Η «αιφνίδια» απόφαση της κυβέρνησης Τσίπρα για τη διακοπή εργασιών στο συγκρότημα της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» στη Χαλκιδική (περιοχές Ολυμπιάδα, Σκουριές και Μαντέμ Λάκκο) και η συνακόλουθη διαθεσιμότητα των εργαζομένων ίσως να αποτελεί παρελθόν την επόμενη Κυριακή, όταν ανοίξουν οι κάλπες.
Και αυτό γιατί την Τρίτη θα πρέπει το ΣτΕ να λάβει απόφαση μετά την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων της εταιρείας. Αν αυτά γίνουν δεκτά, η υπηρεσιακή κυβέρνηση δεν έχει άλλη επιλογή από το να άρει την απόφαση του τέως υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Πάνου Σκουρλέτη. Οι μεταλλωρύχοι που σε ένδειξη διαμαρτυρίας «κλείστηκαν» στα έγκατα του μεταλλείου στην Ολυμπιάδα, εκτιμούν ότι η απόφαση –τέλη Αυγούστου– υπαγορεύθηκε από την αγωνία «εκλογικής σταθεροποίησης» του ΣΥΡΙΖΑ στον νομό. «Είμαστε σκλάβοι του ΣΥΡΙΖΑ» λέει με έντονο ύφος ο κ. Στέλιος Κωσταντάρας από την Αρναία. Η ομάδα των εργατών κάθεται γύρω από ένα πλαστικό τραπέζι στο πιο βαθύ σημείο της εξόρυξης.Καπνίζουν πίνοντας φραπέ, όταν ένας από αυτούς σπάει τη σιωπή. «Το μόνο που φοβάται ο άνδρας είναι η ανεργία», λέει σαν να μονολογεί…
Αραγε νιώθουν αυτό τον φόβο στα 254 μέτρα «υπό την επιφάνεια»; Οχι, καθώς πιστεύουν ότι η απόφαση για την παύση εργασιών ελήφθη ενόψει των εκλογών. Είναι δηλαδή κάτι προσωρινό. «Γιατί λήφθηκε η απόφαση ταυτόχρονα με τη διάλυση της Βουλής, ενώ το επιχείρημα ότι η επιχείρηση δεν έχει κάνει τεχνικές δοκιμές εδώ αλλά στη Φινλανδία υπήρχε από μήνες;» αναρωτιέται ο «υπογείτης» Γιάννης Καραπαναγιώτης.
Αυτό είναι το κεντρικό (πολιτικό) ερώτημα που απασχολεί φίλους και αντιπάλους της επένδυσης στη Βόρεια Χαλκιδική. Και οι δύο πλευρές ωστόσο συμφωνούν ότι η διάλυση της Βουλής ήταν το κομβικό σημείο για την ανακοίνωση της απόφασης.Αλλά δεν το λένε με τον ίδιο τρόπο.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και από τις πιο δυναμικές παρουσίες του κινήματος ενάντια στην επένδυση, Κατερίνα Ιγγλέζη, αναζητεί λίγο πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου στο ΥΠΕΧΩΔΕ (νυν Παραγωγικής Ανασυγκρότησης) τα έγγραφα με τα αποτελέσματα των δοκιμών της εταιρείας στη μέθοδο της ακαριαίας τήξης. Η μέθοδος αυτή είναι ένας τρόπος ανάκτησης του μεταλλεύματος στη μεταλλουργία χαλκού της φινλανδικής εταιρείας Outotec και που η «Ελληνικός Χρυσός» έχει δεσμευθεί να χρησιμοποιήσει και για την ανάκτηση του χρυσού ώστε να μη χρησιμοποιηθεί κυάνιο.
Επειδή κάτι τέτοιο δεν έχει ξαναχρησιμοποιηθεί, σύμφωνα με τους πολέμιους της επένδυσης, η εταιρεία δεσμεύεται μέσα σε τρία χρόνια να παρουσιάσει αποτελέσματα σε «ημιβιομηχανική κλίμακα» που να δικαιολογούν το εφαρμόσιμο της μεθόδου. Η κ. Ιγγλέζη υποστηρίζει ότι δεν βρίσκει τα αποτελέσματα που η εταιρεία επιμένει ότι έχει καταθέσει.
Στα τέλη Απριλίου 2015, σε έγγραφο του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης περιγράφονται αναλυτικά οι ελλείψεις του φακέλου στο «προσάρτημα τεχνικής μελέτης μονάδας εμπλουτισμού» χωρίς να γίνεται αναφορά στο ότι οι δοκιμές της νέας μεθόδου δεν έγιναν σε «ημιβιομηχανική κλίμακα» στην Ελλάδα αλλά στη Φινλανδία (Πόρι). Συνομιλητές του πρώην υπουργού Παναγιώτη Λαφαζάνη –η «Κ» ήρθε σε επαφή με πρόσωπα και από τα δύο στρατόπεδα– λένε ότι ο πρώην υπουργός της κυβέρνησης Τσίπρα και ηγέτης της Λαϊκής Ενότητας δεν είχε αποφασίσει να «κλείσει πάση θυσία» τις εγκαταστάσεις που συνεπαγόταν η επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας, αυτό δηλαδή που διεκδικούσε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ μαζί με το «κίνημα» ενάντια στην εξόρυξη χρυσού. Κάποια στιγμή ο κ. Λαφαζάνης εκμυστηρεύθηκε με νόημα στους συντρόφους του από τη Χαλκιδική ότι και στη Δραπετσώνα «όταν έκλεισαν τα λιπάσματα έμεινε ο κόσμος χωρίς δουλειά».
Για πολλούς από τους τοπικούς παράγοντες του ΣΥΡΙΖΑ η λογική αυτή ήταν ακατανόητη. Είναι όμως εύκολα εξηγήσιμη για τα στελέχη του κόμματος που προέρχονται από το ΚΚΕ και έχουν μεγαλώσει με τα διδάγματα του βιβλίου του συγκρατούμενου του Νίκου Μπελογιάννη, Δημ. Μπάτση «Βαριά Βιομηχανία στην Ελλάδα». Πρόκειται μάλιστα για ένα αγαπημένο ανάγνωσμα και στελεχών της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» που προέρχονται από την Αριστερά…
Αυτή η τοποθέτηση του κ. Λαφαζάνη οδήγησε σε μπαράζ ενστάσεων –«η θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι η επένδυση δεν πρέπει να γίνει», μας είπαν πολλά τοπικά στελέχη του– και το υπουργείο υπό την ηγεσία Λαφαζάνη να αναζητήσει μια οδό που να δικαιολογεί στο πλαίσιο της δέσμευσης «και περιβάλλον και θέσεις εργασίας» τη σκληρή στάση. «Δεν πρόκειται να δεχθούμε να καταστραφεί ο φυσικός πλούτος της περιοχής, αλλά αν πρόκειται να καταστραφεί, να διασφαλίσουμε ότι η εταιρεία δεν θα κάνει απλά εξόρυξη αλλά και μεταλλουργία» επαναλαμβάνουν συνεχώς τοπικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, όπως η κ. Ιγγλέζη. Η ανάκληση των αδειών για τις εργασίες και η σχετικά μικρή «διαρροή» του ΣΥΡΙΖΑ στη Λαϊκή Ενότητα σε τοπικό επίπεδο, μάλλον εξασφαλίζει την επανεκλογή της –ήταν πρώτη βουλευτής από τους τρεις που εξέλεξε ο ΣΥΡΙΖΑ– αλλά το ερώτημα είναι τι θα συμβεί αν η απόφαση του ΣτΕ αναγκάσει την υπηρεσιακή κυβέρνηση να άρει την απαγόρευση ώστε να επαναλειτουργήσουν οι εγκαταστάσεις της «Ελληνικός Χρυσός» πριν από την 20ή Σεπτεμβρίου. Δεν θα αποτελέσει αυτό ισχυρό σοκ για το «κίνημα ενάντια στον χρυσό» άρα και αιτία αποσυσπείρωσης του «τοπικού» ΣΥΡΙΖΑ; Οι εκεί παράγοντες του κόμματος δεν έχουν διαφορετική εκτίμηση, γι’ αυτό από την περασμένη εβδομάδα ο κ. Π. Σκουρλέτης και το τμήμα Οικολογίας του ΣΥΡΙΖΑ άρχισαν να βάλουν κατά της υπηρεσιακής κυβέρνησης, που πάντως δεν έχει άλλη επιλογή από το να συμμορφωθεί σε δικαστική απόφαση και μάλιστα του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Ρήγμα στις τοπικές συνιστώσες
Την ίδια ώρα σε επίπεδο τοπικής εξουσίας στον Δήμο Αριστοτέλη, που ελέγχεται πλέον από συνδυασμό προσκείμενο στον ΣΥΡΙΖΑ και το «Κίνημα ενάντια στον Χρυσό», βαθαίνει το ρήγμα ανάμεσα στα χωριά με πολλούς μεταλλωρύχους (ορεινά χωριά της Αρναίας) και στα χωριά της προ του Αθω περιοχής. Πριν από ημέρες κατελήφθη μια σειρά από δημοτικά καταστήματα στην ορεινή περιοχή σε ένα σχέδιο, όπως καταγγέλλει ο δήμαρχος Γ. Ζουμπάς, να διχασθούν οι δημότες του Δήμου Αριστοτέλη. Στα ορεινά χωριά είναι χαρακτηριστικό ότι στο δημοψήφισμα πλειοψήφησε το «Ναι» και ότι οι δυνάμεις της σημερινής αντιπολίτευσης είναι ισχυρότερες απ’ ό,τι στα χωριά της προ του Αθω περιοχής και της Ολυμπιάδας. Σε αυτή την περιοχή, η επιρροή της ΛΑΕ εκτιμάται ότι είναι πολύ μικρή σε αντίθεση με τον υπόλοιπο νομό όπου η απογοήτευση ψηφοφόρων του από τη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ με την υπογραφή του μνημονίου, εκτιμάται ότι θα προκαλέσει διαρροές τόσο προς τη ΛΑΕ, όσο και προς το ΠΑΣΟΚ που είναι ισχυρό στον νομό και δευτερευόντως στη Ν.Δ. Η απόφαση ωστόσο για την προσωρινή έστω διακοπή της λειτουργίας των μεταλλείων έδρασε συνεκτικά για τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ τουλάχιστον όσο διαρκεί η απόφαση. Με επίκεντρο τη μεταλλευτική δραστηριότητα, για τα στρατόπεδα του «υπέρ» και του «κατά» το δίλημμα είναι τόσο ισχυρό όσο και το «μνημονιακός» – «αντιμνημονιακός» στον νομό και στην υπόλοιπη χώρα.