Οι 28 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης ενέκριναν χθες με μεγάλη πλειοψηφία τη μετεγκατάσταση 120.000 προσφύγων από τις χώρες πρώτης υποδοχής τους σε όλη την Ε.Ε., παρακάμπτοντας την αντίθεση πολλών χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.
Για την ιστορία, οφείλουμε να καταγράψουμε ότι ο υπουργός Εσωτερικών της Τσεχίας Μίλαν Κόβανετς διευκρίνισε, μέσω του Twitter, ότι η χώρα του, η Σλοβακία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία καταψήφισαν την πρόταση. Η Φινλανδία επέλεξε να απόσχει από την ψηφοφορία.
Κανένας αναστεναγμός ανακούφισης. Η απόφαση μπορεί να είναι ένα σημαντικό βήμα για την Ε.Ε., αλλά πώς μπορεί να παρακάμψει κανείς το γεγονός ότι υπάρχουν χώρες μέσα στην «ενωμένη» Ευρώπη που καταψηφίζουν το αυτονόητο. Και όχι μόνο· ορθώνουν τείχη, χρησιμοποιούν στρατό και βία, οτιδήποτε μπορεί να πλήξει όχι μόνο ζωές ανθρώπων αλλά και συνύπαρξη κρατών. Σε αυτήν τη μισαλλόδοξη και μικρονοϊκή στάση χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, ο διακεκριμένος αρθρογράφος των New York Times Ρότζερ Κοέν δίνει τη δική του απάντηση: «Μαθήματα ανθρωπιάς από την ταλαιπωρημένη Ελλάδα» (σε ελεύθερη απόδοση ο τίτλος του κειμένου). Ο Κοέν ταξίδεψε στη Λέσβο και έζησε από κοντά «την προσφυγική κρίση». «Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει ταλαιπωρηθεί τόσο πολύ τα τελευταία χρόνια και καμία δεν έχει ανταποκριθεί με τόσο συνεπή ανθρωπιά στο πρόβλημα», γράφει. Μέσα από το οδοιπορικό του, από εικόνες, στοιχεία και περιστατικά, συνθέτει μια διαφορετική ανάγνωση του σύγχρονου κόσμου. Μια μικρή κοινωνία στην οποία η ευσπλαχνία και η γενναιοδωρία δεν έχουν συρρικνωθεί από την πίεση για «παραγωγικότητα» και «αποτελεσματικότητα». Το άρθρο δεν εξιδανικεύει ούτε δαιμονοποιεί. Δίνει τροφή για σκέψη: πώς ευρύτερες αλλαγές επηρεάζουν χώρες και ανθρώπους· πώς δεν μεταμορφώνουν μόνο οι τεχνολογικές αλλαγές αλλά και συμπεριφορές που δεν μετριούνται στις στατιστικές.
Από τις εκλογές της περασμένης Κυριακής, η Χρυσή Αυγή αναδείχθηκε τρίτο κόμμα με 379.581 ψήφους και ποσοστό 6,99%. Τη μεγαλύτερη άνοδο η Χ.Α. κατέγραψε στη Λέσβο. Ακολουθούν τα Δωδεκάνησα και η Σάμος. Το προσφυγικό, καθώς φαίνεται, συνδέεται ευθέως με την άνοδο του ποσοστού της σε νησιά που αντιμετώπισαν φέτος το καλοκαίρι ανεξέλεγκτες ροές προσφύγων και καταστάσεις.
Το νήμα που συνδέει τα τρία διαφορετικά δεδομένα (την απόφαση της Ε.Ε., το άρθρο του Κοέν και την άνοδο της Χ.Α. στη Λέσβο) αποστρέφεται τις βεβαιότητες και τις ομαδοποιήσεις. Γιατί αποδεικνύει ότι οι αντιφάσεις είναι στοιχείο των κοινωνικών ζυμώσεων και ο καθένας πρέπει να έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του ότι οι βολικές ερμηνείες μπορεί να είναι και παραπλανητικές. Τίποτα δεν αποκλείει κάποιος κάτοικος του νησιού που έριξε την ψήφο του στη Χ.Α. να πρόσφερε τις πρώτες ημέρες ένα μπουκάλι νερό σε πρόσφυγα. Να διοχέτευσε –ειδικά ο ψηφοφόρος της Λέσβου– την αγανάκτησή του για την αποξένωση που αισθάνθηκε, την απελπιστική έλλειψη κρατικής πολιτικής. Ενιωθε να χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του την ίδια ώρα που η, πρώην, αρμόδια υπουργός εκτόξευε το αλησμόνητο «λιάζονται».
Οσο και να θέλουμε να είμαστε αμείλικτοι με την ερμηνεία της ψήφου στη Χ.Α. (βουλευτής χαρακτήρισε τους ψηφοφόρους «φονιάδες»), θα υπάρχει πάντα κάτι που μας διαφεύγει. Ασφαλώς και δεν αποτελεί άλλοθι η αγανάκτηση. Στέρεψε ως ερμηνεία και η διαμαρτυρία ή η τιμωρία του συστήματος. Το ερώτημα τώρα οφείλει να είναι νηφάλιο, στρατηγικό. Αφορά αποκλειστικά πολιτικές αποφάσεις: πώς μπορεί να οδηγήσει μια κυβέρνηση την αυξανόμενη δυσφορία σε προοδευτικές, δημοκρατικές επιλογές; Το ερώτημα δεν είναι της Λέσβου, είναι της Ευρώπης.