορφή κίβδηλου νομίσματος, καθόσον το νόμισμα θα υποτιμηθεί πολύ γρήγορα. Είναι όμως ένας τρόπος να ξεγελαστεί ο πολίτης για να μην καταλάβει τη μείωση του μισθού του ή της σύνταξής του, η οποία μείωση πολλές φορές είναι πολλαπλάσια από το εάν λεγόταν η αλήθεια για την ανάγκη και το ποσοστό μείωσης των κρατικών δαπανών.

Συνήθως, η κυβέρνηση δεν μπορεί να συγκρατήσει την έκδοση νομίσματος εντός στενών ορίων, οπότε παρουσιάζεται άμεσα το φαινόμενο του πληθωρισμού. Οι συνέπειες του πληθωρισμού είναι:

• Αύξηση των τιμών. Καθώς θα αυξάνεται το νόμισμα θα αυξάνονται και οι τιμές. Μετά την πρώτη έκδοση χρήματος θα ακολουθήσουν και άλλες εκδόσεις οι οποίες θα συνεχίσουν να αυξάνουν τις τιμές.

• Το κακό νόμισμα (δραχμή) θα εκδιώκει το καλό (ευρώ). Το νέο νόμισμα θα είναι αυτό που όλοι θα θέλουν να διώξουν από τα χέρια τους λόγω της συνεχούς υποτίμησής του. Η δε τιμή του συναλλάγματος θα ανεβαίνει στα ύψη.

• Απώλεια σταθερότητας λόγω των αδιάκοπων διακυμάνσεων στις αυξήσεις των τιμών και του συναλλάγματος. Καμιά συναλλαγή δεν έχει σταθερή βάση και οι επιχειρήσεις γίνονται καιροσκοπικές. Γίνεται ταχεία μεταβολή των εισοδημάτων και αναδιανομή αυτών εις βάρος των ασθενών τάξεων. Ολη η οικονομία πλέον βασίζεται σε συνεχώς κινούμενα θεμέλια. Χάνεται η σταθερότητα η οποία είναι η βάση για την ανάπτυξη της οικονομίας.

Το κράτος με την εκτύπωση χρήματος βρίσκει αμέσως και άτοκα μεγάλα ποσά χωρίς να ζητήσει από τους κεφαλαιούχους τα κεφάλαιά τους υπό μορφή δανείου αλλά και ούτε να ζητήσει μέρος των αγαθών από την κοινωνία υπό μορφή φόρων. Δηλαδή προμηθεύεται χρήματα με «τη μαγική ράβδο», οπότε ο πειρασμός για το κράτος και την κοινωνία είναι μεγάλος, διότι οι καταστρεπτικές συνέπειες της καταναγκαστικής εκτύπωσης χρήματος δεν φαίνονται αμέσως ούτε για το κράτος, ούτε για τους κεφαλαιούχους, ούτε για τους φορολογούμενους. Παρακάτω είναι οι καταστροφικές συνέπειες από την εκτύπωση χρήματος για κάθε κατηγορία:

Ι) Συνέπειες για το κράτος: Υποτίθεται ότι το κράτος λαμβάνει τα χρήματα χωρίς αντιπαροχή. Αλλά αντιπαροχή υπάρχει και μάλιστα πολύ μεγάλη, διότι α) η αύξηση των τιμών αναγκάζει το κράτος να πληρώνει ακριβότερα για τα αγαθά που αγόραζε ή για τις υπηρεσίες που μίσθωνε, β) η αύξηση του συναλλάγματος αναγκάζει το κράτος να αγοράζει ακριβότερα το συνάλλαγμα για την πληρωμή των δανείων του ή για να εισάγει αγαθά και υπηρεσίες από το εξωτερικό. Επίσης θα αναγκαστεί να αυξάνει τους μισθούς και τις συντάξεις, καθόσον οι πολίτες εξαιτίας της αύξησης των τιμών χάνουν μεγάλη αγοραστική δύναμη.

Η αλματώδης αύξηση των εξόδων του κράτους θα συνοδευτεί από αλματώδη κάμψη των εσόδων, διότι οι φόροι εισπράττονται με βάση το προηγούμενο νόμισμα. Επιπλέον, οι τελωνειακοί φόροι καταρρέουν λόγω της μείωσης των εισαγωγών εξαιτίας της αύξησης της τιμής του συναλλάγματος. Λόγω της οικονομικής αστάθειας περιορίζεται η οικονομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, οπότε μειώνονται τα έσοδά τους, άρα και τα κέρδη τους, με συνέπεια να πληρώνουν λιγότερους φόρους και έτσι μειώνονται περαιτέρω τα έσοδα του κράτους.

Μοιραία συνέπεια της αύξησης των εξόδων και της μείωσης των εσόδων είναι νέα ελλείμματα, τα οποία δεν μπορούν να καλυφθούν από φόρους αλλά ούτε και από δάνεια, καθώς κανείς δεν δανείζει μια χώρα με ένα νόμισμα που υποτιμάται συνεχώς. Οπότε η μόνη πρόχειρη διέξοδος είναι και πάλι εκτύπωση νέου χρήματος, το οποίο θα γεννήσει και πάλι νέο έλλειμμα, οπότε θα χρειαστεί και νέα εκτύπωση χρήματος κ.ο.κ., μέχρις ότου επέλθει η ολική κατάρρευση της οικονομίας.

