Αποψη: Νεοφιλελεύθερο Μνημόνιο ή μνημείο κρατισμού;

Αποψη: Νεοφιλελεύθερο Μνημόνιο ή μνημείο κρατισμού;

2' 49" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

T​​ο τρίτο Μνημόνιο κατηγορείται από όλους, εχθρούς και «φίλους» ως Νεοφιλελεύθερος Μονόδρομος. Ολοι συμφωνούν με την κ. Κωνσταντοπούλου σε δύο σημεία. Πρώτον, ως προς τη διαδικασία, επιβλήθηκε απέξω, άρα υποκαθιστά τη δημοκρατία. Δεύτερον, ως προς το περιεχόμενο, αποτελεί εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Στην Ελλάδα σε κρίνουν από τις παρέες σου. Το μνημόνιο το πρότειναν «Νεοφιλελεύθεροι». Το εχθρεύονται αντι-νεοφιλελεύθεροι. Αρα το Μνημόνιο είναι νεοφιλελεύθερο. Και τι θα πρότειναν εμμονικοί νεοφιλελεύθεροι άλλο από νεοφιλελευθερισμό; Οπερ έδει δείξαι. Τελειώσαμε.

Υπάρχει μια πιο επίπονη μέθοδος – να διαβαστούν οι 29 σελίδες του Μνημονίου. Δυστυχώς μια τέτοια ανάγνωση καταλήγει σε μια παραδοξότητα: Το Μνημόνιο δεν είναι ούτε μονόδρομος, ούτε νεοφιλελεύθερο. Είναι ένα μενού γεμάτο με κρατικίστικες επιλογές.

Πρώτον: Μονόδρομος. Το Μνημόνιο δεν επιβάλει σχεδόν τίποτε. Απλώς αλλάζει το πλαίσιο επιλογής. Ενώ έχουμε συνηθίσει, αν κάτι δεν μας αρέσει, να το ακυρώνουμε διά της χρονοτριβής, τώρα αν καθυστερούμε προκύπτει (ως προεπιλογή-default) αυτό που λέει το Μνημόνιο. Στο ασφαλιστικό, για παράδειγμα, οι αντιμνημονιακοί φώναζαν ότι έχουν τη λύση (την οποία την μηρυκάζουν επί πενταετία). Αυτή η έτοιμη λύση αρκεί να εμφανιστεί ώς τις 15 Οκτωβρίου και θα γίνει πραγματικότητα. Αλλως, περνά του Μνημονίου. Στα εργασιακά μιλούσαμε για καταπάτηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Το Μνημόνιο λέει «προσέλθετε με τον δικηγόρο σας (το ILO) και το συζητάμε. Αν δεν έχετε τίποτε να πείτε για τους ανέργους και τις γυναίκες, τότε, μόνο, περνά το δικό μας». Καθόλου μονόδρομος. Απλώς μια (ελαφρώς αντεστραμμένη) δημοκρατική επιλογή. Δεύτερον: Νεοφιλελευθερισμός. Αυτοί που έχουν συναίσθηση του τι σημαίνουν οι έννοιες ματαίως θα ψάξουν έστω και ψήγματα νεοφιλελευθερισμού. Το Μνημόνιο είναι σίγουρα ένα πλαίσιο μεταρρυθμίσεων. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις όμως ανατίθενται όλες στο Κράτος. Το Κράτος διατηρεί την ευθύνη για όλους τους τομείς – είτε αυτοί είναι ανταγωνιστικότητα είτε κοινωνική πολιτική. Η κεντρική επιλογή είναι ένας (πεφωτισμένος, είναι αλήθεια) κρατισμός.

Μια προσέγγιση που δεν έχει τον κρατισμό ως κεντρική επιλογή θα φρόντιζε να αναθέσει κρίσιμες αποφάσεις στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Θα εμπιστευόταν τις αγορές και τα κίνητρα. Θα περιόριζε το πεδίο επιλογής της πολιτικής και θα διεύρυνε αυτό των αγορών. Και όμως. Το νέο ασφαλιστικό είναι αμιγώς κρατικό – απλώς δεν είναι κατακερματισμένο. Το μέγεθος του Κράτους δεν θίγεται – απλώς χρηματοδοτείται με νέους φόρους. Η Παιδεία παραμένει κυρίως κρατική – δεν εισάγονται ούτε ψήγματα ανταγωνισμού μεταξύ σχολείων ή πανεπιστημίων.

Το τρίτο Μνημόνιο, όπως και τα προηγούμενα, διαπιστώνει την ανάγκη μεταρρυθμίσεων. Τις περιγράφει και μετά τις αναθέτει στο Κράτος. Η διαφορά με τα προηγούμενα Μνημόνια είναι ότι υπάρχει επίγνωση για τις περιορισμένες δυνατότητες του κρατικού μηχανισμού. Και το πιο τέλειο σχέδιο στα χέρια αυτού του Κράτους θα είναι νεκρό γράμμα πριν ακόμα και από την πρώτη διάσπαση κόμματος. Για τον λόγο αυτό έχει ως κεντρικό του στοιχείο τα δύο σημεία όπου απέτυχαν τα άλλα δύο: Τον «ενστερνισμό» του προγράμματος και την ποιοτική αναβάθμιση της Δημόσιας Διοίκησης. Τι μας λέει αυτό για τα ισοδύναμα;

Δεν έχει έννοια να προταθούν κρατικίστικα ισοδύναμα. Το Μνημόνιο ως προϊόν διαπραγμάτευσης ήδη εμπεριέχει τον κρατισμό. Βάσει του δόγματος «Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο», ζητήσαμε κρατισμό και μας σέρβιραν ένα Μνημόνιο, με το Κράτος παντού. Και να μην το πιστεύουν αυτοί που το πρότειναν, νομίζουν ότι θα ταιριάζει στα «χούγια» των πελατών που (νομίζουν ότι) το παράγγειλαν. Η Αχίλλειος πτέρνα του προκύπτει από το πρωθύστερο: σχεδιάζει τι θα έκανε ένα ιδανικό Κράτος, πολύ πριν όμως το αποκτήσουμε.

Το ελληνικό Μνημόνιο δεν είναι παρά μνημείο κρατισμού. Είναι έτσι επειδή έτσι μας άρεσε.

* Ο κ. Πλάτων Τήνιος είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή