Μία από τις ελάχιστες βεβαιότητες σχετικά με τις κοινοβουλευτικές εκλογές της Κυριακής στην Ελλάδα είναι ότι θα αναδείξουν – τουλάχιστον κατ’ όνομα- μία κυβέρνηση δεσμευμένη στη συμφωνία για τη διάσωση της χώρας, η οποία συνήφθη τον προηγούμενο μήνα με τους διεθνείς πιστωτές της. Οχι μόνον ο τέως πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα ασπαστεί έστω και απρόθυμα τη συμφωνία, η οποία θα αποδεσμεύσει 86 δισ. ευρώ σε νέα δάνεια, αλλά και το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, η Νέα Δημοκρατία, ετοιμάζεται να τη στηρίξει. Ενας τυχαίος παρατηρητής ίσως σκεφθεί πως το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής θα καταδικάσει την Ελλάδα σε έτι περισσότερα χρόνια λιτότητας. Αυτό είναι μόνο ένα τμήμα της ιστορίας, αλλά όχι η βασική της όψη. Τα δύο προηγηθέντα προγράμματα προσαρμογής της Ελλάδας είχαν ως στόχο να περικοπούν οι δαπάνες και να αυξηθούν οι φόροι και, επειδή, στο μεσοδιάστημα στράφηκαν κατά συγκεκριμένων συμφερόντων, επικεντρώθηκαν στο να περιορίσουν τη δύναμη των συνδικάτων. Η έμφαση στο τελευταίο πρόγραμμα, αντιθέτως, έχει να κάνει με την καταπολέμηση της απάτης και την άρση προνομίων, που απολαμβάνει ευρύ βεληνεκές επαγγελματικών ομάδων, των αγροτών συμπεριλαμβανομένων, των εφοπλιστών και των φαρμακοποιών.
Ορισμένοι εξ αυτών είναι οι φυσικοί υποστηρικτές της πρώην κυβέρνησης συνασπισμού με πρωτοπόρο δύναμη τους Συντηρητικούς. Κι αυτό επεξηγεί το γιατί δεν ασχολήθηκε με το να περιορίσει τα προνόμιά τους, αλλά και το γιατί ο κ. Τσίπρας, ως αριστερός, δείχνει να έχει κάνει κάποια βήματα στην κατεύθυνση αυτή. Οι πληγείσες ομάδες ίσως διαμαρτυρηθούν και εξοργιστούν, αλλά η χώρα θα ωφεληθεί. Οι τιμές θα μειωθούν και οι επιλογές των καταναλωτών θα αυξηθούν, ενώ οι επιχειρήσεις θα ανταποκριθούν στον ανταγωνισμό. Εάν δε η μάχη κατά της φοροδιαφυγής επιτύχει, τότε οι τίμιοι πολίτες δεν θα πρέπει πλέον να επωμίζονται τα βάρη όσων εξαπατούν το κράτος. Ας λάβουμε ως παράδειγμα τους αγρότες, οι οποίοι απολαμβάνουν φόρο εισοδήματος της τάξεως του 13%, δηλαδή το ήμισυ του φόρου των επιχειρήσεων και του φόρου των περισσότερων Ελλήνων. Επίσης, αγοράζουν φθηνότερα ηλεκτρικό ρεύμα και επιδοτούνται στα καύσιμα (ντίζελ). Δεν χρειάζεται να απορεί κανείς που χιλιάδες Ελληνες, ακόμα κι αν εργάζονται περιστασιακά στον κλάδο της γεωργίας, δηλώνουν αγρότες. Με τη νέα συμφωνία η κυβέρνηση θα αυξήσει τον φορολογικό συντελεστή στο 26%, θα καταργήσει σταδιακά την επιδότηση του ντίζελ και θα επιβάλει αυστηρότερες προδιαγραφές για να διασφαλίσει ότι τα επιδόματα διοχετεύονται μόνο σε όσους πραγματικά ζουν από τη γη.
Τώρα, ας έρθουμε στο σύστημα υγείας. Σε μία γενική προσέγγιση, η πάγια πρακτική των γιατρών είναι να συνταγογραφούν ακριβά φάρμακα με πατέντες αντί για γενόσημα. Αυτό σε συνδυασμό με τον μεγάλο όγκο συνταγών οδήγησε την Ελλάδα το 2012 να δαπανήσει το 2,3% του ΑΕΠ στις φαρμακευτικές πέραν του 1,5%, που είναι ο μέσος όρος στην Ε.Ε. Το υψηλό επίπεδο δαπανών είναι καλό για τα φαρμακεία, αλλά έχει απομυζήσει τα κρατικά ταμεία. Σήμερα δίνεται η συμβουλή στους γιατρούς να συνταγογραφούν γενόσημα και οι φαρμακοποιοί πρέπει να προσφέρουν στους ασθενείς φθηνότερες εναλλακτικές στα ακριβότερα σκευάσματα γνωστών εταιρειών. Επιπλέον, μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως οι ασπιρίνες, θα πωλούνται και στα σουπερμάρκετ. Στο στόχαστρο βρίσκονται, ακόμα, οι εκπαιδευτικοί. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το 2012 οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δαπάνησαν 569 ώρες στην αίθουσα, σχεδόν 25% λιγότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Μία άλλη ομάδα είναι οι εφοπλιστές, οι οποίοι ελέγχουν τον 17% του εμπορικού στόλου παγκοσμίως. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι οι δισεκατομμυριούχοι μεγιστάνες απολαμβάνουν φοροαπαλλαγές επί των κερδών τους και των πωλήσεων των σκαφών τους. Ορισμένες φορές είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς το εδραιωμένο συμφέρον από το γενναιόδωρο επίδομα.
Κάτι τέτοιο είναι οι πρόωρες συντάξεις. Τα προηγούμενα προγράμματα προώθησαν μεταρρυθμίσεις για μείωση των σχετικών δαπανών, ενώ το τελευταίο αυξάνει το όριο συνταξιοδότησης στα 67 έτη. Τέλος, για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής το τελευταίο πρόγραμμα αύξησε τον ΦΠΑ στα νησιά και έδωσε ευρύτερο ορισμό στη φοροδιαφυγή.