ΙΙ) Συνέπειες για τους κεφαλαιούχους: Οσο το κράτος τυπώνει χρήμα αφήνει ανέπαφα και διαθέσιμα, τα κεφάλαια (καταθέσεις κ.λπ.), καθόσον ούτε τα φορολογεί ούτε τα δανείζεται. Οσο αυξάνει ο πληθωρισμός λόγω της εκτύπωσης χρήματος τόσα τα κεφάλαια θα χάνουν αγοραστική δύναμη και η αξία των καταθέσεων θα εξανεμίζεται. Για παράδειγμα, με πληθωρισμό 10% ετησίως μπορεί να χαθεί πάνω από τη μισή αξία των καταθέσεων και των λοιπών κεφαλαίων σε μία πενταετία. Δηλαδή είναι σαν να φορολογηθούν οι καταθέσεις κατά 50%.

ΙΙΙ) Συνέπειες για τους φορολογούμενους: Η εκτύπωση χρήματος είναι η χειρότερη μορφή φορολόγησης. Ο φόρος στερεί από τον φορολογούμενο μέρος του εισοδήματός του. Η εκτύπωση χρήματος στερεί μέρος και του εισοδήματος και της περιουσίας του. Ακόμα και αυτός που δεν έχει περιουσία πλήττεται από την αύξηση των τιμών και μάλιστα με διπλό τρόπο διότι α) η εκτύπωση χρήματος αυξάνει τις τιμές όλων των ειδών, ενώ με τη φορολόγηση θα μπορούσαν να μείνουν αφορολόγητα τα βασικά είδη πρώτης ανάγκης, και β) στην επιβολή φόρων, οι αυξήσεις στις τιμές εισέρχονται κατευθείαν στα δημόσια ταμεία και έτσι ενισχύονται τα οικονομικά του κράτους. Στην εκτύπωση χρήματος οι αυξήσεις στις τιμές δεν καταλήγουν στα δημόσια ταμεία αλλά στα χέρια κερδοσκόπων.

Εκτός των παραπάνω αρνητικών συνεπειών υπάρχουν ακόμα δύο σημαντικές επιπτώσεις στην εθνική οικονομία: i) όσο εύκολα θεσπίζεται η εκτύπωση χρήματος άλλο τόσο δυσκολότερα αποσύρεται και ii) η απότομη ή απλά η ταχεία άρση της εκτύπωσης χρήματος επιφέρει σχεδόν όσα δεινά και η θέσπισή της. Ο ένας λόγος είναι ότι η άρση της εκτύπωσης χρήματος θα μειώσει τις υπερβολικές τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών, αλλά οι μισθοί και κυρίως των δημοσίων υπαλλήλων και οι συντάξεις που είχαν επίσης αυξηθεί υπέρμετρα δεν θα μπορούν να μειωθούν λόγω των αντιδράσεων. Ο άλλος λόγος είναι η αναστάτωση που επέρχεται στις συμβάσεις μεταξύ των ιδιωτών. Μετά την άρση της εκτύπωσης χρήματος θα επέλθει μείωση των τιμών και μισθών, οπότε αυτός που έχει δανειστεί κατά την περίοδο της εκτύπωσης χρήματος θα βρεθεί να οφείλει υπέρογκα ποσά στους δανειστές λόγω της πτώσης των τιμών και των μισθών που θα επιφέρει η άρση της εκτύπωσης, πράγμα το οποίο είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε χρεοκοπία αυτούς που χρωστούν. Η κοινή γνώμη συμπαθεί περισσότερο τους οφειλέτες παρά τους δανειστές, οπότε υπάρχουν μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις. Η χρήση της εκτύπωσης χρήματος για την κάλυψη των κρατικών δαπανών στην πραγματικότητα καταστρέφει τους πολίτες δύο φορές. Μία κατά την έναρξη εκτύπωσης και άλλη μία κατά την άρση της εκτύπωσης.

Ουσιαστικά, η εκτύπωση χρήματος για την κάλυψη των κρατικών δαπανών είναι για την οικονομία ό,τι η μορφίνη για τον ανθρώπινο οργανισμό. Καταπραΰνει τους πόνους χωρίς να θεραπεύει την ασθένεια και παράλληλα εξασθενίζει την οικονομία. Αλλά η εθισμένη πλέον οικονομία χρειάζεται και άλλη δόση εκτύπωσης χρήματος κ.ο.κ.

* Ακαδημαϊκός, καθηγητής χρηματοοικονομικής Πολυτεχνείου Κρήτης, Distinguished Research Professor, Audencia Nantes School of Management, πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Χρηματοοικονομικής Μηχανικής και Τραπεζικής.

** Οικονομολόγος, επίκουρος καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή